"Activisme maakt Iraanse regering zenuwachtig"

Na de verkiezingsuitslag in 2009 kwam een grote groep uit de stedelijke middenklasse op straat om hun steun te betuigen aan presidentskandidaat Mir Hossein Mousavi, die samen met zijn vrouw al bijna drie jaar onder huisarrest is geplaatst.

Maar na de straatprotesten werd verantwoordelijkheid de leidraad voor velen, ondanks het geweld en de repressie die de regering gebruikte om de oppositie te breken. Die verantwoordelijkheidszin is het gevolg van de bezorgdheid over de manier waarop Iran omgaat met de inspanningen van de VS om het land te isoleren en zijn economie te verzwakken.

In plaats van zich uit de publieke ruimte terug te trekken, zoals vele buitenlandse waarnemers hadden verwacht, wordt de middenklasse steeds actiever. Ze tracht invloed te krijgen in domeinen die niet rechtstreeks aan politiek gelieerd zijn.

Subsidiehervorming

Dat is bijvoorbeeld het geval voor ondernemers in de energie- en bouwsector. Hoewel de regering ongelooflijk heeft getreuzeld bij de betaling van hun diensten, blijven ze naar oplossingen zoeken en samenwerken met een regering die velen van hen misprijzen.

Voor de implementatie van subsidiehervormingen bijvoorbeeld hebben bedrijfsleiders en de regering moeten samenwerken. Een zakenman verwoordt het zo: “Het schrappen van subsidies was altijd al een van de belangrijkste eisen van de privésector, maar de timing van de implementatie te midden van deze ernstige economische crisis leek niet geschikt.”

“Toch werkten we samen omdat de regering aandrong”, verklaart hij. Dat gebeurde in werkgroepen die binnen verschillende ministeries werden opgericht. Uiteindelijk is de regering van Ahmadinejad er niet in geslaagd om de akkoorden te implementeren, vooral voor wat betreft de directe financiële hulp voor bedrijven zodat ze zich konden aanpassen aan plotse prijsstijgingen bij de energiefactuur van fabrieken.

Column

Een andere zakenman, die ook voor kranten over economische kwesties schrijft, zegt: “Wanneer ik een column schrijf, heb ik altijd angst dat ik door de autoriteiten ondervraagd zal worden.” Toch blijft hij schrijven. “Ik hou van ons land en ben bezorgd over de toestand. Daarom moeten we onze kritiek uiten en onze standpunten meedelen.”

De samenwerking met de regering is moeilijker voor mensen die actief zijn in de culturele en sociale sector. Een politieke wetenschapper vertelt dat een uitnodiging van een overheidsinstelling tot verhitte discussies met zijn academische vrienden leidde. “Maar uiteindelijk waren we het erover eens dat een impact hebben belangrijker is dan thuis te zitten mokken.”

“In ieder geval hebben we geen tijd te verliezen. We kunnen niet wachten op het ideale moment dat mogelijk nooit zal komen. We moeten elke opportuniteit aangrijpen om te participeren en invloed uit te oefenen.”

Maar dit verlangen om deel te nemen wordt getemperd door een gebrek aan vertrouwen in de regering, en de regering zelf blijft op haar hoede voor populaire participatie aan elk aspect van de maatschappij.

Oost-Azerbeidzjan

Dit wederzijdse wantrouwen bleek duidelijk uit de reactie van de bevolking op de aardbeving die de Iraanse provincie Oost-Azerbeidzjan trof in augustus. Terwijl heel wat geld en goederen werden ingezameld door mensen uit andere provincies, waren veel vrijwillige activisten niet happig om ze af te leveren bij de Rode Halve Maan, die nochtans de leiding had over de reddingswerken. Ze stonden erop de hulpgoederen zelf af te geven.

De regering op haar beurt liet ongeveer twintig vrijwilligers arresteren. Hoewel sommige van hen snel weer op vrije voeten waren, blijkt toch dat de regering heel onzeker is over elke vorm van samenwerking onder de bevolking.

Een socioloog in Teheran wijt deze onzekerheid aan “angst voor mogelijke mobilisatie en samenwerking in alle lagen van de samenleving”. In zijn visie was de aardbeving een opportuniteit voor mensen in de hoofdstad om de Azeri-sprekende mensen van Oost-Azerbeidzjan te hulp te snellen.

Volgens een socioloog van de Allameh Tabatabai-universiteit wordt elke gelegenheid tot participatie, samenwerking onder de bevolking en luide kritiek actief gegrepen. “Het is precies die actieve houding die de regering onzeker maakt.”