Dossier: 

Panamese advocatenkantoor is de poortwachter van offshore geheimen

Gelekte documenten van het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca & Co leggen een klantenbestand bloot van onder meer drugsdealers, maffialeden, corrupte politici en belastingontwijkers – en wangedrag in overvloed.

  • © Mathieu Tourliere Revista Proceso Het hoofdkantoor van Mossack Fonseca in Panama City © Mathieu Tourliere Revista Proceso
  • © Mathieu Tourliere Revista Proceso Het hoofdkantoor van Mossack Fonseca. © Mathieu Tourliere Revista Proceso
  • © Mossack Fonseca In Panama heeft Mossack Fonseca private stichtingen in de aanbieding die in Panama niet onderworpen zijn aan belastingen en waarbij de wet niet eist dat de namen van de stichters of de begunstigden onthuld worden. © Mossack Fonseca
  • © ABC Four Corners Het kantoor van Mossack Fonseca op de Maagdeneilanden. © ABC Four Corners

Mossack Fonseca & Co had een probleem in Vegas. In documenten van het Amerikaanse District Court in Las Vegas staat dat het Panamese advocatenkantoor 123 bedrijven had opgericht in Nevada. Die bedrijven zouden volgens de documenten gebruikt zijn door een boezemvriend van de voormalige president van Argentinië om miljoenen dollars van overheidscontracten te stelen.

Mossack Fonseca werd gedagvaard om informatie vrij te geven over het geld dat door de bedrijven in Nevada was gestroomd, maar Mossack Fonseca weigerde. Voor een bedrijf dat gespecialiseerd is in het opzetten van moeilijk traceerbare offshore bedrijven voor cliënten van over de hele wereld, is vertrouwelijkheid dan ook een must.

Het advocatenkantoor probeerde om het bevelschrift te blokkeren door te ontkennen dat zijn operaties in Las Vegas –gerund door het bedrijf M.F. Corporate Services (Nevada) Limited– deel uitmaakten van de Mossack Fonseca Group.

Geheime opnames die het ICIJ in handen kreeg, roepen nieuwe twijfels op over de getuigenis onder ede van Jürgen Mossack.

De medeoprichter van het Panamese bedrijf, Jürgen Mossack, getuigde onder ede dat ‘MF Nevada en Mossack Fonseca geen moeder-dochterbedrijfrelatie hebben en dat Mossack Fonseca ook niet de interne zaken of dagelijkse werking van MF Nevada’s zaken controleert’.

Geheime opnames die het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournailsten (ICIJ), de Duitse krant Süddeutsche Zeitung en meer dan 100 andere mediapartners in handen kregen, roepen echter nieuwe twijfels op over die getuigenis onder ede.

Ze tonen niet alleen dat het dochterbedrijf in Nevada volledig in handen was van Mossack Fonseca, maar ook dat – achter de schermen – het bedrijf stappen ondernam om mogelijke schadelijke opnames van de telefoons en computers te wissen, om details over hun cliënten geheim te houden voor de Amerikaanse justitie.

In een e-mail uit 2014 wordt bijvoorbeeld de opdracht gegeven dat iedere link tussen het centrale computersysteem van Mossack Fonseca in Panama en het kantoor in Nevada ‘verborgen moet worden voor de onderzoekers’. In andere e-mails staat dat IT’ers vanop afstand in Panama ‘geprobeerd hebben om de logboeken van de computers in het kantoor in Nevada te wissen’ en planden om ‘vanop afstand de sporen van directe toegang’ tot het informacticasysteem van het bedrijf ‘te verwijderen’.

De documenten tonen dat een werknemer van het bedrijf zelfs van Panama naar Vegas reisde om papieren het land uit te krijgen. ‘Toen Andrés naar Nevada kwam, heeft hij alles opgekuist en alle documenten naar Panama gebracht’, zo staat te lezen in een e-mail van 24 september 2014.

In een reactie aan ICIJ ontkent Mossack Fonseca “categorisch” dat het documenten die gebruikt kunnen worden in een lopend onderzoek of proces, verborgen of vernietigd heeft.

De meer dan 11 miljoen documenten sommen voorbeelden op van ethische en wettelijke overtredingen door klanten

De meer dan 11 miljoen documenten die ICIJ verkregen heeft – e-mails, bankrekeningen en klantengegevens – tonen de interne werking van Mossack Fonseca gedurende bijna 40 jaar, van 1977 tot december 2015.

Ze onthullen offshore holdings van individuen en bedrijven uit meer dan 200 landen en gebieden. Ze sommen voorbeelden op van ethische en wettelijke overtredingen door klanten en schetsen het beeld van een bedrijf dat maar al te graag optreedt als poortwachter van de geheimen van zijn cliënten. Zelfs de geheimen van personen die uiteindelijk oplichters, maffialeden, drugdealers, corrupte politici en belastingontwijkers blijken te zijn.

Volgens de gelekte documenten gingen de zaken goed.

Vandaag wordt Mossack Fonseca beschouwd als een van ’s werelds vijf grootste groothandelaars in offshore geheimhouding. Het telt meer dan 500 werknemers en medewerkers in meer dan 40 kantoren over heel de wereld, waaronder drie in Zwitserland en acht in China.

Geconfronteerd met de resultaten van het ICIJ-onderzoek antwoordde Mossack Fonseca dat het ‘gedurende 40 jaar onberispelijk gewerkt heeft… Ons bedrijf is nooit beschuldigd of aangeklaagd geweest in verband met criminele overtredingen.’

Woordvoerder Carlos Sousa zei dat de firma ‘klanten enkel helpt om bedrijven op te richten’. Dat is nog iets anders dan een ‘zakenrelatie aan te gaan met de opgerichte bedrijven of ze op welke manier dan ook te managen’, zei Sousa.

De roots van Mossack Fonseca

Ramòn Fonseca

Ramón Fonsaca

Jurgen Mossack

Jurgen Mossack

De start van Mossack Fonseca gaat terug op 1986, toen Ramón Fonseca zijn klein advocatenkantoor in Panama fusioneerde met een ander lokaal bedrijf, onder leiding stond van Jürgen Mossack, een Panamees van Duitse origine. ‘Samen hebben we een monster gecreëerd’, mijmerde Fonseca later tegen een journalist.

Beide mannen hadden internationale roots en achtergronden in de werelden van geld, macht en geheimen.

Fonseca werd in 1952 geboren in Panama en studeerde rechten en politieke wetenschappen aan de universiteit van Panama en de London School of Economics. Toen hij jong was, zo vertelde hij later, wilde hij de wereld te redden. Aanvankelijk wilde hij priester worden maar later ging hij zes jaar voor de Verenigde Naties in Genève aan de slag.

‘Ik spaarde niets en ik maakte geen verschil’, herinnerde hij zich tijdens een televisie-interview in 2008. ‘Toen ik wat ouder werd, besloot ik mezelf toe te wijden aan mijn beroep, een familie uit te bouwen, te trouwen en gewoon een rustig leven te leiden… Met de jaren word je materialistischer.’

Mossack werd in 1948 geboren in Duitsland. Volgens zijn rechtenpartner verhuisde hij in het begin van de jaren ’60 met zijn familie naar Panama.

Volgens intelligence dossiers van het Amerikaanse leger die ICIJ kon bemachtigen, was Mossacks vader lid van de Waffen-SS, de beruchte gewapende vleugel van de nazipartij tijdens WO II.

Na de oorlog bood zijn vader aan de Amerikaanse regering zijn diensten als informant aan, zo blijkt uit te bestanden. Hij zei dat hij ‘op het punt stond lid te worden van een clandestiene organisatie. Ofwel van voormalige nazi’s die nu communisten zijn… ofwel van niet-ontmaskerde nazi’s die zich voordoen als communisten’. Een inlichtingenofficier van het leger schreef dat het aanbod om een spion te worden voor de VS simpelweg ‘een sluwe poging kon zijn om uit een lastige situatie te komen’.

Desondanks geven de oude spionagedossiers aan dat Mossacks vader later in Panama eindigde, waar hij ook aanbood om te spioneren: ditmaal voor de CIA, over communistische activiteiten in het naburige Cuba.

Nadat hij in 1973 zijn rechtendiploma behaalde in Panama, werkte de zoon een tijdje als advocaat in Londen. Daarna keerde hij terug naar Panama om het bedrijf op te starten dat hij later zou samenvoegen om Mossack Fonseca & Co te vormen.

Vandaag bewegen beide zakenpartners zich in de hoogste kringen van de Panamese samenleving.

Fonseca is niet alleen advocaat; hij heeft ook een tweede leven als bekroond romanschrijver. Een van zijn boeken is ‘Meneer de politicus’, een politieke thriller die (volgens zijn literaire website) ‘verwikkelde processen verwoordt die gewetenloze ambtenaren gebruiken om macht te vergaren en om hun verfoeilijke ambities te bereiken’.

Fonseca kent de wereld van de politiek door zijn werk: tot voor kort was hij topadviseur van de Panamese president Juan Carlos Varela.

Fonseca kent de wereld van de politiek door zijn werk: tot voor kort was hij topadviseur van de Panamese president Juan Carlos Varela. Begin maart kondigde Fonseca aan dat hij verlof nam uit die positie, na aantijgingen dat het Braziliaanse kantoor van Mossack Fonseca betrokken was in een steeds groeiend omkoop- en witwasschandaal, waarin het door de staat gecontroleerde Braziliaanse oliebedrijf centraal stond. Fonseca ondernam de stap naar eigen zeggen ‘om mijn eer, mijn bedrijf en mijn land te verdedigen’.

Terwijl hij tijdens een televisie-interview elke betrokkenheid bij de vermeende overtredingen ontkende, maakte hij een vergelijking die hij eerder al eens gebruikt had. Hij zei dat indien een offshore bedrijf slecht benut wordt, het bedrijf (Mossack Fonseca, nvdr) niet schuldiger is dan de autofabriek die een wagen bouwt die later in een overval gebruikt zou worden.

Mossack is lid van de prestigieuze Club Union, waar zijn dochter Nicole in 2008 haar debuut maakte. Van 2009 tot 2014 zetelde hij ook in Conarex, Panama’s Raad voor Buitenlandse Relaties. Volgens de bestanden die ICIJ bemachtigde, heeft Mossack onder meer een teakplantage en ander onroerend goed, een helikopter, een jacht (Rex Maris) en een collectie gouden munten.

Baankbrekend op de Britse Maagdeneilanden

De fusie die Mossack Fonseca creëerde, vond plaats tijdens een moeilijke periode in de geschiedenis van Panama. Het land moest het hoofd bieden aan politieke en economische instabiliteit onder militair dictator Manuel Noriega, die ongewenste aandacht kreeg omwille van het groeiende bewijs dat hij betrokken was bij witwaspraktijken en drughandel.

In 1987, toen Panama onder een schaduw leefde, zette Mossack Fonseca zijn eerste grote stap in het buitenland. Het richtte een tak op in de Britse Maagdeneilanden, die enkele jaren daarvoor een wet hadden aangenomen die het gemakkelijk maakte om offshore bedrijven op te richten zonder dat de eigenaars en bestuurders bekendgemaakt werden.

© ABC Four Corners

Het kantoor van Mossack Fonseca op de Maagdeneilanden.

‘Mossack Fonseca was die eerste die van Panama naar de Britse Maagdeneilanden kwam en anderen volgden’, vertelde Rosemarie Flax, al lange tijd Mossack Fonseca’s directeur daar, in mei 2014 aan een nieuwsmedium op de Britse Maagdeneilanden.

Vandaag huisvesten de Britse Maagdeneilanden zowat 40 procent van alle offshore bedrijven ter wereld. Van de bedrijven die in Mossack Fonseca’s bestanden voorkomen, werd zowat de helft – in totaal meer dan 113.000 – opgericht op de Britse Maagdeneilanden.

Verhalen van de Stille Zuidzee

Mossack Fonseca deed nog een belangrijke zet in 1994. Het hielp de kleine natie van Niue – een Zuid-Pacifische eilandengroep met een bevolking van minder dan 2000 inwoners – wetgeving op te stellen over de oprichting van offshore bedrijven. De advocatenfirma had Niue uitgekozen, zo zei Mossack later aan persagentschap Agence France-Presse, omdat het een locatie wilde in een Aziatisch-Pacifische tijdzone en omdat het daar het niet moest opboksen tegen concurrentie: ‘Als we een klein rechtsgebied zouden hebben, en we hadden het van in het begin, dan konden we mensen een stabiele omgeving en een stabiele prijs bieden.’

Het bedrijf sloot een akkoord voor twintig jaar af met de regering van de kleine eilandgroep, voor exclusieve rechten op het registreren van offshore bedrijven in Niue. En belangrijk: Niue bood de registratie aan in Chinese of Cyrillische tekens, wat het aantrekkelijk maakte voor Chinese en Russische klanten.

Tegen 2001 deed Mossack Fonseca zoveel zaken in Niue, dat het bedrijf het equivalent van 1,6 miljoen dollar bijdroeg aan het budget van de regering van Niue (dat beraamd was op 2 miljoen dollar). Maar de knusse relatie van het bedrijf met de eilandgroep leverde ook ongewenste aandacht op.

De Financial Action Taskforce plaatste Niue op een zwarte lijst en dreigde met economische sancties

In datzelfde jaar stelde het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken de ‘vreemde afspraken’ tussen Niue en Mossack Fonseca in vraag. Het waarschuwde dat Niue’s offshore industrie ‘gelinkt was aan het witwassen van criminele opbrengsten uit Rusland en Zuid-Amerika’.

De Financial Action Taskforce, een intergouvernementele organisatie die door grote landen is opgericht om witwassen te bestrijden, plaatste Niue op een zwarte lijst van gebieden die er niet in slaagden stappen te ondernemen om witwassen te voorkomen. Het dreigde met economische sancties.

Alhoewel Mossack ontkende dat Niue betrokken was bij het witwassen van geld, legden de Bank of New York en Chase Manhattan in 2001 embargo’s op voor transfers van dollars naar Niue. In 2003 wees Niue de “hernieuwing” af van vier bedrijven die opgericht waren door Mossack Fonseca, en gaf het aan dat het de exclusieve franchise van Mossack Fonseca zou stopzetten.

De omschakeling

Dat Mossack Fonseca Niue verloor, vertraagde het bedrijf echter niet. Het verplaatste zijn activiteiten simpelweg en moedigde klanten met bedrijven op Niue aan om ze opnieuw op te richten in het nabije Samoa.

De omschakeling maakt deel uit van een patroon dat naar boven komt in de gelekte documenten. Wanneer juridische stappen verhinderden dat Mossack Fonseca’s zijn klanten kon bedienen, paste het bedrijf zich snel aan en vond het andere locaties om te werken.

Toen de Britse Maagdeneilanden in 2005 besloten om aandelen aan toonder niet langer toe te laten, verhuisde Mossack Fonseca die specifieke bezigheid naar Panama.

Bedrijven met aandelen aan toonder verhullen de werklijke eigenaar ervan is. Er staat immers geen naam op de aandelen. Degene die ze letterlijk in handen heeft, bezit het bedrijf. De aandelen aan toonder werden lange tijd beschouwd als een middel voor het witwassen van geld en voor andere overtredingen. Geleidelijk aan zijn ze wereldwijd aan het verdwijnen. In sommige jurisdicties zijn ze nog steeds toegelaten, maar onderworpen aan meer beperkingen.

Dat Mossack Fonseca’s vlotjes zijn business kan verhuizen, blijkt uit een grote toename aan bedrijfsoprichtingen in een van de jurisdicties: het Caribische eiland Anguilla. Dat zag het aantal opgerichte bedrijven tussen 2010 en 2011 met meer dan de helft toenemen. Anguilla behoort nu tot een van de vier topjurisdicties van Mossack Fonseca in termen van oprichtingen van bedrijven.

© Mathieu Tourliere Revista Proceso

Het hoofdkantoor van Mossack Fonseca in Panama City

Mossack Fonseca heeft zijn activiteiten ook uitgebreid om tegemoet te komen aan bijkomende noden van zijn cliënteel – zoals het registreren van privévliegtuigen en jachten.

Tegen 2006, zo blijkt uit de gelekte documenten, breidde Mossack Fonseca zijn business verder uit door voor de financiële zaken van sommige cliënten te behartigen of, zoals het bedrijf het zelf omschrijft: ‘discreet portfolio management’.

Volgens de documenten heeft de interne vermogensbeheerder van het bedrijf – Mossfon Asset Management S.A. of MAMSA – meer dan 4.700 transacties en minstens 1,2 miljard dollar aan klantenkapitaal behandeld tussen de zomer van 2007 en de zomer van 2015.

MAMSA werkte met verschillende banken. Minstens twee daarvan waren het onderwerp waren van onderzoeken naar witwaspraktijken. Ten eerste de Banca Privada d’Andorra, die in een rapport uit 2015 door het Amerikaanse Treasury Department beschuldigd werd van het witwassen van geld voor machtige criminele bendes. Ten tweede de Deutsche Bank Switzerland, wiens moederbedrijf onderzocht werd door autoriteiten in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten voor het mogelijke witwassen van geld voor Russische klanten.

Het Amerikaanse ministerie van Financiën trok zijn bevinding over Banca Privada d’Andorra terug op 19 februari 2016, met de mededeling dat het ‘niet langer werkt op een manier die een bedreiging vormt voor het financiële systeem van de VS’.

De voormalige voorzitters van de bank, broers Ramon en Higini Cierco, wiens familie de hoofdaandeelhouder is, zeggen dat volgens hen de actie van het Amerikaanse ministerie nooit de rechterlijke toets zou doorstaan, en dat de aantijgingen gebaseerd waren op zaken die de regulator in Andorra ‘al lang kende’.

Geheimhouding te koop

De gelekte documenten tonen dat Mossack Fonseca samenwerkt met een aantal van de grootste financiële instelligen ter wereld, zoals HSBC, Société Générale, Credit Suisse, UBS en Commerzbank. In sommige gevallen is dat om het bankcliënteel te helpen met het opzetten van ingewikkelde structuren die het voor belastingontvangers en onderzoekers moeilijk maken om de geldstroom van de ene plek naar de andere te volgen.

Dat Mossack Fonseca structuren zou opzetten die de identiteit van de eigenaars verbergen, is volgens het bedrijf een bewering die ‘compleet ongestaafd en fout is’.

Dat Mossack Fonseca structuren zou opzetten die de identiteit van de eigenaars verbergen, is volgens het bedrijf een bewering die ‘compleet ongestaafd en fout is’.

Société Générale en Credit Suisse laten weten dat ze de nadruk leggen op de naleving van de belastingwetgeving en dat ze waakzaam zijn voor fraude en het witwassen van geld. Credit Suisse reageert dat het sinds 2013 programma’s invoert die private klanten opdragen te bewijzen dat ze correct belastingen betalen –anders moeten ze opkrassen bij de bank.

‘De aantijgingen zijn historisch, in sommige gevallen gaan ze tot 20 jaar terug en zijn ze gedateerd van voor onze betekenisvolle, openbaar gemaakte hervormingen die de laatste jaren geïmplementeerd werden’, reageert Rob Sherman, een woordvoerder van HSBC in New York.

UBS stelt dat het de identiteit kent van de eigenaars van alle bedrijven waarmee het gevraagd werd te werken. De bank benadrukt ook haar strikte anti-witwasregels. Deutsche Bank wijst erop dat het op 24 november 2015 een overeenkomst heeft bereikt met het Amerikaanse ministerie van Justitie om 31 miljoen dollar te betalen in ruil voor een overeenkomst waarin staat dat ze niet vervolgd zullen worden in een Amerikaans onderzoek naar Zwitserse banken die Amerikaanse burgers hielpen om belastingen te ontwijken.

Commerzbank wilde geen commentaar geven.

De echte eigenaars van bankrekeningen op naam van anonieme offshore bedrijven geregistreerd door Mossack Fonseca, zouden verstopt kunnen zitten achter zogenaamde “nominee directors” –stromannen in de volksmond. Het gaat om directeurs die aangeleverd worden door Mossack Fonseca; zo kunnen de echte eigenaars onder de radar blijven.

Afhankelijk van hoeveel een klant betaalt, kunnen meerdere belastingparadijzen en anonieme bedrijven ingezet worden. Dat frustreert de overheden wanneer ze de echte eigenaars proberen op te sporen.

In Panama heeft Mossack Fonseca private stichtingen in de aanbieding die in Panama niet onderworpen zijn aan belastingen en waarbij de wet niet eist dat de namen van de stichters of de begunstigden onthuld worden.

© Mossack Fonseca

In één geval hielp het bedrijf een auteur over financieel advies uit New York om 1 miljoen dollar te verbergen voor de Amerikaanse fiscus

Andere activiteiten die opduiken in de gelekte bestanden zijn onder meer het wijzigen of het antidateren van documenten (het vervroegen van de datum) wanneer de klant in de problemen zit. Nog een voorbeeld: klanten konden activa verbergen door in Panama stichtingen op te zetten die aanvankelijk non-profits zoals het World Wildlife Fund als begunstigde hadden, maar waabij die uiteindelijk begunstigde uiteindelijk nog gewijzigd kon worden.

Het antidateren van documenten is een veel voorkomende praktijk in de industrie, zegt Mossack Fonseca. De datum zou dan slaan op het moment van de beslissing, nog voor die werd vastgelegd. Het doel is volgens Mossack Fonseca ‘niet om onwettige handelingen toe te dekken of te verbergen’.

In één geval hielp het bedrijf een auteur over financieel advies uit New York om 1 miljoen dollar te verbergen voor de Amerikaanse fiscus, door de auteur te voorzien van een ‘natural person nominee’– een stroman die werkte voor Mossack Fonseca. Die persoon deed zich voor alsof hij de eigenaar was van een investeringsrekening bij de bank HSBC in Guernsey, een eilandnatie in het Engelse Kanaal. ‘We verschaffen begunstigden geen diensten om de banken te misleiden’, schreef Mossack Fonseca in antwoorden aan ICIJ.

Most Wanted

Hoewel Mossack Fonseca publiekelijk zegt dat het ‘verregaande due diligence uitvoert om de legitimiteit van elk van onze klanten te verifiëren’ en dat het nooit zou werken met politieke oplichters, criminelen of andere onbetrouwbare figuren, schetsen interne documenten van het bedrijf een ander beeld.

Uit een analyse door ICIJ blijkt bijvoorbeeld dat Mossack Fonseca met minstens 33 bedrijven en personen in zee ging die op een zwarte lijst van de de Amerikaanse autoriteiten stonden omwille van hun link met terrorisme, handel in verdovende middelen, of omdat ze schurkenregimes zoals Noord-Korea of Iran steunden.

Mossack Fonseca zei dat het ‘onwettige daden niet bevordert of promoot’ en dat het ‘nooit wetens willens het gebruik van onze bedrijven’ heeft toegestaan door individuen die werken met gesanctioneerde regeringen. In de meeste gevallen, aldus Mossack Fonseca, is het aan de banken, advocatenfirma’s en andere tussenpersonen –die de link vormen tussen het Panamese bedrijf en de uiteindelijke eigenaars van de schermbedrijven– om die personen door te lichten.

In sommige gevallen leidden de losse procedures van Mossack Fonseca ertoe dat individuen op de zwarte lijst en andere betwistbare klanten door de mazen van het net glipten, zonder dat het bedrijf zelf wist met wie het zaken deed.

In een voorval met Rafael Caro Quintero, het voormalig hoofd van het Mexicaanse drugkartel Guadalajara, waren de acties van het bedrijf blijkbaar gebaseerd op een meer intuïtieve overweging: angst.

In 1985 werd Caro Quintero in Costa Rica gearresteerd voor het martelen en vermoorden van de Amerikaanse drugsdealer Enrique ‘Kiki’ Camarena. Hij werd uitgeleverd aan Mexico en in 1989 veroordeeld tot 40 jaar cel. De Mexicaanse regering nam zijn rijkdom in beslag – onder meer een landgoed van een offshore bedrijf dat opgericht was door Mossack Fonseca – en gaf het aan de Costa Ricaanse regering, die het op zijn beurt doorgaf aan het Nationaal Olympisch Comité van Costa Rica.

De gelekte documenten tonen dat ambtenaren van dat Olympisch Comité Mossack Fonseca in maart 2005 vroegen om te helpen met het “zuiveren” van de titel van het landgoed. Een advocaat die voor Mossack Fonseca werkte, vertelde de bezoekers uit Costa Rica dat de aandeelhouders van het offshore bedrijf daarover moesten beslissen. Een document uit de documentatie van het bedrijf van Caro Quintero, genaamd “case details>shareholders” bevatte slechts één opmerking: ‘geen gegevens gevonden’. Maar de advocaat schreef in een lange mailuitwisseling dat het ‘erop lijkt dat de echte eigenaar van het goed, en dus het bedrijf, de drugstrafikant Rafael Caro Quintero was’.

Mossack, een van de drie bestuurders van dat bedrijf, had geen zin om op een slecht blaadje te staan bij Caro Quintero. ‘Vergeleken met Quintero was zelfs Pablo Escobar een baby!’, schreef hij in het mailverkeer. Resultaat? Mossack Fonseca trad niet langer op als vertegenwoordiger van Caro Quintero’s offshore. ‘Ik krijg liever geen bezoekje van Quintero wanneer hij vrijkomt.’

In 2013 werd Caro Quintero vrijgelaten uit de gevangenis op basis van een procedurekwestie, waarna hij zich uit de voeten maakte. Zijn naam prijkt opnieuw op de Interpol-lijst van meest gezochte criminelen.

In het defensief

Ondanks het beruchte karakter van sommige klanten, is Mossack Fonseca erin geslaagd om opvallend low profile te blijven. In een artikel uit 2012 over offshore tussenpersonen, noemde The Economist het bedrijf ‘Mossack Fonseca met de verzegelde lippen’.

In juli 2012 deed het bedrijf, zo blijkt uit het documentenlek, een beroep op de diensten van Mercatrade S.A., een bedrijf dat “online reputatiemanagement” aanbiedt. Het contract beloofde het imago van Mossack Fonseca op te poetsen door op het internet negatieve informatie te verwijderen gelinkt aan een reeks Engelse en Spaanse sleutelwoorden – “geld witwassen”, “activiteiten witwassen”, “belastingontwijking”, “fiscale fraude”, “misdrijf” en “wapenhandel”.

Sindsdien heeft Mossack Fonseca een van de machtigste pr-agentschappen ter wereld onder de arm, Burson-Marsteller, gespecialiseerd in het vertegenwoordigen van controversiële klanten, waaronder dictators in Argentinië, Indonesië en Roemenië én Union Carbide na de dodelijke chemische explosie in het Indiase Bhopal.

Ondanks al die pr-pogingen, begonnen verschillende landen de praktijken van Mossack Fonseca onder de loep te nemen.

In 2012 en 2013 gaven regelgevers uit de Maagdeneilanden het bedrijf een reeks boetes voor het schenden van de anti-witwasregels van het land

In 2012 en 2013 gaven regelgevers uit de Maagdeneilanden het bedrijf een reeks boetes voor het schenden van de anti-witwasregels van het land, onder meer een boete van 37.500 dollar wegens het niet screenen van een “hoge risico” klant – dat ging over Alaa Mubarak, de zoon van de verdreven voormalige Egyptische dictator.

In februari 2015 deden Duitse autoriteiten een reeks invallen op het kantoor van Commerzbank en private woningen in Frankfurt. Süddeutische Zeitung berichtte toen dat de Duitse autoriteiten juridische stappen overwogen tegen werknemers van Mossack Fonseca, wegens mogelijke bijdrage aan belastingontwijking, met betrokkenheid van de bankfilialen in het nabije Luxemburg.

In het begin van 2016 werd Monsack Fonseca in Brazilië een van de doelwitten van een onderzoek naar omkoperij en het witwassen van geld. “Operatie Car Wash” groeit in sneltempo uit tot een van de grootste corruptieschandalen in de geschiedenis van Latijns-Amerika.

Aanklagers beweren dat Braziliaanse bedrijven afspraken maakten over het dingen naar contracten met het door de staat gecontroleerde olieconglomeraat Petrobas. Daardoor stegen de prijzen en ze gebruikten het extra geld om politici en ambtenaren van het oliebedrijf om te kopen en om zichzelf te verrijken.

Braziliaanse aanklagers beweren dat het kantoor van Mossack Fonseca in Brazilië sommige beklaagden hielp door schermbedrijven op te zetten, die gebruikt werden om misdrijven te begaan. Op een persconferentie in januari 2016 noemden ze Mossack Fonseca ‘een grote witwasser van geld’ en kondigden ze aan dat ze klacht zouden indienen tegen vijf werknemers van het Braziliaanse kantoor van Mossack Fonseca, onder meer voor het witwassen van geld en het vernietigen en verbergen van documenten.

Het bedrijf ontkent elke overtreding in de zaak. In een verklaring zei het bedrijf dat het kantoor van Mossack in Brazilië een franchise is. En dat het Panamese advocatenkantoor, dat enkel in Panama werkt, ‘onterecht betrokken wordt bij kwesties waar het geen verantwoordelijkheid voor draagt’.

Mossack Fonsecsa gebruikte hetzelfde argument als in Vegas.

Interne e-mails die ICIJ in handen kreeg, tonen dat Mossack Fonseca-werknemers in Panama hun best deden om bewijs te verbergen of vernietigen.

De onlangs afgesloten rechtszaak in Las Vegas was opgestart door het Amerikaanse bedrijf NML Capital, dat beheerd wordt door miljardeninvesteerder Paul Singer – een hefboomfondsmanager die misschien het best gekend is voor zijn gigantische donaties aan de Amerikaanse republikeinse partij.

Mossack Fonseca zat niet op het beklaagdenbankje, maar vormde wel het voorwerp van gerechtelijke bevelen die dienden om informatie te verkrijgen over Nevada-bedrijven. Die zouden via Mossack Fonseca opgericht zijn door Lázaro Báez, een zakenman die nauwe banden heeft met de voormalige Argentijnse presidenten Néstor Kirchner en Cristina Fernández.

Interne e-mails die ICIJ in handen kreeg, tonen dat Mossack Fonseca-werknemers in Panama hun best deden om bewijs te verbergen of vernietigen met betrekking tot de controle van Mossack Fonseca over MF Nevada, uit bezorgdheid dat de rechtszaak zou kunnen leiden tot een huiszoeking bij de tak in Nevada.

Een andere bezorgdheid, zo tonen de e-mails, was of de manager van de MF Nevada-tak, Patricia Amunategui, gedwongen kon worden om te getuigen. In één mail zegt een ambtenaar van Mossack Fonseca dat de moedermaatschappij wilde dat ze zich ‘zou gedragen alsof ze een leverancier was’ – dus zich gedragen alsof ze een onafhankelijk Amerikaans bedrijf leidde dat simpelweg een zakenrelatie had met Mossack Fonseca, maar geen band op het vlak van eigendom.

Ambtenaren van Mossack Fonseca maakten zich echter zorgen dat ze niet uitgekookt genoeg was om dat verhaal te kunnen verkopen.

‘…Ik denk dat het in deze situatie gemakkelijk duidelijk kan worden dat we iets verbergen.’

De IT-manager van Mossack Fonseca schreef dat IT-personeelsleden bezorgd waren dat Amunategui ‘de vaardigheden niet had om een audit te doorstaan zonder haar mond voorbij te praten — Pas op!!!… Ik maak me ernstig zorgen dat mevrouw Patricia dingen vergeet en erg nerveus wordt. Ik denk dat het in deze situatie gemakkelijk duidelijk kan worden dat we iets verbergen.’

De Amerikaanse onderzoeksrechter Cam Ferenbach wees de poging af van het moederbedrijf om zichzelf te distantiëren van MF Nevada.

Hij merkte op dat het contract van de manager van die tak getekend was door de partners van het bedrijf, Mossack en Fonseca, en dat ze ‘al haar aanwijzingen’ kreeg van een werknemer van Mossack Fonseca die in Panama woont en werkt. ‘De eigen website van Mossack Fonseca & Co kondigt de diensten van MF Corporate Services aan als zijn eigen’, schreef de rechter. In maart 2015 besloot de rechter dat Mossack Fonseca en MF Nevada dezelfde waren.

-
Auteur: Martha M. Hamilton
Met bijdragen van: Rigoberto Carvajal, Emilia Díaz-Struck, Cecile Schillis-Gallego, Mar Cabra, Mago Torres, and Sol Lauría.
Vertaling: Naomi Skoutarioti

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.