‘Brussel komt in het vizier van terreurbewegingen’

Brussel komt als Europese hoofdstad meer en meer in het vizier van terreurbewegingen allerhande. Dat zei Alain Winants, administrateur-generaal van de Belgische Staatsveiligheid, dinsdag op een lezing in de Koninklijke Militaire School in Brussel.

  • www.flickr.com/photos/slasher-fun (CC BY-SA 2.0) www.flickr.com/photos/slasher-fun (CC BY-SA 2.0)

‘Een inlichtingendienst moet rust brengen wanneer iedereen panikeert, en iedereen alert houden wanneer de waakzaamheid dreigt te verslappen’, parafraseerde Winants een buitenlandse collega. ‘Het feit dat we de voorbije twintig jaar geen terreuraanslag meer hebben gekend op Belgisch grondgebied, mag ons niet in slaap wiegen.’

‘Er is al een tijd een evolutie aan de gang waarbij de EU meer en meer met één stem gaat spreken op het gebied van het buitenlandbeleid, energie en veiligheid’, aldus Winants. ‘Hoe actiever de EU daarin wordt –bijvoorbeeld door zijn External Action Service– hoe groter de kans dat ook de EU en het EU-beleid een terroristisch doelwit kunnen worden.’

Volgens Winants maken radicale milieus geen onderscheid meer tussen de verschillende EU-lidstaten, maar zien ze Europa als een monolitisch geheel. ‘Daaruit volgt dat de Europese instellingen meer en meer als een potentieel doelwit kunnen worden beschouwd.’

Brussel is niet alleen een potentieel doelwit voor terreurbewegingen, het biedt volgens Winants ook kansen als centrum voor lobbyactiviteiten. In dat verband wees hij naar de Baskische ETA en de Koerdische PKK. Winants: ‘Dat maakt ook soms de moeilijkheid uit van de samenwerking met landen –ik neem bijvoorbeeld het geval van Turkije. De PKK in Turkije is totaal iets anders dan de PKK in België. De activiteiten van de PKK in Turkije –operationele terreuractiviteiten– zijn niet dezelfde als die in België –politieke lobbyactiviteiten.’

Extreem-links en extreem-rechts

Winants ging verder in op de actuele terreurdreiging in België. De kans dat extreem-linkse bewegingen in België zouden overgaan tot politiek geïnspireerd geweld noemde hij relatief klein. ‘Hun aantrekkingskracht is veel kleiner dan die van anarchistische groeperingen.’ Toch valt volgens Winants ook vanuit anarchistische hoek niet onmiddellijk te vrezen voor een aanslag in België. ‘Belgische anarchisten kiezen voor zachtere actievormen, waarbij materiële schade echter niet valt uit te sluiten.’

In extreem-rechts kringen zouden sommigen wel bereid zijn geweld te gebruiken. Winants: ‘Bovendien houdt fascinatie in die milieus voor geweld en militarisme een reëel gevaar in op geweld en ontsporing.’

Belgen in Afghanistan

Het feit dat België op politiek vlak steeds een voorzichtige houding heeft aangenomen ten aanzien van de Arabische wereld, maakt volgens Winants dat ons land maar zelden in kijker liep van islamitische milieus.

‘Maar de voorbije twee jaar is daar verandering in gekomen. Ons land is zijn legitimiteit aan het verliezen in bepaalde islamitische milieus.’ De deelname van België aan militaire operaties in Afghanistan, en de boerkawet (‘die in radicale milieus wordt beschouwd als de zoveelste aanval op islamitische waarden’) zouden daarin een rol spelen.

Emiraat van de Kaukasus

Winants verwees ook naar de Belgische Kaukasus-connectie. ‘Het Emiraat van de Kaukasus is een interessante mengvorm van islamitisch en nationalistisch geïnspireerd terrorisme. Dat toont vooral aan dat een terroristische groepering of fenomeen na verloop van tijd van ideologie kan veranderen. Want wat oorspronkelijk een zuiver politieke strijd was –de creatie van een onafhankelijke republiek Tsjetsjenië– werd gaandeweg een strijd voor het Emiraat van de Kaukasus, dat een aantal republieken en regio’s van Zuid-Rusland en de Noord-Kaukasus zou omvatten.’

Terroristen uit de Noordelijke Kaukasus haalden in januari het wereldnieuws met een aanslag op de Domodedovo-luchthaven in Moskou. Winants: ‘Tot nu toe zijn de aanslagen van de cel beperkt gebleven tot het Russisch grondgebied maar dat betekent niet dat het geen reden tot bezorgdheid zou zijn voor ons. Het feit dat bij de laatste aanslag een internationale luchthaven als doelwit werd gekozen, waarbij passagiers van een Brussel-Moskou-vlucht werden uitgekozen, kan wijzen op een mogelijke internationalisering van de doelwitten.’

‘België is zijn legitimiteit aan het verliezen in bepaalde islamitische milieus.’

 

Volgens Winants valt niet uit te sluiten dat de terreurcellen ook pogingen gaan ondernemen om aanslagen uit te voeren tegen Russische belangen of Russische burgers in het buitenland. ‘Nog verontrustender in deze context is de mogelijke radicalisering van jonge Tsjetsjeense vluchtelingen die zich aangetrokken voelen tot de globale jihad. Denk aan Lors Doekajev (een Tsjetsjeen die in België woonde, nvdr), die in september 2010 geprobeerd heeft in Kopenhagen een bompakket te doen ontploffen.’

Colombiaanse geheime dienst

Volgens Winants hoeft het geen verwondering te wekken dat er veel kritiek is geweest op de terreurwetten die in de jaren na 9/11 in binnen- en buitenland zijn aangenomen. Winants: ‘Men moet ook toegeven dat voor sommige regimes de verleiding groot kan zijn een antiterreurwet te misbruiken om legitieme vormen van politieke oppositie te muilkorven. In dat verband zou ik een concreet voorbeeld willen aanhalen. Momenteel verleent de Veiligheid van de Staat als technisch assistent haar medewerking aan een gerechtelijk onderzoek naar bepaalde activiteiten van de Colombiaanse inlichtingendienst DAS.’

‘De DAS heeft een aantal grootscheepse en illegale inlichtingenoperaties in België uitgevoerd, met als doel het destabiliseren en neutraliseren van enkele ngo’s die actief zijn in Colombia en die de plaatselijke machthebbers als uiterst hinderlijk beschouwen. Omwille van het lopende gerechtelijke onderzoek kan ik hier niet dieper op ingaan. Maar ik denk dat hier duidelijk is aangegeven waar de grens ligt van de ontsporingen die de strijd tegen terrorisme kan inhouden.’

‘Dat risico wordt nog groter indien men ook elke vorm van hulp aan, of propaganda voor, terreurbewegingen –of voor bewegingen die in een bepaald land als dusdanig beschouwd worden– strafbaar gaat stellen. Er valt begrip op te brengen voor deze bezorgdheid, die ongetwijfeld is ingegeven door oprechte democratische overwegingen, maar tegelijk ben ik ook van mening dat een democratie op haar strepen moet durven staan. In een democratie kan en mag geweld door burgers niet aanvaard worden om ongeacht welk politiek doel te bereiken. Wie pleit voor de afschaffing van antiterreurwetten, dreigt het kind met het badwater weg te gooien.’

‘Internationale samenwerking reglementeren’

Guy Rapaille, voorzitter van het Comité I (dat in opdracht van het parlement de Belgische inlichtingendiensten controleert), noemde internationale samenwerking tussen inlichtingendiensten een noodzaak in de strijd tegen terrorisme. Rapaille: ‘De wet op de inlichtingendiensten van 1998 preciseert dat die samenwerking moet gebeuren onder de voorwaarden die het Comité voor Inlichtingen en Veiligheid opstelt.’

In dat Comité zetelen de premier en de ministers van Justitie, Binnenlandse Zaken, Buitenlandse Zaken en Defensie. Rapaille: ‘Maar tot op de dag van vandaag heeft het Comité voor Inlichtingen en Veiligheid nog geen reglementering over de aangelegenheid opgesteld. Het Comité I heeft al herhaaldelijk erop aangedrongen dat zo’n reglementering er zou komen.’

Het geheim van het onderzoek

Rapaille wierp tijdens zijn lezing de vraag op of er verbeteringen nodig zijn in de Belgische antiterreur-aanpak. Hij verwees onder meer naar het feit dat politie-informatie in een gerechtelijk dossier kan terechtkomen. Gezien het geheim van het onderzoek, kan de politie-informatie dan niet gedeeld worden met de inlichtingendiensten. Rapaille: ‘Dat probleem verklaart waarom tot vandaag het samenwerkingsprotocol tussen de Belgische politie- en inlichtingendiensten nog niet getekend is.’

Volgens Rapaille moet de uitwisseling van inlichtingen tussen politie- en inlichtingendiensten op een ‘egalitaire basis’ gebeuren: ‘In de strijd tegen terrorisme moet het geheim van het onderzoek een meer gelimiteerde inhoud krijgen. En het zal waarschijnlijk nodig zijn een databank met betrekking tot terrorisme op te zetten.’ Vragen die daarbij open blijven zijn welke info in zo’n databank moet komen, wie ertoe toegang krijgt en hoe de controle en beveiliging georganiseerd wordt.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.