Een onbekend, vreemd mankement

Niets over verzet, ijveren en strijden voor, werken en samenwerken aan een rechtvaardiger samenleving waarin lusten en lasten, macht en rijkdom eerlijker verdeeld zijn.

Ik ben een kind van de jaren vijftig, tiener van de woelige jaren zestig.

Assumpta of Barabbas

Mijn zogenaamde politieke engagement begon met Leuven Vlaams. Terwijl ik met de meisjes van de nonnenschool voor het eerst samen met de jongens van het college door de straten betoogde, scandeerden we de ter plekke verzonnen slogan: ‘Assumpta of Barabbas?’, naar analogie met de bijbelse vraag van Pilatus aan het Joodse volk wie van beiden hij moest vrijlaten, Jezus of Barabbas? Barabbas: meedogenloos moordenaar. Assumpta: zuster directrice, mère superieur van de plaatselijke katholieke middelbare school en in die hoedanigheid een nog grotere gruwel. ‘Barabbas!’ antwoordde het scholierenvolk dan ook overtuigend in koor.

Het mag nu als een grappige anekdote klinken, het was destijds een fundamentele hartenkreet, een uiting van protest tegen het restrictieve onderwijssysteem en zijn gezagsdragers, een schreeuw om meer zeggenschap. Zelfs de meest bange leerlingen durfden zich in de groep te laten horen. In stoet samen lopend, demonstreerden we ons ongenoegen. Zo overstegen we onze eigen angst en toonden we onze verontwaardiging.

Ik was toen dertien. Het was mijn eerste optocht die geen processie was. En met Vlaams-nationalisme had het ook niets van doen.

Wreed mankement

Toch meen ik dat mijn persoonlijk engagement er eerder was. Zodra ik me bewust werd van mezelf en mijn directe omgeving en van mijn plaats daarbinnen. Sta mij toe dit engagement wat kinderlijk te duiden als ‘het mij weren voor een Goede Zaak’. Goed was alles wat mij en mijn leefwereld verbeterde en ons ten goede kwam – van de wijde wereld wist ik als kind, behalve uit sprookjes, nog bijna niets.

Mijn prilste herinneringen zijn verweven met woede, verdriet en frustratie om het kleine onrecht mij en mijn leeftijdgenootjes aangedaan, vaak nog wel door volwassenen.

Er was ‘iets’ mijn wereld binnen geslopen wat niet klopte, niet eerlijk was. Het existentialisme en de condition humaine waren me onbekend maar ik voelde toch een onbekend, wreed mankement waar ik nog geen woorden voor had en wat zelfs niet door de grote mensen kon worden opgelost. Integendeel, misschien zaten volwassenen wel mee in het complot?

Bange kinderen

Waarom was een braaf kind een kind dat zweeg en luisterde, volgzaam was, niet dacht maar deed en altijd gehoorzaamde? Waarom werd een kind dat voor zichzelf opkwam, vragen stelde, het voor ten onrechte gestrafte vriendjes opnam, een weerspannig en stout kind genoemd. Waarom was een stout kind slecht en een braaf kind goed en waarom moesten we allemaal brave kinderen zijn?

Ik zag vooral bange kinderen en ik voelde me een van hen.

Ik mocht dan al een bang kind zijn, ik had van nature een tamelijk grote mond en van thuis uit een redelijke portie eigenwaarde meegekregen.

Eigenbelang en eigenwaarde

Als ik binnenskamers mijn mening verkondigde werd daar al eens naar geluisterd en mijn ouders wilden me soms ook in het gelijk stellen. Niet iedere keer – elk begin is moeilijk – maar net voldoende voor mij om in de gaten te krijgen dat mijn mening ertoe kon doen en toestanden ten gunste kon doen keren. En als mijn broers en zusje meewerkten, ging het allemaal veel sneller.

Het spreken, het gevoel waardevol te zijn en daadwerkelijk impact op je leefwereld te hebben zijn belangrijke pijlers waarop mijn persoonlijk engagement kan blijven rekenen. En dat het samen vlotter gaat dan alleen.

Eigenbelang en eigenwaarde zijn helemaal geen egoïstische motieven. Wie niet geleerd heeft voor zichzelf op te komen, kan dat ook niet voor anderen.