Dossier: 

Het veelzijdige takenpakket van de onderzeebootvloot

Mijnen leggen, torpedo’s en raketten afvuren, stiekem Special Forces aan land brengen, ongezien inlichtingen inwinnen en de tegenstander angst inboezemen met een duizelingwekkend nucleair arsenaal: het takenpakket van de onderzeeër is divers.

  • CC UK Ministry of Defence De Britse onderzeeër HMS Astute vuurt een Tomahawk kruisraket af tijdens een test voor de Amerikaanse kust. Met aanvallen op gronddoelen kunnen onderzeeërs het voorbereidende werk doen voor een lucht- of grondoffensief. CC UK Ministry of Defence

Een aantal onderzeeërs is volgestouwd met de laatste nieuwe technologische snufjes en spionageapparatuur. Inlichtingenwerk behoort immers tot de klassieke taken van de onderzeebootvloot.

‘Vooraleer marines een grote operatie uitvoeren, zijn onderzeeërs vaak de eerste die ter plekke zijn. Ze zijn immers voorgepositioneerd’, zegt commandant Carl Gillis van de Koninklijke Militaire School. ‘Onderzeeërs zamelen informatie in over het gebied waar de marine in geïnteresserd is. Niet alleen over het zeegebied, maar ze kunnen ook antennes bovensteken en radio onderscheppen bijvoorbeeld.’

Wat is de toegevoegde waarde in vergelijking met spionage vanop het land of vanuit de lucht? ‘Je tegenstander weet niet dat je er ligt; je kan dus in alle rust een situatieschets maken. Is er visserijactiviteit of niet? Langs waar varen de schepen? Komt het strand in aanmerking  amfibische operaties? Wat is het effect van de getijden? Liggen er obstakels? Enzovoort.’

‘Ook als je foto’s nodig hebt van een installatie op het land, kan je dat aan een onderzeeboot vragen. Een foto van Brussel trekken zal niet lukken, maar de haven van Zeebrugge behoort wel tot de mogelijkheden.’

Nederlandse subs in onderaanneming

Volgens Kees Homan van Clingendael zijn met name de Nederlandse onderzeeboten erg in trek bij de VS om inlichtingen te vergaren. Homan: ‘Reden daarvoor is dat de Nederlandse conventionele onderzeeboten tot dicht onder de kust kunnen komen, ook in ondiep water. Dat kunnen de VS zelf niet met hun grote nucelaire subs.’

‘Het wordt nooit aan de grote klok gehangen, maar de Amerikanen maken erg veel gebruik van Nederlandse onderzeeboten om inlichtingen te vergaren. Ze hebben zeer geavanceerde sensoren, waarmee ze kunnen detecteren wat er zich op het land afspeelt.’

Onder meer in de Cariben verzamelen Nederlandse onderzeeboten inlichtingen die nuttig zijn in de strijd tegen drugstrafiek.

Gronddoelen bestoken

Onderzeeërs vormen niet enkel geduchte tegenstanders voor andere schepen, ze worden ook ingezet om doelen op het land te bestoken. Net omdat ze meestal als eerste ter plaatse zijn, kunnen ze het voorbereidende werk doen. Gillis: ‘Ze worden met name ingezet om de luchtverdediging van de vijand te verminderen. Dat is nodig vooraleer je vliegtuigen kan inzetten in een bepaald gebied.’

Aanvalsonderzeeërs hebben gronddoelen bestookt in Servië (tijdens het Kosovo-conflict in 1999), Afghanistan (2001), Irak (2003) en recent nog tijdens de militaire invasie in Libië (2011).

‘Onderzeeërs kunnen tientallen kruisraketten aan boord hebben. En ze kunnen de kust heel dicht naderen zonder dat iemand het weet.’

Gillis: ‘De voordelen zijn duidelijk. Onderzeeërs kunnen tientallen kruisraketten aan boord hebben. En ze kunnen de kust heel dicht naderen zonder dat iemand het weet.’

 

Nucleaire afschrikking

Sinds de jaren zestig vormen kernonderzeeërs –naast bommenwerpers en intercontinentale ballistische raketten op het land– de derde poot van de nucleaire afschrikking. Volgens Wies Platje, auteur van Een zee van geheimen. Inlichtingenoperaties tijdens de Koude Oorlog waren er aan het begin van de jaren negentig wereldwijd nog 61 onderzeeboten met nucleaire wapens aan boord.

Dat aantal is intussen met een derde afgenomen, maar nog altijd hebben de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad een belangrijk nucleair arsenaal onder water. Rusland bezit 16 onderzeeërs met ballistische kernraketten, de VS 14, Frankrijk en het VK elk 4 en China 1.

‘Ondanks het einde van de Koude Oorlog is oorlogsvoering niet van de aarde verdwenen’, zegt Le Mière. ‘De hoofdrolspelers van die Koude Oorlog, de VS en Rusland, zijn in de voorbije vijf jaar beide ten strijde getrokken. De opkomst van nieuwe machten als India en China heeft onzekerheid gecreëerd en tot nieuwe rivaliteit geleid in het internationale systeem.’

‘Voor landen die een afschrikking willen behouden tegenover andere staten, zijn ballistische onderzeeërs de meest effectieve vorm van nucleaire afschrikking.’

Tweeduizend keer Hiroshima

De Amerikaanse president Barack Obama heeft aangekondigd dat hij tegen 2030-2040 alle kernwapens de wereld uit wil. ‘Een nucleaire onderzeeër kost tot zes miljard euro. De vraag is waarom de VS er zoveel geld in blijven steken, als het kernarsenaal net moet worden afgebouwd’, zegt professor Tom Sauer, docent internationale politiek aan de Universiteit Antwerpen en expert op het vlak van nucleaire proliferatie.

‘Het antwoord is dat onderzeeërs de belangrijkste poot van de nucleaire triade vormen. Ze hebben het voordeel dat ze onzichtbaar en onkwetsbaar zijn in de enorme oceaan. Niemand weet waar ze zich precies op de aardbol bevinden. Dat is ideaal voor een second strike.’

‘Als een vijand een massale aanval met nucleaire wapens zou uitvoeren tegen de VS, dan nog kan Washington terugslaan. Landraketten en bommenwerpers kun je elimineren. Maar de onderzeeërs die niet in de haven aangemeerd liggen, die vind je niet.’

De vernietigingskracht van nucleair geladen subs spreekt tot de verbeelding. Volgens Jane’s Fighting Ships, de ‘Bijbel voor elke marine’, waarin jaarlijks een overzicht wordt gegeven van alle maritieme capaciteiten van elk land, hebben de Amerikaanse onderzeeërs van de Ohio-klasse elk 24 kernraketten aan boord met een bereik van 12.000 kilometer.

Op elke raket staan 12 kernkoppen met een vernietigingskracht van 100 kiloton per stuk (één kiloton is de energie die vrijkomt bij het ontploffen van een miljoen kilo TNT).

Sauer: ‘Omgerekend heeft elke onderzeeër van dat type bijna 30.000 kiloton vernietigingskracht aan boord, vergelijkbaar met tweeduizend Hiroshima-bommen. En zo hebben de VS er 14. Als één daarvan zijn lading afschiet, dan is het nucleaire winter.’ 

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.