"Israël herschrijft de geschiedenis van Jeruzalem"

Twee derde van de Palestijnen leeft niet op Palestijns gebied en is vluchteling. Al sinds de Arabisch-Israëlische oorlog van 1948 hebben miljoenen Palestijnse vluchtelingen hun huis gedwongen achtergelaten. Bovendien worden economische, sociale, en culturele rechten hen nog steeds hardnekkig ontzegd. “Nochtans gaat het niet om vragen of verlangens van de vluchtelingen, maar onvoorwaardelijke rechten”, zegt Christian Berger, hoofd van het Technisch Hulpagentschap van de Europese Commissie in Oost-Jeruzalem, in de openingsspeech van de conferentie.

Staatloos

“Libanon heeft na Nakba -de “catastrofe van 1948 waarbij de Arabische landen een poging verloren om de stichting van Israël te voorkomen en waarbij honderdduizenden Palestijnen hun huis en grond ontvluchtten- vele vluchtelingen geïntegreerd en tewerkgesteld”, zegt Nadim Shehadi, mededirecteur van een project rond de Palestijnse vluchtelingenkwestie in het Vredesproces van het Midden-Oosten. “Libanon of UNRWA kan nooit de steun van de oude Sovjet-Unie teruggeven aan Palestina en de schade ongedaan maken”. Ook Jordanië kende Palestijnse vluchtelingen burgerschap toe, maar slechts op territoriale basis. Enkel vluchtelingen afkomstig van de Westelijke Jordaanoever kregen een tweede kans.
Bovendien hebben Palestijnse vluchtelingen geen legale status, ze zijn staatloos. Hun vluchtelingenstatus is afhankelijk van veranderende politieke condities en valt ook niet onder de definitie van de internationale vluchtelingenwet.

Vluchtelingenkampen teken van onrechtvaardigheid

In Jordanië, Libanon, Syrië, aan de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook worden vluchtelingenkampen geconstrueerd. Volgens statistieken van UNRWA zijn er in totaal 4.671.811 geregistreerde vluchtelingen waarvan er slechts 1.373.732 geregistreerd staan in de 58 kampen die UNRWA bouwde. Volgens Muna Budeiri van UNRWA en Philipp Misselwitz van de Duitse Ontwikkelingssamenwerking (GTZ) reconstrueert Libanon sinds 2007 massaal kampen, volgens een Participatief Kampverbeteringsprogramma. De vluchtelingen bouwen actief mee.
In Libanon worden blokken gebouwd met daartussen open plaatsen. Er zouden zo’n 22.000 vluchtelingen wonen op 19.000 vierkante meter. “De kampen zijn een teken van onrechtvaardigheid en zijn slechts een tijdelijke hulp”, aldus Budeiri van UNRWA. Ook de bewoners van de kampen blijven kritisch: “Waarom hebben we planning nodig? We wonen in een vluchtelingenkamp, kampen hebben geen speeltuin of park. Waarom willen jullie de kampen in een stad veranderen?” klonk het.
De kinderen in de kampen dromen van rechtvaardigheid. “Als je een Palestijns kind bent, dan droom je dat je een vogel bent en dat je vrij kan bewegen. Je droomt dat je je opa terug naar zijn dorp kan brengen. Je wilt een held worden en het onrecht stoppen”, getuigt een jongen in een video van UNRWA.

Twee magneten die elkaar afstoten

Volgens Joel Peters, Professor Internationale Relaties in Virginia, gaan de gesprekken wel over economische, sociale en culturele rechten, maar zit er een expliciete politieke agenda achter, namelijk de tweestatenoplossing.”Al 20 jaar is er dialoog tussen de civiele maatschappij van de twee landen, maar de afstand tussen Israël en Palestina is nog nooit zo groot geweest. Het huidige discours van dialoog zal ons nooit dichterbij brengen. Het zijn twee magneten die elkaar afstoten”.
Ook over het vredesproces laat Peters zich kritisch uit: “Het vredesproces gaat niet over rechten, maar over een uitwisseling van belangen. De vluchtelingen krijgen het recht op terugkeer àls de Palestijnse leiding Israël als staat erkent en het joodse karakter van Jeruzalem aanvaardt. Israël wil het conflict pas stoppen als Palestina stopt met het opeisen van rechten.”

Als je een Palestijns kind bent, dan droom je dat je een vogel bent en dat je vrij kan bewegen. Je droomt dat je je opa terug naar zijn dorp kan brengen. Je wilt een held worden en het onrecht stoppen.

Jeruzalem, joodse hoofdstad?

Het recht op terugkeer zou betrekking hebben op het land van herkomst. Palestijnse vluchtelingen zijn echter niet allemaal afkomstig van Palestina. Sommigen willen terug naar Oost-Israël en Jeruzalem, dat in 1967 tijdens de zesdaagse oorlog door Israël veroverd werd. Maar het joodse karakter van huidig Israël vormt een groot probleem voor Palestijnen die willen terugkeren. Jeruzalem is voor hen nog steeds bezet Palestijns gebied.
“Israël hanteert een beleid dat de Palestijnse ontwikkeling moet ondermijnen, omdat die een bedreiging voor de Israëlische veiligheid zou zijn”, zegt Maysa Zorob, een Palestijns-Duits lid van de Palestijnse mensenrechtenorganisatie Al-Haq in Ramallah. “Palestijnen in Jeruzalem moeten bewijzen dat ze er zeven jaar werken en wonen, ze moeten tonen dat de kern van hun leven daar ligt. Maar in werkelijkheid kunnen zelfs Palestijnen die er al hun hele leven wonen moeilijk een verblijfsrecht krijgen.”
“Sinds januari waren er bovendien 1000 bevelen om Palestijnse huizen en instituten te vernielen”, verklaart Zorob. “Israël herschrijft de geschiedenis van Jeruzalem. De aanwezigheid van Palestijnen wordt weggelaten, het wordt een joodse hoofdstad nu”.

“De Europese Unie zit mee in neerwaartse spiraal”

Palestijnen die op nog op Palestijns grondgebied leven, zijn totaal afhankelijk van handel uit Israël. De luchthavens en zeehavens die Palestina had, zijn vernield. “En de Palestijnse economie wordt nog steeds compleet ondermijnd door Israël. Dat is een schendig van het internationaal recht, de EU wil het restrictieve beleid van Israël dan ook terugdringen”, ijvert Agnes Bertrand-Sanz, beleidsambtenaar van het Midden-Oosten bij het APRODEV platform van Europese ngo’s.
“De Europese Unie zou een volledige toegang voor Gaza moeten eisen en veel strengere voorwaarden knopen aan de mogelijke upgrade van de EU handelsrelaties met Israël”, aldus Bertrand-Sanz. Een kritische opmerking uit het publiek luidde: “Als de Europese Unie hulp geeft aan Gaza, dan ziet Israël dat het geen verdere inspanningen moet doen om de situatie in Gaza zelf te verbeteren. De EU moet hard op de tafel kloppen en benadrukken dat de situatie onaanvaardbaar is”. “De Europese Unie zit mee in de neerwaartse spiraal dan in hulp aan Gaza”, antwoordde Bertrand-Sanz.