Houdt Di Rupo I de uitbuitingssystemen van Bulgaren en Roemenen in stand?

Voor de Organisatie voor Clandestiene Arbeidsmigranten (OR.C.A.) is het duidelijk dat de maatregel geen enkel nut heeft. Getuige hiervan de beperkte impact van de afschaffing van de overgangsmaatregelen voor de andere nieuwe EU-lidstaten in 2009. Een toestroom van Poolse werknemers naar België bleef uit. Het enige wat deze maatregel lijkt te bewerkstelligen is dat mensen die net aankomen in België òf worden uitgebuit òf worden gedwongen in het informele arbeidscircuit. De overgangsmaatregelen werken uitbuiting in de hand.

Bulgaren en Roemenen die in België willen werken kunnen dat slechts op twee manieren. Ofwel gaan ze als zelfstandige aan de slag ofwel werken ze met een arbeidskaart B voor specifieke knelpuntberoepen. Deze arbeidskaart B is slechts geldig voor één jaar en bij één werkgever. De tewerkstelling met de Arbeidskaart B leidt tot heel wat wantoestanden. Het komt voor dat de afgesproken arbeidsuren niet worden gerespecteerd of dat de werknemer alle bijdragen aan de sociale zekerheid zèlf moet betalen. Zo valt het afgesproken minimumloon nòg een pak lager uit dan het wettelijke minimumloon..

In de werking van OR.C.A. merken we dat de Bulgaarse en Roemeense werknemers alles in het werk stellen om hun plannen te realiseren. Lukt dit niet via een arbeidskaart B, dan schrijven ze zich in als zelfstandige zonder goed te beseffen wat de gevolgen zijn van dit statuut. Bijgevolg zijn ze in de realiteit aan de slag als werknemers in een schijnzelfstandigenstatuut. Dit leidt echter tot extreme vormen van uitbuiting, niet betaalde lonen, lonen ver beneden het minimumloon arbeidsongevallen waar de werknemer moet voor opdraaien. Door hun zelfstandigenstatuut is het ook niet mogelijk om hun arbeidersrechten af te dwingen.

Meer en beter controle zal hier niet onmiddellijk aan verhelpen omdat de werknemer geen baat heeft om mee te werken. Als hij immers de toestanden aanklaagt dreigt hij zijn werk te verliezen en dus ook de basis van zijn verblijfsrecht. Hoewel het voor Roemenen en Bulgaren een stuk makkelijker is om een nieuwe arbeidskaart aan te vragen dan voor derdelanders, vrezen ze er toch voor om geen nieuwe werkgever te vinden. Ze kunnen immers geen beroep doen op de arbeidsbemiddelingsdiensten.

Jan Knockaert is coördinator van OR.C.A.