Islamistische ex-partijleider tot levenslang veroordeeld voor oorlogsmisdaden in Bangladesh

Azam verdient volgens het International Crimes Tribunal eigenlijk de doodstraf voor zijn daden. Vanwege Azams slechte gezondheid en hoge leeftijd heeft het tribunaal de straf omgezet naar een levenslange celstraf. Het tribunaal dat Azam veroordeelde werd speciaal opgericht om de misdaden van onafhankelijkheidstegenstanders te berechten, waardoor ieder nieuw vonnis opnieuw controverse veroorzaakt rond de onpartijdigheid van het instituut. Het tribunaal veroordeelde tot nu toe vijf mensen: drie kregen de doodstraf en twee levenslang.

Voormalig Oost-Pakistan

Bangladesh heette voor 1971 Oost-Pakistan en vormde samen met West-Pakistan (het huidige Pakistan) één staat na het einde van de Britse koloniale macht in het Indische subcontinent in 1947. In deze periode waren er in Oost-Pakistan zowel voor- als tegenstanders van een onafhankelijk Bangladesh. Toen deze situatie uitmondde in een oorlog in 1971 collaboreerden veel tegenstanders van onafhankelijkheid – waaronder Ghulam Azam en zijn Jamaat-e-Islami – met het West-Pakistaanse leger.

Voormalig Oost- en West-Pakistan weergeven op een grotere kaart

De negen maanden durende onafhankelijkheidsoorlog, waarbij zowel het huidige Pakistan, Bangladesh als India betrokken waren, wordt door velen gezien als een genocide. De hindoegemeenschap, intellectuelen en leden van de politieke oppositie (vooral van de Awami League, de grootste seculiere partij in Bangladesh, voor onafhankelijkheid) waren het doelwit van moordpartijen. De schattingen over het aantal doden lopen sterk uiteen: van 200.000 tot 3 miljoen.

Tribunaal berecht enkel tegenstanders van onafhankelijkheid

Het International Crimes Tribunal werd in 2009 opgericht. Een jaar eerder had de Awami League (de huidige regeringspartij) de berechting van oorlogsmisdadigers van 1971 nog tot een van haar verkiezingsbeloftes voor de algemene verkiezingen gemaakt. Het tribunaal berecht echter enkel degenen die tegen onafhankelijkheid waren en gecollaboreerd hebben met toenmalig West-Pakistan. Andere misdaden gepleegd door pro-onafhankelijkheidsgroepen worden niet onderzocht. De vijf veroordeelden tot nu toe hadden allemaal een link met Jamaat-e-Islami, op dit moment een oppositiepartij.

Daarom wordt het tribunaal ook gezien als een middel van de Awami League om af te rekenen met politieke rivalen voor de algemene verkiezingen. Deze zullen eind 2013 of begin 2014 plaatsvinden. Jamaat-e-Islami accepteert dit niet en heeft al na eerdere vonnissen van het International Crime Tribunal steeds opgeroepen tot een nationale staking. Na het nieuws van de veroordeling van Azam op maandag deed de partij dit opnieuw. Sindsdien zijn verschillende steden in Bangladesh het toneel van massale demonstraties, die deels gewelddadig verlopen. Zo kwamen volgens Al-Jazeera al zeker vier mensen om bij de protesten.

Anderzijds kwamen de voorstanders van het tribunaal ook al meermaals massaal op straat. Bangladesh is zeer verdeeld wanneer het aankomt op de vervolging van de verantwoordelijken voor de oorlogsmisdaden van de afscheidingsoorlog en de Jamaat-e-Islami-partij. Aangezien de verkiezingen er aan komen, is de kans groot dat er de komende maanden meer protest in Bangladesh zal plaatsvinden.