Economie blijft bouwsteen van China-Afrika relaties

Na een eerste Forum in Nairobi in 2011, organiseerden het China Ngo Netwerk voor Internationale Uitwisseling (CNIE), de Afrikaanse Unie (AU) en verschillende Afrikaanse ngo’s het tweede People’s Forum voor Afrika en China, onder de titel ‘De stem, de vriendschap en de samenwerking van het volk’.

Naast 300 vertegenwoordigers van ngo’s uit China en vijfendertig Afrikaanse landen, waren ook afgevaardigden van de Verenigde Naties en verschillende Afrikaanse oud-presidenten aanwezig.

Xi Jinping, vicepresident van de Volksrepubliek China, kondigde in zijn openingsspeech een nieuwe vorm van strategisch partnerschap aan die overeenstemt met de werkelijke omstandigheden in beide ontwikkelende partijen. Een multidimensionale aanpak in de niet-gouvernementele samenwerking, media en academische en zakelijke kringen is hierbij cruciaal.

Pragmatisch & economisch

Naast multidimensionaliteit, benadrukte Xi ook het belang van een win-win beleid, het betrekken van de lokale bevolking en het verzekeren van de belangen van ontwikkelende landen. Chinese ontwikkelingshulp, nog sterk verbonden met de staat, blijft duidelijk sterk vervlochten met een economisch denken.

Deze pragmatische en overwegend economische aanpak, bleek duidelijk naar de zin van de Afrikaanse partnerlanden. Een Zuid-Zuid samenwerking is namelijk ontzettend belangrijk, vindt de AU. ‘De Chinese technologieën op het vlak van landbouwontwikkeling staan veel dichter bij de Afrikaanse werkelijkheid dan de westerse aanpak. Daarom willen wij een uitgebreidere samenwerking met China opbouwen’, verklaart Rhoda Peace Tumusiime, AU commissaris voor Rurale Economie en Landbouw, aan het Chinese Xinhua nieuwsagentschap.

Win-win

Door een sterke vraag naar arbeid, afzetmarkten, grondstoffen en land vanuit de nieuw opkomende landen, staat Afrika op een kruispunt in zijn ontwikkeling. Dat zegt Liu Hongwu, decaan van het Institute for African Studies aan de Zhejiang Normal University. Voor Afrika is dit moment daarom een kans uit de duizend.

Ook al is het contitent slechts de vierde grootste partner voor Chinese investeringen, Afrika wordt voor China van steeds groter belang. Met een groeiende bevolking en een van nature arme voorraad aan mineralen en landbouwgrond, heeft China nood aan een steeds grotere toestroom van voedsel en grondstoffen.

Bovendien moet China’s vertragende economische groei opnieuw aangezwengeld worden. Het overschot aan binnenlandse productie en de groeiende concurrentie op de binnenlandse markt in China maken daarom van Afrika een interessante afzet- en investeringsmarkt.

Niet-inmenging

‘Afrika staat op een kruispunt in zijn ontwikkeling’

Een van de unieke kenmerken van deze Zuid-Zuid samenwerking is het principe van niet-inmenging. In tegenstelling tot het Westen, worden er door China geen voorwaarden opgelegd aan de Afrikaanse politieke regimes, vaak tot frustratie van heel wat westerse landen. China vormt daarom een mooi alternatief voor de conditionele hulp van het Westen.

Wel wil China een actieve rol spelen in het aanmoedigen van vrede op het Afrikaanse continent. Het aanwakkeren van economische groei na een periode van conflict is een van de betere manieren om de wortels van instabiliteit aan te pakken, gelooft China. Het land verklaarde ook een bemiddelingsrol te willen opnemen in de turbulente relatie tussen zijn twee bondgenoten, Soedan en Zuid-Soedan.

Uitdagingen

De uitdagingen voor een doorgedreven samenwerking zijn talrijk. Ten eerste kan ontwikkelingshulp een conflict ook opnieuw doen opflakkeren wanneer slechts een groep binnen de bevolking van die hulp profiteert.

Ten tweede keert de publieke opinie zich in Afrika en het Westen vaak tegen China’s rol in Afrika, zo weten de aanwezige vertegenwoordigers. ‘Soft power’ is daarom van groot belang. De lokale bevolking moet ervan verzekerd worden dat zij de vruchten zullen plukken van de samenwerking. Ook het opbouwen van wederzijds begrip tussen de cultureel heel verschillende Chinese en Afrikaanse mensen is noodzakelijk.

Ngo’s moeten daarom meer inspanningen leveren om misverstanden tussen de twee partijen, veelal gecreëerd door de media, op te helderen, stelt He Wenping voor, directeur van de Afrikaanse Studiedienst aan de Chinese Academy of Social Sciences.

Ten derde bestaat er nog steeds heel wat onevenwicht tussen de ngo’s van beide kanten, zegt Deng Lan, professor aan de Chinese People’s Association for Friendship with Foreign Countries.

China neemt het daarom op zich de managementcapaciteiten van de Afrikaanse ngo’s, de duurzaamheid van de projecten en de stabiliteit van fondsen te verstevigen.

De aanwezige oud-president van Soedan, Swar Al-Dahab, prees de Chinese ngo’s voor hun eerlijke werk, en plaatste dat in tegenstelling tot de alomtegenwoordige westerse ngo’s. Kufuor, oud-president van Ghana, was iets voorzichtiger in zijn uitspraken. Hij is ervan overtuigd dat Afrika absoluut moet leren van de technische know-how van China. Maar hij waarschuwde ook voor gelijkheid in de onderhandelingen en wees op de sociale verantwoordelijkheden van de in Afrika gevestigde Chinese bedrijven ten opzichte van de lokale bevolking.