Extreemrechts rukt op in Oost-Europa (analyse)

Mensenrechtenorganisaties registreren steeds meer gewelddadige, in sommige gevallen dodelijke aanvallen tegen Roma en andere etnische en religieuze minderheden in Oost-Europa.
In Hongarije werden vorig jaar zeven Roma-zigeuners vermoord en waren er tientallen aanvallen op Roma-huizen. In Tsjechië werd midden april het huis van een Roma-familie in brand gestoken. Een tweejarig meisje en haar ouders werden in kritieke toestand in het ziekenhuis opgenomen.
“Het rechtse extremisme in Oost-Europa is toegenomen, vooral in Hongarije en Tsjechië, waar groepen in paramilitaire stijl gevormd zijn”, zegt Georgina Siklossy van het Europese Netwerk tegen Racisme.
Sommige Roma-leiders riepen de Roma al op massaal het land te verlaten.

Verjaardag van Hitler

De aanval op de Roma-familie gebeurde op dezelfde dag dat 300 neonazi’s een optocht hielden in Usti nad Labem, elders in Tsjechië, om de verjaardag van Adolf Hitler te vieren. Kort nadien pakte de Tsjechische politie de voormalige Ku Klux Klan-leider David Duke op, die in het land was voor een lezingenreeks.
In Slovakije vroegen mensenrechtengroepen vorige maand het ontslag van het politiehoofd en de minister van Binnenlandse Zaken. Een video was opgedoken waarop politieofficieren te zien waren die Roma-jongens hadden verplicht zich uit te kleden en elkaar te kussen en slaan.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken van de Duitse deelstaat Saksen, in het voormalige Oost-Duitsland, zegt dat misdaden tegen buitenlanders met de helft gestegen zijn vorig jaar, het aantal antisemitische incidenten is verdubbeld. In Dresden hielden 6000 leden van neonazigroepen een van de grootste antimigrantenbetogingen van de laatste twintig jaar.
In Moskou werd in december een man uit Tadzjikistan in elkaar geslagen en onthoofd door de rechtse Strijdorganisatie van de Russische Nationalisten. Nadien volgden rechtse demonstraties tegen buitenlanders.

Verkiezingen worden graadmeter

De Europese verkiezingen van 7 juni kunnen een goede graadmeter zijn voor de omvang van het probleem, zegt Georgina Siklossy. Europarlementariërs Glyn Ford (Groot-Brittannië) en Kristian Vigenen (Bulgarije) verklaarden al hoge scores te verwachten voor extremistische, antimigranten- en neofascistische partijen.
Extreemrechtse partijen zijn populairder dan ooit in Oost-Europa. De Slovaakse Nationale Partij van Jan Slota is derde grootste partij van het land en maakt deel uit van de regering. In Hongarije maakt de Jobbik-partij een goede kans volgend jaar de kiesdrempel te halen en voor het eerst in het parlement te komen.

Sinds de val van de Muur

Volgens analisten is het rechtse extremisme in Oost-Europa gestaag gegroeid sinds de val van de Muur. De historische antipathie tegen minderheden was decennialang onderdrukt door het communistische systeem. Tegelijk hebben de harde communistische regimes een wantrouwen tegen buitenlanders gevoed, dat zich na de val van de Muur tegen migranten heeft gekeerd.
Door de vrijheid van meningsuiting en de grotere mobiliteit kon het rechtse extremisme van West-Europa overslaan naar het voormalige Oostblok.
“Veel zulke groepen zijn in de leer gegaan bij gevestigde rechtse bewegingen in landen als Duitsland”, zegt Eva Dobrovolna, woordvoeder van Amnesty International in Tsjechië. “Het heeft hen geïnspireerd tot het opzetten van professionele, goed georganiseerde groepen.”