Bosnische arbeiders laten van zich horen op 1 mei

“Parlementsleden, jullie moesten je schamen”, staat op een groot bord te lezen dat door vier vakbondslui door de straten van Sarajevo wordt gedragen. “Het is een boodschap aan onze regering en het parlement. Ze moeten eindelijk eens nadenken over de rechten van arbeiders. Die zijn in dit land tot nog toe onbestaande”, zegt Ismet Bajramovic, de voorzitter van de Metaalvakbond van Bosnië en Herzegovina. “We hebben geen degelijk loon, geen pensioensysteem, geen verzekering.”
“De eerste mei is een dag van ons, de arbeiders”, zegt Bajramovic. “We tonen vandaag dat we bereid zijn alles te doen wat nodig is om onze eisen kracht bij te zeten. Als het nodig is, zullen we dag na dag door de straten stappen en opkomen voor onze rechten.”
Volgens Demir Mahmutcehajic, de organisator van de beweging “Dosta!” (Genoeg), is de betoging in Sarajevo zeer bijzonder omdat de vakbonden er voor het eerst sterke en directe taal gebruiken. “Het is de eerste keer dat een vakbond in Bosnië en Herzegovina zich echt uitspreekt, eisen stelt en op de barricaden gaat staan”, zegt hij. Mahmutcehajic was tot voor kort ontgoocheld door de vakbonden, die “erg verzwakt” waren en “diep verdeeld” na de oorlogen in de jaren negentig. De vakbonden waren volgens hem weinig efficiënt, gecontroleerd door de politici en geïnfiltreerd door criminele elementen.
Ook de Bosnische samenleving is diep verscheurd. “Daarom letten de vakbonden er goed op niets te ondernemen dat tot onrust leidt. Ze zouden snel als verraders voor het eigen volk gezien kunnen worden en blijven daardoor erg passief.”
Optimisme voor de toekomst
Uit cijfers van de overheid blijkt dat ongeveer 45 procent van de beroepsbevolking werkloos is. Maar omdat veel mensen buiten het reguliere circuit werken, zou het werkelijke cijfer eerder rond 25 à 30 procent schommelen. Die hoge werkloosheid is grotendeels een overblijfsel van de oorlogen in de jaren negentig, die een terugval van de productie met 80 procent veroorzaakten.
Vandaag leeft ongeveer 18 procent van de 4,5 miljoen burgers onder de armoedegrens. Maar Mahmutcehajic is optimistisch over de toekomst. “Vandaag is een eerste stap in het ontwaken van de vakbonden”, zegt hij. “De bevrijding van de arbeiders in het hele land is de verantwoordelijkheid van de vakbonden en hun leiders… zij moeten de opstand leiden tegen de politici, die om het even wat zeggen om verkozen te worden, maar niets doen als het zover is.”
De vakbonden zijn nu een campagne begonnen tegen het voorstel om het salaris van parlementsleden te verhogen naar achtduizend Bosnische mark per maand (ongeveer 4.200 euro). Dat is ongeveer evenveel als het jaarloon van een gemiddeld Bosnisch gezin. De overkoepelende vakbond, die 267.000 arbeiders in 24 industrietakken vertegenwoordigt, plant nog grotere betogingen in mei en juni.