Een facelift voor Colombia

Ruim een jaar geleden trad Juan Manuel Santos aan als president van Colombia. Zijn beleid blijkt niet zomaar een verderzetting van dat van zijn voorganger Alvaro Uribe. Een van de meest opmerkelijk beslissingen van Santos was de opschorting van een militair akkoord met de VS. Uribe had in oktober 2009 Washington de toelating gegeven om zeven militaire basissen op Colombiaans grondgebied te gebruiken. Het Grondwettelijk Hof had dat akkoord ongeldig verklaard zolang het Congres zich hierover niet had uitgesproken. Dat zorgde voor een zucht van verlichting bij de buurlanden Ecuador, Venezuela en Brazilië, die hun ongerustheid over zo’n akkoord al hadden laten blijken.

Santos distantieert zich meer van de VS omdat het Amerikaanse Congres het vrijhandelsverdrag met Colombia nog steeds niet goedgekeurd heeft. In plaats daarvan maakt hij actief werk van de herintegratie van Colombia in de regio. Zo haalde hij de banden met buurland Ecuador terug aan. Geen evidente opdracht, want Ecuador had eerder nog gedreigd met een gerechtelijke vervolging tegen Santos. Als minister van Defensie onder Uribe was Santos immers verantwoordelijk voor een inval van Colombiaanse militairen in een kamp van de Farc-guerrilla op Ecuadoraans grondgebied. Zelfs met president Hugo Chávez van Venezuela –waarmee Uribe verschillende keren op voet van oorlog had gestaan– wist Santos de vriendschapsbanden aan te halen, wat vooral de handel tussen die twee landen opnieuw een boost gaf.

Ook Brazilië staat prominent op Santos’ agenda. Begin augustus vond in Bogota een opmerkelijk Investeringsforum Colombia-Brazilië plaats, als basis voor een reeks commerciële, financiële en politieke samenwerkingsakkoorden.

Volgens Raúl Zibechi van de Uruguayaanse krant Brecha is de belangrijkste reden voor Colombia’s hernieuwde regionale beleid vooral pragmatisch: Santos blijft de man van de grote multinationals, maar hij wil een modern politiek leider zijn en stelt vast dat hij omringd is door progressief linkse regeringen. Hij doet er alles aan om hen als bondgenoot te hebben om zijn economische agenda te ontwikkelen, een agenda die focust op natuurlijke rijkdommen, biobrandstoffen en infrastructuurontwikkeling. Een tweede reden moet volgens Zibechi gezocht worden in de tanende afzetmarkten in de VS en Europa, die Latijns-Amerikaanse landen ertoe aanzetten in de eigen regio groeipotentieel te zoeken.

Intern, met name op het vlak van mensenrechten, betekent het beleid van Santos niet meteen een geruststelling. De president blijft opteren voor de politiek van “Democratische Veiligheid”, berucht onder Uribe, met sterke accenten op militarisering. Nog altijd verdwijnen mensenrechten- en milieuactivisten en vakbondsleiders. Verder hebben de Farc-rebellen hun activiteiten opnieuw opgevoerd en zorgen ook de Bacrim –de verzameling van criminele bendes in Colombia– voor toenemende onveiligheid. De grote trofee waar Santos op kan buigen is de uitschakeling van Mono Jojoy, een van de belangrijkste Farc-leiders. Het belangrijkste doel van Santos blijft ongetwijfeld die guerrillagroepering definitief te kunnen neutraliseren.