Guantanamo, 13 jaar foltering en vernedering

Vandaag, 11 januari is de dertiende verjaardag van het beruchte gevangenenkamp Guantánamo waar de CIA niet terugdeinst voor foltering en ontmenselijking om informatie te krijgen over ‘vijanden van de Verenigde Staten’. In het kamp passeerden in totaal 780 verdachten van terreurdaden. MO* blikt terug op dertien jaar Guantánamo.

De doorsnee westerling kende Guantánamo voornamelijk als geboortestad van de mooie Guantánamera uit het Cubaanse liedje.

Sinds Operation Enduring Freedom wordt de Caraïbische stad geassocieerd met minder idyllische beelden.

Precies vier maanden na de aanslagen van 9/11 krijgt Camp X-Ray in Guantánamo Bay immers een nieuwe bestemming.

De twintig eerste gevangenen worden er ingevlogen. Geboeid en gemaskerd schuifelen de mannen in oranje de drukkende hitte van de Caraïben in.

Kort daarop volgen er nog meer, einde 2002 huisvest Guantánamo ruim zeshonderd gevangenen zonder proces, vaak ook zonder in beschuldigingstelling.

Terwijl Amerikaanse troepen in het Midden-Oosten in naam van de vrijheid en de democratie strijden, vindt een groeiend aantal “vijandelijke strijders” er onderdak voor onbepaalde duur en een ondervraging die ettelijke jaren duurt.

Dertien jaar later vergaat het de 127 laatste gedetineerden van Guantánamo niet beter. Slechts acht van hen zijn formeel aangeklaagd voor oorlogsmisdaden, waarvan vijf terechtstaan voor de aanslagen van 9/11.

De overige zogeheten vijandelijke strijders wachten op een aanklacht, vrijlating en het liefst op een enkeltje richting thuisland.

Vrijheid van Informatie

Ruim vier jaar lang slaagde het Pentagon erin de identiteit van de gedetineerden geheim te houden. Tot in april 2006 het Amerikaanse persagentschap Associated Press een proces won tegen het Amerikaanse Departement Defensie.

Hooggerechtshof bepaalde dat alle inlichtingen over de gevangenen publiek moesten zijn

Het persagentschap beriep zich op de wet van vrijheid van informatie en kreeg gelijk. Het Hooggerechtshof bepaalde dat alle inlichtingen over de gevangenen publiek moesten zijn. Hieraan gaf het Pentagon grotendeels gehoor, al ontbreken tot op vandaag gevangenendossiers.

De eerste analyse liet niet lang op zich wachten, de rechtenfaculteit van de universiteit van New Jersey (VS) (Seton Hall Lawschool) nam de documenten die het Pentagon vrijgaf over 517 gedetineerden onder de loep. De onthullingen van het Seton Hall Rapport zijn volledig gestoeld op de officiële documenten die het Amerikaanse Departement Defensie vrijgaf.

De ene vijandelijke strijder is de andere niet

Opvallend zijn de drie verschillende categorieën waarin gedetineerden onderverdeeld worden. Er is sprake van strijders (fighters), leden en geaffilieerden van al-Qaeda, de Taliban of andere terreurorganisaties.

Bovendien is de definitie zo ruim dat iedere persoon die ooit met een lid van bovenvermelde organisaties zou gesproken hebben als ‘geaffilieerde’ beschouwd wordt.

De algemene conclusie is dat ruim de helft van de gevangenen nergens van verdacht wordt en ook niet gelinkt wordt aan een terreurorganisatie, het aantal strijders van verschillende groepen is uitermate laag. 

Slechts 8% van de gevangenen werd gelinkt aan al-Qaeda.

Uit deze studie blijkt immers dat 55% van de gedetineerden geen ‘vijandige daden’ gepleegd heeft tegen de Verenigde Staten of de coalitie. Slechts 8% van de gevangenen werd gelinkt aan al-Qaeda.

Zelfs voor andere groepen, die vaak niet eens op de terrorist watchlist van het Amerikaanse Departement Binnenlandse Veiligheid, is het aantal strijders zeer laag.

Zo wordt slechts 30 % beschouwd als lid, ruim 60% zit vast omwille van hun ‘aansluiting’ bij de desbetreffende groep, slechts 8% heeft het statuut van strijder (fighter).

Juridisch achterpoortje

In tegenstelling tot krijgsgevangenen, die overeenkomstig de Genève Conventies vastzitten, of criminele verdachten, die mogen verwachten binnen afzienbare tijd terecht te staan, kunnen deze ‘vijandelijke strijders’ voor onbepaalde duur en op basis van niet nader verklaarde criteria aangehouden blijven.

Met andere woorden zorgt de benaming ‘vijandelijke strijder‘ ervoor dat de Amerikaanse overheid ongestraft de VN conventies aan haar laars kan lappen.

Benaming ‘vijandelijke strijder‘ zorgt ervoor dat de Amerikaanse overheid ongestraft de VN conventies aan haar laars kan lappen.

Daarnaast werd lange tijd beweerd dat de Amerikaanse grondwet niet afdwingbaar was op de militaire basis. Hierdoor ontsnapten de inlichtingendiensten zowel aan het internationaal recht als aan de eigen wetgeving.

Toch kwam er een einde aan de straffeloosheid, zo zijn er verschillende gedetineerden die, met wisselend succes, een habeas corpus proces aangespannen hebben.

De zaak Rasul vs. Bush in 2008 was het eerste geding en creëerde overigens een historisch precedent. Het Hooggerechtshof besloot dat gedetineerden van Guantánamo Bay het recht hadden hun gevangenschap aan te vechten als zijnde onrechtmatig.

Vrijgesproken, niet vrij

Wie onschuldig verklaard wordt, mag naar huis. Dat lijkt een evidentie, maar niets is minder waar. Getuige het geval van Lotfi Ben Ali, een van de vijf Guantánamo gevangenen die op 30 december 2014 naar Kazachstan gezonden werden.

Lotfi was al bijna tien jaar geleden vrijgesproken en aanbevolen voor vrijlating of transfer buiten de controle van het Departement Defensie.

Bovendien is Lotfi Ben Ali een Tunesische staatsburger. Desondanks “verhuist” de Obama administratie hem naar Kazachstan. Officieel luidt de motivatie voor deze hervestiging dat de onrust in zijn thuisland een te groot gevaar vertegenwoordigt.

De Tunesiër was overigens geen uitzondering, maar eerder de regel. Tot op heden zitten vrijgesproken gedetineerden nog steeds opgesloten.

Hervestiging van Albanië tot Urugay

Om deze, al dan niet vermeende dreiging, te omzeilen, stemden twintig landen in om een totaal van 78 mannen te huisvesten die een ander burgerschap hadden, het betreft vooral Jemenieten, Syriërs, Afganen en Oeigoeren.

Ook ons land heeft een ex-gedetineerde verwelkomd, de Syriër Abdul Rahim Abdul Razak spande een jaar na zijn vrijlating een proces aan tegen de Verenigde Staten waarbij hij schadevergoeding eiste voor het schenden van zijn mensenrechten.

Het is onduidelijk of de 78 vrijgesproken mannen daadwerkelijk vrij zijn in hun bewegingen. Zo is er geen zekerheid of de ex-gevangenen de toestemming hebben om hun gastland te verlaten en is niet geweten wie instaat voor hun onderhoud, hun reïntegratie in de maatschappij en inburgering in een vreemd land.

 

President Mujica van Uruguay liet alvast in verschillende media weten dat de zes ex-gedetineerden helemaal vrij waren en geenszins onder toezicht zouden leven.

Verhoogde ondervragingsmethoden

Vrijgelaten gedetineerden getuigen dat de folterpraktijken in Guantanamo voornamelijk van psychologische aard waren. Eenzame opsluiting, gebrek en slaap en zon, soms tot een jaar zijn slechts enkele voorbeelden van de zogeheten verhoogde ondervragingstechnieken. desondanks blijkt dat ook fysieke folterpraktijken schering en inslag zijn, bijvoorbeeld simulatie-verdrinken (waterboarding), om bekentenissen af te dwingen.

De Amerikaanse Senaat besloot dat de waarde van inlichtingen verkregen door foltering vaak overdreven tot ronduit fout was.

De CIA verantwoordde deze methoden als noodzakelijk voor het bemachtigen van kostbare informatie over al-Qaeda, het recente rapport van de Amerikaanse Senaat besloot echter dat de waarde van deze inlichtingen vaak overdreven tot ronduit fout was.

Dit leidde in 2013 tot een hongerstaking. Ruim honderd gevangenen weigerden voeding als protest tegen hun onrechtmatige opsluiting, tegen hun wachttijd van onbepaalde duur op een aanklacht of nog op hun vrijlating na vrijspraak.

De gevangenisdirectie beantwoordde deze vreedzame actie met extreem wrede praktijken. Een derde van de hongerstakers werd gedwongen voeding toegediend, tegen het advies van artsen in.

Hiphopartiest Yasiin Bey (aka Mos Def) ondergaat de standaard gedwongen voeding.

Naast de orale gedwongen voeding, deden ondervragers ook beroep op zogenaamd rectaal voeden en hydrateren. Achteraf beweerde de CIA dit te doen in het belang van de gevangenen, om te voorkomen dat hun gezondheid zou aftakelen. Wederom klagen artsen deze praktijk aan als inhumaan en onefficiënt.

De vloek van Obama

Lang voor de bevindingen van het Senaat beval kersverse president Obama de sluiting van de legerbasis, zowel het Congres als het Departement Defensie zetten echter de rem op het vrijlatingproces, zelfs voor gedetineerden die reeds jarenlang vrijgesproken zijn.

Hierdoor zijn er minder gevangenen vrijgelaten tijdens de ambtstermijn van Obama dan tijdens de Bush periode: 533 gedetineerden verlieten Guantanamo van 2002 tot 2009 tegenover 111 sinds Obama aan de macht is.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.