Boko Haram rekruteert bij verpauperde moslimleerlingen

Wie gelooft dat de gelederen van de Boko Haram moslimextremisten worden bevolkt door tot op de tanden bewapende en uit de kluiten gewassen baardige mannen vergist zich schromelijk. De Nigeriaanse wahabitische rebellenbeweging blijkt in belangrijke mate te steunen op almajirai, aan hun lot overgelaten moslimleerlingen.

  • Joe Penny / Reuters Almajiri leerlingen tijdens een koranles in Maiduguri, Nigeria Joe Penny / Reuters

Het begrip almajirai is een Hausa verbastering van het Arabische begrip almuhajirun, waarmee wordt verwezen naar een individu dat zijn thuis of land verlaat om ergens anders te gaan leven. Het is tevens een allusie op de Hidjra van de profeet Mohammed: samen met zijn aanhangers vluchtte hij voor de religieuze verdrukking weg uit Mekka om te belanden in het huidige Medina, waar hij de eerste islamitische staat oprichtte.

In de Nigeriaanse context staan almajirai bekend als jongens afkomstig uit dorpen, die door hun ouders naar de noordelijke grootsteden zoals Kano, Kaduna, Zaria, Maiduguri worden gestuurd om bij een islamitisch leermeester kennis te vergaren over de islam. Deze koranscholen staan ook bekend als de tsangaya scholen. Ze werden opgericht ten tijde van het Sokoto kalifaat en het Kanem-Bornu imperium en kunnen gezien worden als het Nigeriaanse equivalent van de Arabische madrassa. 

Koranleerlingen op drift

Ouders sturen hun kinderen vooral naar deze stedelijke koranscholen omdat ze te arm zijn om de opvoeding van hun kinderen zelf te dragen. Meestal komen ze terecht bij leermeesters die zelf ook vaak in de armoede leven omdat ze niet kunnen rekenen op overheidssteun. Terwijl deze koranscholen vόόr de komst van de Britse kolonialisten nog hoog aangeschreven stonden, werd het almajirai onderwijssysteem na de onafhankelijkheid niet opgenomen in het systeem van publieke scholen, die werden ingericht volgens het westers onderwijssysteem.

De levensomstandigheden van deze koranleerlingen behoren tot de grimmigste uitdrukking van het stille geweld van armoede, ondervoeding, uitbuiting en economische uitzichtloosheid.

Eén van de belangrijkste problemen waarmee de almajirai scholen vandaag worstelen, is dat het oorspronkelijke concept van kleine schooltjes (meestal werden de lessen gegeven onder de schaduw van een boom) niet meer geschikt is om de leerlingeninstroom op een kwaliteitsvolle manier op te vangen. Sterk verarmde islamitische leermeesters geven tegenwoordig vaak les aan tientallen leerlingen en staan tevens in voor hun levensonderhoud. Na hun lessen die meestal doorgaan in de voormiddag, sturen ze hun leerlingen er dan ook  op uit om te gaan bedelen.

Het semi-formele karakter van deze koranscholen is volgens de Nigeriaanse mensenrechtenactivist Shehu Sani ook een voedingsbodem voor moslimextremisme. Vele almajirai komen er door de bedelpraktijken ook niet aan toe om het onderwijsprogramma volledig te doorlopen en velen haken ook af. En omdat ze meestal niet terugkeren naar hun geboortedorpen belanden ze uiteindelijk op straat.

De levensomstandigheden van deze koranleerlingen behoren tot de grimmigste uitdrukking van het stille geweld van armoede, ondervoeding, uitbuiting en economische uitzichtloosheid waar de grote meerderheid van de bevolking in het noorden van Nigeria onder gebukt gaat. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat deze jongens lid worden van criminele organisaties, tegen betaling worden ingezet door lokale politici in hun dodelijke machtsstrijd, of eveneens tegen betaling door moslimextremisten worden opgeleid tot jihadistische strijders.

Boko Haram is eigenlijk een combinatie van deze drie factoren. Het is een criminele organisatie voor zover ze roofovervallen plegen. Ze kunnen rekenen op financiële ondersteuning van lokale politici die er hun eigen machtsvoordelen uit hopen te halen. Het religieuze aspect dient louter ter morele rechtvaardiging van de terreur.

De gewelddadige erfenis van ECOMOG

Om de opmars van Boko Haram beter te begrijpen, is het onderdrukkende geweld van ECOMOG onontbeerlijk. Die politieke militie van straatjongeren maakte deel uit van de machtspolitiek van de voormalige deelstaatgouverneur van Borno, Ali Modu Sherriff.
Volgens de uit Maiduguri afkomstige burgerjournalist Ahmad Salkida promootte Ali Sheriff een bijzonder gewelddadige samenleving. ‘Hij bewapende vele jongeren voor de politieke controle van de staat. En hierdoor maakte hij het gemakkelijk voor jongeren om in de deelstaat en zijn omgeving geweld te zien als de enige weg om politieke en economische macht te bereiken. Leden van zijn politieke militie ECOMOG die bij hem in ongenade vielen, liepen ook over naar Boko Haram. Niet alleen in die zin kan Sheriff verantwoordelijk gesteld worden voor de crisis waaronder we nu gebukt gaan, maar ook omdat hij met steun van voormalig president Umaru Yar’Adua in 2009 honderden zogenaamde leden van Boko Haram heeft laten executeren.’

Boko Haram voert een genadeloze strijd tegen de Nigeriaanse overheid en de lokale bevolking, die gaandeweg ook evolueerde tot een conflict zonder duidelijke actoren, politieke doelstellingen of winnaars.

Sindsdien voert Boko Haram een genadeloze strijd tegen de Nigeriaanse overheid en de lokale bevolking, een strijd die gaandeweg ook evolueerde tot een conflict zonder duidelijke actoren, zonder duidelijke politieke doelstellingen en zonder winnaars. Sommige analisten beweerden onlangs nog dat het recente ontvoeringdrama van meer dan 200 schoolmeisjes in Chibok gezien kan worden als een laatste stuiptrekking van Boko Haram. Nochtans is niets minder waar.

Het ontvoeringdrama intensifieerde enkel het conflict. Volgens een recent bericht van Human Rights Watch doodden de Boko Haram tijdens de eerste 6 maanden van 2014 ten minste 2053 burgers in Borno. Na het ontvoeringdrama werden er ook opnieuw zware bomaanslagen gepleegd in hoofdstad Abuja, Maiduguri, Jos tot zelfs een zelfmoordaanslag in Lagos. Het aantal doden ligt wellicht zelfs nog hoger door het brutale optreden van het leger dat sinds enkele maanden ook kan rekenen op steun van een op wraak beluste jongerenmilitie, de zogenaamde Civilian Joint Task Force (CJTF).

In de nasleep van een grootscheepse Boko Haram aanval op legerbarakken in Giwa in maart 2014 werden bijvoorbeeld honderden vermeende moslimmilitanten en ontsnapte gevangenen door het leger en CJTF op klaarlichte dag opgejaagd en afgemaakt. Gruwelijke foto’s van dit bloedbad tonen duidelijk aan dat meeste gedode moslimmilitanten jongeren waren. Twee maanden later plaatste Sjeik Ahmad Abubakar Mahmud (de zoon van de geestelijke vader van de fundamentalistische Izala beweging, Sjeik Abubakar Gumi) op zijn Facebookpagina eveneens gruwelijke foto’s van deze slachtpartij. De foto’s tonen hoe niet alleen jongeren maar ook kinderen door mannen in legeruniform in een massagraf worden gegooid.

Een witte olifant tegen terreur

Door de combinatie van snelle bevolkingsgroei en lage levensverwachting is het aantal almajirai de afgelopen jaren opgelopen tot miljoenen kinderen en jongeren. De enige officiële telling dateert van 2006, uitgevoerd door Unicef. Zij telden alleen al in de provincie Kano 1,5 miljoen almajirai. In totaal lopen de nationale schattingen op tot 7 à 9 miljoen almajirai, waarvan 80 procent in noordelijke grootsteden.

Jongeren moeten een toekomstperspectief krijgen dat niet enkel uit bedelen of oorlogvoeren bestaat, maar waarin degelijke opleiding en waardig werk centraal staan.

Het feit dat de nieuwe generatie moslimextremisten weigerachtig staat tegen elke vorm van dialoog wekt de indruk op dat enkel een militaire oplossing overblijft om de terreur te onderdrukken. Nochtans zou de oorlog tegen terreur in het noorden van Nigeria gedeeltelijk gewonnen kunnen worden als de Nigeriaanse overheid ervoor zorgt dat de almajirai ingeschakeld worden in sociale beleidsprogramma’s die zijn gericht op degelijke schoolopleidingen en tewerkstelling.

Jongeren moeten een toekomstperspectief krijgen dat niet enkel uit bedelen of oorlogvoeren bestaat, maar waarin degelijke opleiding en waardig werk centraal staan.
Er kan geen twijfel over bestaan dat de Nigeriaanse overheid zich bewust is van dit nijpend maatschappelijk probleem van miljoenen straatkinderen zonder enige toekomst. President Jonathan maakte de afgelopen jaren 5 miljard naira of iets meer dan 2 miljard euro vrij om te investeren in bouwprojecten ter modernisering van het almajirai onderwijssysteem.

Zo werd er in de noordelijke deelstaat Sokoto in 2012 begonnen met de bouw nieuwe scholen voor de jongste koranleerlingen. Cijfers over de vorderingen van die scholenbouw lopen echter uiteen van een twintigtal tot een honderdtal nieuwe scholen verspreid over 19 deelstaten in het noorden en het centrum van Nigeria. Recentelijk besloot de Nigeriaanse regering ook nog op te draaien voor de helft van de kostprijs van schooluniformen.

Het vrijgemaakte bedrag lijkt aanzienlijk, maar zal ruimschoots onvoldoende zijn om 7 tot 9 miljoen straatkinderen degelijk onderwijs te bieden. Volgens Shehu Sani is het almajirai onderwijsprogramma niets anders dan een witte olifant, een politiek gemotiveerd project om lokale politieke en religieuze leiders in het noorden te tevreden te houden. Het ligt voor de hand dat met politieke patronage en het louter bouwen van scholen de voedingsbodem voor religieus extremisme, geweld en de armoede niet zullen wegnemen, aldus Sani.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.