Egyptisch basisonderwijs ver onder de maat

De basisschool in Imbaba, een rommelige wijk in de Egyptische hoofdstad Caïro, lijkt meer op een detentiecentrum. Het klaslokaal is kaal, heeft metalen deuren en hoge muren met prikkeldraad erop. Ouders staan buiten te wachten tot de school uitgaat. Hoewel dit volgens hen nog een relatief goede school is, duurt het niet lang voordat de klachten komen.

“De kinderen krijgen geen goed onderwijs. Alleen maar stampwerk. Tijdens privélessen gaat dat beter, onderwijzers leggen dingen dan goed uit”, zegt één van de ouders. “De docenten staan erop ook privélessen te geven, omdat ze anders niet genoeg betaald krijgen”, zegt een andere ouder.

Eén van de ouders zegt 350 Egyptische pond (37 euro) per maand uit te geven aan privélessen. Een aanzienlijk bedrag voor veel Egyptenaren. “Ik moet vaak geld lenen of minder eten kopen”, zegt hij. Scholen vragen ouders ook vaak bij te dragen aan reparaties en schoolmaterialen.

Analfabetisme

De kwaliteit van het Egyptische basisonderwijs is al tientallen jaren slecht. Het land telt nog steeds veel analfabeten, ongeveer 28 procent van de bevolking. Het rapport van het Wereld Economisch Forum (WEF) suggereert dat de kwaliteit de laatste jaren nog harder achteruit is gehold. Dit jaar eindigt Egypte als allerlaatste van de 148 onderzochte landen, terwijl het in voorgaande jaren nog enkele landen achter zich liet.

Grote klassen vormen een van de problemen. Op openbare scholen zitten soms zestig kinderen in één klaslokaal. Speelplaatsen, laboratoria en muziek- of kunstlokalen zijn een zeldzaamheid. De scholen werken met een strikt overheidscurriculum waarbij kinderen veel informatie uit het hoofd moeten leren. Vaardigheden als kritisch denken worden niet ontwikkeld.

De onderwijzers worden slecht betaald. Zelden verdienen ze meer dan 204 euro per maand, staat in een rapport van de Britse denktank Chatham House. Dat rapport citeert ook onderzoeken die erop wijzen dat mishandeling veel voorkomt op de scholen. “Docenten die niet genoeg verdienen, gebruiken een combinatie van fysieke en verbale intimidatie om kinderen onder druk te zetten in te tekenen op privelessen. Dat geld hebben ze nodig om te kunnen leven.” Kinderen van ouders die geen bijles kunnen betalen, komen zo op achterstand te staan.

De problemen beperken zich niet tot openbare scholen. Een leraar aan een particuliere school in Giza zegt dat zijn school ongeveer 3000 Egyptische pond (316 euro) per jaar inschrijfgeld vraagt. Ouders komen vaak uit de middenklasse. “Zij zijn trots dat hun kinderen op een particuliere school zitten. Maar het is geen garantie voor goed onderwijs.”

Net als bij de openbare scholen ligt de nadruk in particulieren scholen op uit het hoofd leren. Ook docenten aan deze scholen verdienen flink bij met privélessen. Omdat het een particuliere school is, moet de schijn opgehouden worden, zegt de docent. “Het moet perfect lijken en de kinderen moeten goede cijfers halen.” Hij beweert dat de docenten daarom te hoge cijfers geven en de examens te gemakkelijk maken.

Vraagtekens

Sommige mensen zetten vraagtekens bij de methode die het WEF heeft gebruikt om de kwaliteit van het onderwijs vast te stellen. De onderzoekers vroegen 71 zakenmensen naar hun mening over factoren die gerelateerd zijn aan concurrentiekracht, inclusief de kwaliteit van het onderwijs. Het welzijn en de ontwikkeling van de kinderen zelf werden niet onderzocht.

Iman al-Ayouty, econoom bij het Egyptische Centrum voor Economische Studies, partner van WEF bij de samenstelling van het rapport, verdedigt de methode. “Omdat het basisonderwijs maar één van de dimensies is waar in het onderzoek naar gekeken is, moet je niet verwachten dat de uitkomsten hetzelfde zijn als die van experts die het basisonderwijs evalueren.” Ayouty stelt dat het bedrijfsleven “meestal een goed onderbouwde opinie heeft over het onderwijssysteem in Egypte, zelfs als directeuren en managers hun kinderen zelf naar een particuliere school sturen.”

Motaz Attala van het Egyptische Initiatief voor Persoonlijke Rechten, zegt dat het rapport – hoewel het geen alomvattende en empirische analyse is – toch bruikbaar is. “Het geeft een goede indruk van wat leeft bij één van de partijen die direct te maken heeft met het onderwijs”, zegt hij. “Bedrijven hebben duidelijk geen hoge pet op van het basisonderwijs.”

Tamer el-Nady, consultant bij het ministerie van Onderwijs die zich bezighoudt met het verbeteren van de kennis van exacte vakken, vindt dat Egypte er te bekaaid vanaf komt. “Er zijn ongetwijfeld veel landen waar het onderwijs slechter is. In Egypte heerst veel pessimisme. Egyptenaren hebben hun geloof in de regering verloren.”