Braziliaanse bedrijven bespioneren sociale organisaties

Bijna een jaar geleden begonnen de leden van Xingu Vivo para Sempre, een protestbeweging in de noordelijke deelstaat Pará, tijdens een vergadering te vermoeden dat ze afgeluisterd werden. De beweging verenigt sociale en milieuorganisaties die zich verzetten tegen het Belo Monte-project, een van de grootste waterkrachtcentrales ter wereld, in het Amazonegebied.

Pen om af te luisteren

De vermoedens werden bevestigd. Een van de deelnemers aan de vergadering bleek een pen te bezitten die afluisteren mogelijk maakte. “Telkens als iemand het woord nam, richtte hij zijn pen naar de spreker”, zegt advocate Roberta Amanajás, die tot een van de organisaties behoort.

Volgens Amanajás bekende de man dat hij spioneerde voor het consortium dat de Belo Monte-dam bouwt en ook voor het Braziliaanse Inlichtingenagentschap (ABIN), dat een agent heeft in de streek. “Hij vertelde dat hij voor het consortium alle stappen die de coördinator ondernam, moest volgen en dat hij ook verantwoordelijk was geweest voor het ontslag van tachtig mensen van het bouwproject.”

Hij moest ook de vakbondsleiders identificeren die stakingen konden organiseren, zegt Amanajás.

Geen alleenstaand geval

Het gaat niet om een alleenstaand geval, vertelden de activisten aan de Internationale Federatie voor Mensenrechten (FIDH). Die stuurden vorige week een delegatie naar Brazilië om te spreken met humanitaire organisaties, het openbaar ministerie en de bedrijven die van spionage beschuldigd worden.

De FIDH-missie past in de activiteiten van het Observatorium voor de Bescherming van Mensenrechtenverdedigers, een programma dat de FIDH samen met de Wereldorganisatie tegen Foltering heeft lopen.

“Wat ons zorgen baart is de band tussen openbare diensten en de bedrijven”, zegt Jimena Reyes, het hoofd van de Amerikaanse FIDH-afdeling. “Er zijn bewijzen van banden met staatsagenten.”

De FIDH stelt dat bedrijven toegang hadden tot geheime overheidsdatabanken.

Ook mijnbouwreus Vale

Alexandre Faro, lid van het Observatorium, vermoedt dat het om wijdverspreide praktijken gaat, vooral in gevoelige sectoren als mijnbouw en energie. Hij beschuldigt ook de mijnbouwreus Vale.

De FIDH sprak met een voormalig werknemer van Vale. Die vertelde hoe Vale 200.000 dollar over had om onder meer journalisten, ambtenaren en sociale leiders te bespioneren en in sociale organisaties te infiltreren. Dat zou opnieuw met de steun van het ABIN gebeurd zijn.

Het definitieve rapport presenteert de FIDH over twee maanden.