Ook in Marrakech wordt geprotesteerd (Al blijft dat buiten het officiële beeld)

Via de App “Negotiator” krijg ik dagelijks updates van welke vergadering in welke zaal op welk moment plaats vindt en op Twitter rollen de foto’s voorbij van Powerpointpresentaties, van mensen achter micro’s achter tafels, van ‘high level speakers’ die bilateraal – dat is in twee tegenover elkaar staande zeteltjes – onderhandelen of van stevige handdrukken, ja zelfs knuffels, tussen allerlei staatshoofden en regeringsleiders.

Moeilijker wordt het om achter de schermen te kijken. Tenzij met de officiële tour achter de schermen, oh ja, die is er ook. Want op geen enkel officieel verspreide foto kwam tot nu pakweg een protestbord voor. Geen enkel officieel verspreid bericht repte over de hybride bussen die werkloos op de parking staan terwijl het ene na het andere gesteld lichaam met een limousine tot voor de ingang van het conferentiedorp wordt gebracht om er te praten over hoe we het gebruik van fossiele brandstoffen zullen terugschroeven en bannen. Ook ik weet het niet omdat ik het zelf zie, wel omdat een van de aanwezigen er een sport van gemaakt heeft om er foto’s van te posten.

Protest wordt, naar Marokkaanse gewoonte, buiten beeld gehouden.

Protest wordt, naar Marokkaanse gewoonte, buiten beeld gehouden. Zelfs de traditionele betoging op 13 november, de zondag voor de komst van de politieke leiders, dook niet op in de officiële berichtenstroom. Al is het voor een land als Marokko eerder absolute uitzondering dan regel dat duizenden mensen door de straten van Marrakech lopen en spandoeken in de lucht houden of de COP verwijten een ‘schouwspel van greenwashing’ te zijn.

Oorspronkelijk hadden de organisatoren enkel toestemming gekregen een stilstaande betoging te organiseren, netjes afgeschermd in het voetbalstadion. Om maar te zeggen: protest wordt hier geweerd als de pest. Marokko is er als de dood voor dat het wondermooie beeld van het stabiele land dat in sneltempo op de groene trein is gesprongen, afbrokkelt.

Niet voor niets wordt voor iedere sessie de promofilm van het groene Marokko getoond. Windmolens op bergkammen, de bling bling van het zonnepark Noor en verder beelden van lachende boeren in vruchtbare valleien. Het is de luchtspiegeling van de groene energie, van de kracht van het megalomane, want het zijn zelden de boeren die de vruchten plukken van de hernieuwbare energieprojecten van koning Mohammed VI. Integendeel.

Hieronder een gelijkaardige promofilm.

De duistere onderkant van Marokko

Het groene Marokko heeft een duistere onderkant. Terwijl men enerzijds inzet op groene energie, worden tegelijkertijd mensen van hun gronden verdreven voor de exploitatie van fosfaat- en zilvermijnen.

Het is een verhaal dat je slechts verbloemd hoort in de tenten van de COP. Men is hier niet om elkaar voor het hoofd te stoten, maar om banden te smeden. En is er niet speciaal een Climate Justice Day ingericht op 17 november? Net zoals er een Gender Day was? Daar kunnen die thema’s perfect aan bod komen, komen ze ook aan bod, maar het is opnieuw afgebakend en dus ook geneutraliseerd. Men heeft het erover gehad, wat niet betekent dat men er ook iets mee zal doen.

En dus is het zoeken, en vooral: de perfect aangeharkte paden van de COP verlaten en weg zwerven van dit tijdelijke dorp op de parking. In werkelijkheid is dit eenvoudiger dan vanachter een computer zo’n tweeduizend kilometer verderop. In werkelijkheid had ik al lang dat andere, tijdelijke dorp ontdekt waar die andere, internationale vergadering plaatsvindt.

Boeren van over de hele wereld, uit Guatemala, Costa Rica, Senegal, Marokko bespreken er wat een rechtvaardig klimaatbeleid echt betekent. ‘We zijn de stem van de gemarginaliseerden’, stelt Said Khir Allah, de algemene secretaris van FNSA, de Marokkaanse Landbouwersfederatie. ‘Het is een stem die weggedrukt wordt aan de onderhandelingstafel.’ En dus luisteren ze hier naar elkaar. Over hoe droogte, overdreven regenval maar ook vervuiling door bodemexploitatie en erosie hun primaire levensonderhoud bedreigen.

‘Voor ons’, stellen ze in een gezamenlijke verklaring. ‘Is klimaatverandering dagdagelijkse realiteit. Wij vragen een breuk met de neoliberale politiek die onze sociale en ecologische structuren uiteenrukt.’ Hier op deze top gaat het over een onafhankelijke voedsel- en energiepolitiek. En over de strijd tegen klimaatverandering als motor van sociale gelijkheid. Het is een top waar de meest pakkende verklaringen te horen zijn. Omdat ze over het leven met klimaatverandering gaan.

Terwijl de Marokkaanse koning met hulp van buitenlandse geldschieters de hernieuwbare energie in zijn land uitrolt, privatiseert hij tegelijkertijd het onderwijs.

Het is de paradox van Marokko. In 2012 besloot de Marokkaanse regering de subsidies voor fossiele brandstoffen uit te faseren en over te schakelen op hernieuwbare energie. Er werd een masterplan bedacht: het Plan Maroc Vert. Over Noor, de grootste zonne-installatie van de wereld had ik het al, maar er kwam ook Afrika’s grootste windboerderij, een project van 300 Megawatt in de buurt van Tarfaya. Maar zoals in de rest van de beleidsbeslissingen werd de bevolking hier niet bij betrokken.

Terwijl de Marokkaanse koning met hulp van buitenlandse geldschieters de hernieuwbare energie in zijn land uitrolt, privatiseert hij tegelijkertijd het onderwijs. De werkloosheid blijft met twintig procent hoog in het land en het zijn vooral jongeren – ook hoogopgeleiden – die geen job vinden.

Bovendien komen boeren steeds vaker in de verdrukking. Er is een strijd om de grond bezig. Niet alleen voor energieprojecten, ook voor de traditionele Marokkaanse economie: zilver- en fosfaatmijnen. Het geld dat hiermee verdiend wordt, verdwijnt stelselmatig uit de dorpen die de meeste hinder ondervinden van deze geïndustrialiseerde mijnbouw.

Het is de reden waarom de bewoners van Imider al vijf jaar lang een deel van de zilvermijn bezetten. Met de hashtag 300KMSud hopen ze de aandacht van de COP-ganger op hun situatie te vestigen.

Gemeenschappelijke gronden van vooral oorspronkelijke bewonersgroepen worden in ijltempo geprivatiseerd. Vooral landbouwgrond nabij steden wordt volgebouwd. Zo is er het exclusieve woonproject in Rabat. Tot op de ochtend van 18 december 2014 werd hier door zo’n 125 families groenten en fruit verbouwd die ze vervolgens op de markt in de stad verkochten. Het prototype van de korte keten. Tot de bulldozers verschenen, de velden omwoelden en de huizen verpletterden. 90 hectare vruchtbare grond in de stad werd omgevormd tot de duurste woonwijk van Rabat.

Marokko bewijst dat klimaatactieplannen niet enkel draaien om de juiste technologie, maar dat ze pas zinvol zijn als iedereen erbij wint. Als er zoals vandaag een honderdtal mensen van Africa Unite against Fossil Fuels voor de ingang van het COP-dorp dansen, zingen en met spandoeken zwaaien, dan gaat het daarover: sociale en ecologische rechtvaardigheid zouden in het hart van de onderhandelingen moeten zitten. Niet in de zijkamers. Laat staan in een apart dorp.