Defensiearchief in kaart gebracht

‘Dat zullen we doen in samenwerking met een ploeg van Defensie. Bedoeling is een status quaestionis van de archiefbewaring op te stellen’, zegt rijksarchivaris Karel Velle. De stafchef van het leger, generaal Charles-Henri Delcour, vindt het niet de corebusiness van Defensie om archieven te bewaren. ‘Hij wil onder meer de actuele administratieve archieven digitaliseren en historische archieven doorschuiven naar het Legermuseum of het Rijksarchief’, zegt kolonel Jacques De Keyser, voorzitter van de Archiefcommissie van Defensie. ‘Het is een win-winsituatie.’

47 kilometer documenten

Het administratief archief van Defensie wordt bewaard in Zutendaal, in twee hangars van honderd op honderd meter. Het gaat om 47 kilometer documenten, onder meer over oude legereenheden. Daarnaast is er het historisch archief, dat vijf kilometer documenten beslaat en gehuisvest is in het Centrum voor Historische Documentatie op het Koningin Elisabethkwartier in Evere. Twee archivarissen staan er in voor de bewaring.

‘Je vindt er alle historische documenten vanaf 1 september 1939’, zegt kolonel De Keyser. ‘Een deel slaat op personeelsarchieven: persoonlijke dossiers van iedereen die ooit als officier bij Defensie aan de slag was én zes miljoen fiches van iedereen die tussen 1830 en 1988 zijn legerdienst heeft gedaan. Een ander deel is het archief van de Algemene Directie Inlichtingen en Veiligheid, de militaire inlichtingdienst. Dat is geclassificeerd, net als documenten over bepaalde operaties en oefeningen.’

‘We hebben zes miljoen fiches in onze archieven, van iedereen die tussen 1830 en 1988 zijn legerdienst heeft gedaan.’

Onze jongens in Korea

Na afspraak kunnen geïnteresseerden het Centrum voor Historische Documentatie bezoeken. ‘Elke week komen er een vijftiental bezoekers langs, bijvoorbeeld historici die onderzoek doen naar familieleden of oude eenheden. “Wat hebben jullie zitten van de Vijfde Linie in Wereldoorlog Twee?”, dat soort vragen. In de mate van het mogelijke krijgen ze toegang tot de informatie.’

Geclassificeerde documenten worden niet vrijgegeven. De Keyser: ‘De archieven over de Tweede Wereldoorlog, Korea (waar tussen 1950 en 1953 een Belgisch bataljon deelnam aan een VN-operatie, kc) en Congo bijvoorbeeld zijn niet toegankelijk voor publiek. Maar een openingscommissie, voorgezetten door de Chief of Defense, kan beslissen ze alsnog te openen. In 2011 buigt die commissie zich over de archieven van WOII en Korea. Eens beslist is een deel van het historisch archief te openen, wordt dat overgemaakt aan het Legermuseum of het Algemeen Rijksarchief.’

Hoogontvlambare nitraatfilms

In Peutie beheert Defensie een audiovisueel archief. Daar worden meer dan een half miljoen dia-positieven bewaard, alsook ongeveer vier miljoen foto’s (waarvan ongeveer 100.000 digitale foto’s opvraagbaar via het internet), 700 kilometer 16 millimeter-film en 800 kilometer 35mm acetaatfilms. Tevens beschikt het als één van de enige instellingen in België over een qua temperatuur en vochtigheid geconditioneerde bunker, waar 316 kilometer hoogontvlambare nitraatfilms uit het begin van de 20ste eeuw worden bewaard.

Moskou

Een deel van het defensiearchief viel aan het begin van de Tweede Wereldoorlog in Duitse handen. Na de Bevrijding namen de Russen het mee naar Moskou. ‘Na afspraken met Rusland is het in 2003 grotendeels opnieuw naar België overgebracht’, zegt De Keyser. ‘Het wordt nu bewaard in het Legermuseum.’