Commerciële homes halen slag thuis: animatoren afgeschaft

Geen verrijking van aandeelhouders met publieke gelden

Animatoren in bejaardenhomes waren al jaar en dag een doorn in het oog van de commerciële bejaardenhomes. Met deze ondernemingsregering slaagt de commerciële sector, die goed is voor 14,6% van de bedden (31/12/2013) er in de animatorenregeling voor iedereen gelijk te stellen en dus af te schaffen. Zie BuG 213 voor aantal bedden). Dus niet door af te zien van hun eigen winstoogmerk en zo ook wettelijk recht te krijgen op animatoren, maar door de ‘publieke financiering’ van animatoren voor VZW en publieke homes te annuleren. Niet iedereen gelijk voor de wet dus maar iedereen gelijk voor de markt. Want het is het Arbitragehof, de hoogste juridische instantie voor conformiteit van alle wetgevingen, die de klacht van de commerciële bejaardenhomes heeft verworpen om ook animatoren betoelaagd te krijgen.

In het merkwaardig vonnis van het Arbitragehof van 4 maart 2008 van ondermeer rechter Bossuyt wordt het standpunt van de Vlaamse regering bevestigd dat commerciële instellingen omwille van hun winstoogmerk, geen recht hebben op overheidsbetoelaging voor animatoren

“Subsidiering strekt niet louter tot financiering van het particulier initiatief maar tot verwezenlijking van de maatschappelijke doelstelling die aan dat initiatief ten grondslag ligt…Het komt de decreetgever toe om, rekening houdend met dwingende budgettaire beperkingen te beslissen, of, en onder welke voorwaarden hij bepaalde initiatieven of instellingen met overheidsgelden wil subsidiëren… De keuze om slechts die instellingen te subsidiëren en niet de inrichtingen uitgebaat door besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid is verantwoord door het feit dat de eersten worden beheerd zonder winstoogmerk en niet zijn gericht op de verrijking van de leden van een rechtspersoon. Het is niet kennelijk onredelijk dat een subsidiërende overheid voor het verlenen van haar financiële steun opteert voor de uitbaters van inrichtingen waarvan de rechtsvorm de waarborg biedt dat hun activiteiten op het algemeen belang gericht zijn en dat zij geen persoonlijke verrijking nastreven.” Zo staat het niet mis te begrijpen in het arrest van 4 maart 2008.

De commerciële bejaardenhomes die met hun klacht wegens ongelijke behandelingen een volledig blauwtje hebben opgelopen hebben niet nagelaten iedereen achterna te lopen om deze ‘ongelijkheid’ aan te klagen en te annuleren. Daar zijn ze nu met deze Vlaamse regering in geslaagd, liever iedereen niets dan dat hun winstoogmerk hen van deze animatorenregeling uitsluit.

Dit uiterst belangrijke vonnis laat in feite toe alle publieke investeringen die het belang van de gemeenschap dienen te onttrekken aan ondernemingen met winstoogmerk, bv dienstencheques, Riziv-betoelaging, rustoorden enz. In feite wordt de LBC-NVK slogan Geen winst in de zorg door het Arbitragehof bevestigd en dit vonnis zou een veel bredere toepassing moeten krijgen dan nu het geval is.

Meer nog dan de ‘financiële’ besparing is het de principiële uitsluiting van het winstoogmerk in de inschakeling van animatoren die de regering blijkbaar wil breken. Iedereen gelijk voor de markt, ook al moet de burger hiervoor de rekening betalen. Enkel wanneer het winstoogmerk is gediend en de burger dienstverlening aan marktprijzen betaalt kunnen er zaken gedaan worden met deze regering. En als de burger voor z’n financiële ‘verantwoordelijkheid’ gesteld wordt, dan is er voor hen geen sprake van belastingen, maar van marktconformiteit en minder overheidsuitgaven. Wat zal er nog allemaal volgen?

Minstens 685 animatoren in het gedrang in Vlaanderen

Maar waarin bestaat de ‘budgettaire winst’ die de overheid maakt. Deze kan afgeleid worden uit de regelgeving op de animatoren in de woonzorgcentra. Voortgaande op een gemiddelde norm van 0,33VTE per 30 ‘bedden’ (0,50 VTE tot 119 bedden en 0,25 VTE vanaf 120 bedden), voor de 34.786 VZW-bedden en de 24.786 publieke bedden komt dit neer op 685 VTE animatoren voor het Vlaams gewest.

De ‘ondernemers’ van de 10.615 commerciële bedden zijn er dus in geslaagd gans dit arbeidspotentieel op losse schroeven te zetten en de 30 miljoen € die er budgettair aan vast hangt ten laste van de gebruikers te leggen. In dit budget zijn ook de ‘geïntegreerde DAC’ begrepen, dwz DAC-personeel die in 2003 zijn geregulariseerd en geharmoniseerd als animatoren volgens het VIA akkoord van 2000. Hiervoor komt de initiële financiering van de federale staat en dit moet dus sowieso uitgesloten worden van een ‘Vlaamse’ besparing. Tarsi Windey, zorgnet en de vakbonden houden dit best in het oog.

“Zonder onderneming geen waardencreatie”

Het nieuwe adagium van de Vlaamse regering is dus de ondernemer, zie een grondige analyse van Thomas Decreus op DWM. Op blz 27 van het regeerakkoord is het volgende te lezen: “Zonder ondernemerschap is er geen waardecreatie en zijn er geen jobs. We zullen een ondernemende cultuur stimuleren met meer waardering voor de economische en maatschappelijke impact van KMO’s.”

Wordt het geen tijd voor een PVDO, een Partij van de Ouderen?

Laat er geen misverstand over bestaan, het gaat hier om private ondernemingen met winstoogmerk, ook in de zorg. Het is het winstoogmerk dat de motor is van de waardecreatie, en niet de werknemer, de publieke dienstverlening. Intussen zal de burger op z’n geld moeten passen, zoals de boer op z’n ganzen. De ‘animatoren’crash is er een voorbeeld van. Volgens Zorgnet zou dit al aanleiding kunnen zijn voor een opstand van het personeel, LBC-NVK voorop indien er ontslagen zouden komen. En volgens de goede traditie aanvaardt het personeel geen afwending van kosten op de kap van bejaarden als het om personele omkadering gaat. Dat belooft. Zij zullen dus als eersten naast de bejaarden staan wanneer die in verzet komen. En wordt het geen tijd voor een PVDO, een Partij van de Ouderen?

Eén job in de privé kost vier jobs in de publieke dienstverlening

Maar waarom moet deze Vlaamse regering nu per se besparen? Omdat het zo niet verder kan? Voor wie dan? De loonkosten zijn te hoog en de private (commerciële) tewerkstelling dient gestimuleerd. En daarom moet het ‘overheidsbeslag’ verminderen want waarvan gaat men dat anders betalen.

Wat zal de Vlaamse regering dus doen met de 30 miljoen besparing door de betoelaging van animatoren te schrappen? Jobs creëren in de privé? Aan welke prijs? Een job in de privé kost minstens 200.000 € aan de overheid per VTE, in de laatste rapporten van Vlaamse ondersteuning aan ondernemingen spreekt men zelfs van 500.000€ per VTE. Zo ver gaan we hier niet maar we richten ons wel op het door iedereen geaccepteerde veelvoud van 4 in de profit, tav de non-profitsecor: voor een gemiddelde jobkost van 50.000€ in de non-profit staat een gemiddelde jobkost van 200.000€ bij jobcreatie in de private commerciële sector.

Begrijpe wie wil: de afbraak van publieke loontrekkende tewerkstelling in Vlaanderen heeft een verliesfactor van 4 tot 1 als het doel is jobs in de commerciële ondernemingen te creëren. Bij de processie van Echternach gaat het alles bijeen nog vooruit, 2 stappen achteruit, 3 vooruit, bij het voorziene regeringsbeleid, of het nu federaal of Vlaams is,  staat vier jobs achteruit in de publieke dienstverlening tegenover 1 job vooruit in de private commerciële sector.

Het is een sleutel die toelaat de echte evolutie en de gevolgen van het Vlaamse regeringsbeleid te meten. Maar zoals dikwijls wordt de soep niet zo warm gegeten als ze opgediend wordt, en zit de publieke dienstverlening, ondanks alle besparingen de laatste jaren, nog altijd in de lift: 42,8% van de loontrekkende tewerkstelling in het Vlaams gewest is publieke dienstverlening op 31/12/2013 tegenover 42,5% in 2012. Een update voor % loontrekkende publieke tewerkstelling per gewest op 31/12/2013 komt eraan, ook kwestie van een ijkpunt te hebben waar het met deze regeringen naar toe gaat.

Wie neemt het nog op voor de gehandicapten in instellingen?

De markt moet dus overal kunnen spelen, in alle domeinen, ook in welzijn en gezondheid en de gehandicaptenzorg. Onafhankelijk leven en de gehandicapten die zij achtten te vertegenwoordigen staan hierbij applaudisserend aan de kant. Na de animatoren, zullen ook de ‘privileges’ van de gehandicapten in instellingen er aan moeten geloven en de markt zal ook hier voor iedereen toeslaan, dus weg met het gewaarborgd inkomen van de gehandicapten in instellingen, weg met de sociaal-culturele toelage. Waar blijven KVG, VFG, Marc van Gestel en het Gehandicapten Liberation Front?

Besluit: Laat de Vlaamse regering zich beter richten naar een door haarzelf bekomen arrest van het Arbitragehof. Geen enkele overheidstussenkomst mag leiden tot een ondersteuning van winstgevende ondernemingen en tot verrijking van de aandeelhouders gezien het om schaarse middelen gaat. Het Arbeidshof meent dan ook dat “De keuze om slechts die instellingen te subsidiëren en niet de inrichtingen uitgebaat door besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid verantwoord is door het feit dat de eersten worden beheerd zonder winstoogmerk en niet zijn gericht op de verrijking van de leden van een rechtspersoon.”

En het deficit van de afbouw van publieke tewerkstelling in termen van tewerkstellingssaldo mag niemand ongevoelig laten, 1 job in de privé voor elke afbouw van 4 jobs in de publieke dienstverlening.

Jan Hertogen is socioloog, www.npdata.be