Is de EU milieukoploper van de wereld?

De EU lijkt milieuvriendelijker op bepaalde vlakken dan andere rijke landen. Zo stoot de gemiddelde inwoner van de VS per jaar bijna twee keer zoveel broeikasgassen uit als de  9 ton/per jaar van de gemiddelde Europeaan. De VS - met een inkomen dat weliswaar wat hoger ligt dan het Europese - doen het dus veel slechter.

China - met een inkomen per hoofd dat vier, vijf keer lager ligt dan dat in de EU - komt stilaan in onze buurt inzake CO2-uitstoot.  Dat heeft er uiteraard mee te maken dat een deel van onze vervuilende industriële productie naar China is verplaatst.

Tegenover die “zware” spelers staan heel wat ontwikkelingslanden die veel minder CO2 uitstoten. We doen de waarheid echter geen geweld aan als we stellen dat de EU het in verhouding tot zijn welvaart het op dit vlak relatief goed doet.

Ook inzake materiaalgebruik (biomassa, fossiele brandstoffen, constructiemateriaal, industriële mineralen) zijn de EU-lidstaten bij de betere onder de rijke landen. Uit een recente studie van het milieuagentschap van de Verenigde Naties leerden we dat de EU en Japan in 2005 per hoofd van de bevolking 13 ton materialen per jaar gebruikten. De VS zaten op 23 ton per hoofd, Australië op 40 ton. China en India hielden het toen nog op 5 ton.

Ook niet onbelangrijk: als het gaat om het stand brengen van internationale milieu-akkoorden is de EU traditioneel een van de grote trekkers.

Zware voet

Toch moeten we dit relatief goede nieuws in perspectief plaatsen. Als elk van de meer dan zeven miljard mensen zou leven zoals de doorsnee inwoner van de Europese Unie, dan zouden meer dan twee planeten aarde nodig zijn. Dat is althans wat de berekening van de Europese ecologische voetafdruk ons leert.

‘Een echte leider doet wat hij vindt dat nodig is, ongeacht wat de anderen ook doen.’

Volgens het jaarlijkse Living Planet-rapport van het Wereldnatuurfonds heeft de gemiddelde Europeaan meer dan 4 “globale hectare” van een normaal productief land per jaar nodig om zijn totale consumptie te dekken. Mondiaal zijn echter maar 1,8 globale hectare beschikbaar voor elk van de meer dan zeven miljard mensen.

Noord-Amerika scoort ook op dit vlak slechter, met meer dan zeven globale hectare per persoon. België komt in de rangschikking van het Wereldnatuurfonds net na de VS op de zesde plaats. Elke Belg legt beslag op meer dan 7 globale hectares.

Onze enorme veestapels spelen hier een nefaste rol want voor hun voer is veel akker-en graasland nodig. Idem voor Nederland en Denemarken, die eveneens in de top-tien staan. De meeste ontwikkelingslanden scoren inzake ecologische voetafdruk nog steeds veel beter. Zelfs China zou maar iets meer dan twee globale hectare per persoon opeisen. India minder dan een globale hectare.

Goed in beleid, minder in beslag

De EU -lidstaten horen binnen de groep van rijke landen tot de minst milieubelastende. Dat danken ze voor een belangrijk deel aan hun milieubeleid. Op dat gebied is de EU dan ook geregeld toonaangevend.

Professor Qi Ye, directeur van het Instituut voor Klimaatbeleid aan de Tsinghua-universiteit in de Chinese hoofdstad Beijing: ‘China heeft de uitstootnormen voor wagens gewoon van de EU overgenomen. We zijn dan als het ware de zoveelste taal van de Europese Unie.  Ook inzake emissiehandel hebben we veel geleerd van de EU.’

Ook andere landen en regio’s beschouwen de EU terzake als een voorloper. Europese lidstaten zijn ook de belangrijkste donor van het VN-Milieuprogramma, dat eveneens een rol speelt in het globaliseren van milieubeleid.

De EU is een leider in milieubeleid, maar het is geen leider als het gaat om effectieve milieuvriendelijkheid. Daarvoor is ons milieubeslag nog veel te hoog. Een van de grote arena’s waarin de EU zich in dat verband kan bewijzen, is het klimaatbeleid. De CO2-uitstoot is immers goed voor de helft van onze ecologische voetafdruk.

Professor Qi Ye is duidelijk in dat verband: ‘Jullie waren echt de leider tot 2009 maar op de grote klimaattop van Kopenhagen verloor de EU dat morele gezag omdat ze alleen maar bereid was tot een extra inspanning als ook de anderen iets deden. Een echte leider doet wat hij vindt dat nodig is, wat de anderen ook doen.’