Grijze walvis op weg naar Gibraltar

Op 8 mei werd het 13 meter lange dier voor de kust van het Israëlische Tel Aviv gesignaleerd. De Amerikaanse walvisexpert Phillip Clapham bestempelde het nieuws toen als “sensationeel”. Op 30 mei dook het plotseling meer dan 3000 kilometer verder op, in de westelijke Middellandse Zee, ter hoogte van Barcelona. Het dier kwam daar zeer dicht bij de haven van Barcelona.

Het verdwaalde dier werd waargenomen en gefotografeerd door een zeilschip waarvan de bemanning deel uitmaakt van een vrijwilligersnetwerk voor mariene observaties. De foto’s werden bestudeerd door experts van de Catalaanse milieuorganisatie Submon en van de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) in de Verenigde Staten. Vooral op basis van bijzondere kenmerken van de staart kwamen ze tot de vaststelling dat het om dezelfde grijze walvis ging als in Israël.

Gibraltar

De experts gaan ervan uit dat de grijze walvis nu op weg is naar de Straat van Gibraltar, de verbinding tussen de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan. Hij wordt daar opgewacht door biologen van de organisatie Circe uit het Zuid-Spaanse Cadiz, die de vele walvissen en dolfijnen in de Straat van Gibraltar bestudeert. Ze hopen meer gegevens te verzamelen over de herkomst van het dier. Niet alleen zijn ze van plan zoveel mogelijk foto’s te maken, ze willen ook genetisch materiaal verkrijgen.

De Straat voor Gibraltar is zeer populair bij walvisspotters. Elk jaar komen er tientallen walvissen – onder meer potvissen en orka’s – en honderden dolfijnen voorbij. Maar tegelijk is de Straat een van de drukste maritieme routes ter wereld. Regelmatig raken dolfijnen en walvissen gewond door botsingen met schepen. In april nog spoelde een 12 meter lange dode walvis aan op het strand van Zuid-Spaanse Algeciras.

Uitgestorven

Grijze walvissen komen alleen nog voor in het noordelijke deel van de Grote Oceaan, waar 20.000 exemplaren zowel voor de Amerikaanse als voor de Aziatische kust migreren. In de Atlantische Oceaan zijn ze al meer dan tweehonderd jaar uitgestorven als gevolg van de walvisjacht.

Het exemplaar dat nu de Middellandse Zee in gesukkeld is, is wellicht via de Noordwestelijke Doorvaart (in het Canadese poolgebied) van de Grote Oceaan naar de Atlantische Oceaan gezwommen. Dat kan doordat steeds meer poolijs smelt in de zomer. Op zijn trek naar het zuiden was de Middellandse Zee dan de eerste warmere “lagune”.

Wetenschappers houden ook rekening met de mogelijkheid dat het om een van de laatste overblijvende exemplaren van een geïsoleerde Atlantische populatie gaat. Een derde mogelijkheid is dat het dier van de Rode Zee afkomstig is en via het Suezkanaal in de Middellandse Zee is beland.