Guatemala-Stad zet 'vrouwenbussen' in tegen seksuele intimidatie

“Het is veiliger zo”, zegt verkoopster Jacqueline Escobar, die reist met de vrouwenbus. “Mannen kunnen je nu niet betasten.” Sinds vorige maand rijden als proef tussen het stadscentrum en wijken in het noorden en zuiden van de stad, in de spits bussen in waar alleen vrouwen en kinderen jonger dan twaalf mee mogen reizen. Alleen de chauffeurs zijn meestal mannen.

Al in de eerste twee weken bleken de bussen een succes. “Dit moeten ze ook buiten de spits doen”, zegt Escobar.

Verkrachting

In het openbaar vervoer in Guatemala-Stad worden vrouwen dagelijks lastiggevallen. Van de ongeveer 1500 klachten die de Vereniging voor Gebruikers van Stedelijk en Provinciaal Vervoer jaarlijks krijgt, gaat het in een derde van de gevallen om vrouwen of meisjes die last hebben van handtastelijkheden van mannen.

“Ze worden betast, grof behandeld of mannen duwen hun lichaam tegen hen aan”, zegt Edgard Guerra, een van de drijvende krachten achter het initiatief. “Er zijn zelfs gevallen van verkrachting gemeld.”

Ook het rechtse congreslid Zury Ríos zette zich in voor de vrouwenbus. “Het is een succes. Ik ben blij dat vrouwen zich hierdoor veiliger voelen. Het is een stap op weg naar respect voor hun rechten”, zegt Ríos, de dochter van de voormalige dictator Efraín Ríos Montt (1982-1983).

Ríos, die bekend is vanwege haar inzet voor vrouwenkwesties, wil ook taxi’s met vrouwelijke chauffeurs die alleen vrouwen vervoeren. “Een soortgelijk systeem bestaat al in Mexico-Stad”, zegt ze.

Moorden

Seksuele intimidatie is echter maar een van de problemen in het openbaar vervoer in Guatemala. Buschauffeurs zijn geregeld slachtoffer van beroving of afpersing. In 2010 werden minstens 128 buschauffeurs vermoord in Guatemala. Zij kwamen om bij berovingen of werden vermoord omdat ze weigerden “beschermingsgeld” te betalen aan bendes. Ook passagiers worden vaak beroofd in bussen.

Volgens het VN-Ontwikkelingsprogramma (UNDP) is Guatemala met 52 moorden per 100.000 inwoners een van de meest gewelddadige landen in de wereld. Het wereldwijde gemiddelde is 9 moorden per 100.000 inwoners.
  
Tussen 2006 en mei 2011 werden volgens het kantoor van de Ombudsman meer dan 1200 mensen vermoord in bussen, inclusief chauffeurs, conducteurs, passagiers, beveiligers en criminelen.

Als antwoord op het groeiende geweld, introduceerde de overheid in overleg met het openbaar vervoersbedrijf nieuwe bussen, prepaid vervoersbewijzen, camera’s en beveiligers in bussen.
 
Tot nu toe werden slechts 350 van de ruim 3100 bussen in Guatemala-Stad vervangen en alleen nieuwe bussen worden ingezet als vrouwenbus.

‘Palliatieve maatregel’

Met de inzet van de bussen wordt de oorzaak van het probleem echter niet aangepakt. “Buiten de bus word je nog steeds lastiggevallen”, zegt Ana María Cofiño van het feministische collectief Cuerda. Zij noemt de inzet van de bussen een “palliatieve maatregel.”

“Dit soort maatregelen helpen niet tegen het seksuele geweld elders in de samenleving, zoals op kantoor of op straat. Aan het feit dat vrouwen op elk moment verkracht kunnen worden, wordt niets gedaan.”