Media onder vuur in Zuid-Soedan

Als ongewapende burgers gedood worden door veiligheidsdiensten, worden in veel landen de verantwoordelijken opgepakt. Maar in Zuid-Soedan leidde een dergelijk incident tot de arrestatie van journalisten.

Op 9 december werden in de stad Wau minstens negen burgers gedood door geweervuur van ongeïdentificeerde mannen in uniform. Onmiddellijk circuleerden foto’s en getuigenissen van het incident, maar het duurde een week voor er ook videomateriaal opdook bij de Arabische nieuwszender Al Jazeera. Daarop is te zien hoe een ogenschijnlijk vreedzaam protest uiteengeschoten wordt. Na het salvo zijn lichamen te zien in een plas bloed.

De Zuid-Soedanese overheid ontkende dat de politie bij het incident betrokken is. Een maand later maakte het Comité ter Bescherming van Journalisten (CPJ) bekend dat medewerkers van de staatszender vastgehouden werden in Wau zonder beschuldiging.

Op basis van berichten van het Catholic Radio Network stelde het CPJ dat veiligheidsdiensten Louis Pasquale and Ashab Khamis ervan verdenken de beelden doorgespeeld te hebben naar Al Jazeera. Beide mannen zijn werknemers van South Sudan TV (SSTV). De twee zijn inmiddels vrijgelaten, maar een derde, Kamilo Luchiano, zit nog vast.

Gebrekkige apparatuur

Volgens de Zuid-Soedanese overheid zijn de mannen geen journalisten maar managers bij SSTV, en heeft de beschuldiging niet te maken met journalistiek maar met “administratieve fouten”. Volgens de plaatselijke gouverneur Rizik Zakaria hadden de mannen de kersttoespraak van de president niet verslagen, en raakten ze zo in de problemen.

“De programmadirecteur gaf een defecte bandrecorder aan een onderschikte om de toespraak op te nemen”, zegt Zakaria. “Dat is sabotage: hij zou hem een functionerend toestel hebben moeten geven.”

Niet overtuigend

Weinigen zijn overtuigd door die uitleg. Het lastigvallen van andere journalisten in dezelfde periode in de stad voedt de verdenking dat de arrestaties te maken hebben met een campagne tegen de media.

Twee journalisten van het VN-radiostation Radio Miraya vluchtten naar de VN-basis in Wau en vertrokken later uit veiligheidsoverwegingen per helikopter naar de hoofdstad Juba. Amper een maand eerder werd een prominente blogger en columnist, die schreef onder de naam Isaiah Abraham gedood in zijn huis in Juba. Abraham was een uitgesproken criticus van de regering.

De moord is tekenend voor het verslechterende mediaklimaat in het land dat amper anderhalf jaar oud is. Zuid-Soedan tuimelde in zijn korte bestaan van de 111e naar de 170e plaats in de wereldwijde persvrijheidsindex.

Volgens journalistenorganisatie Reporters Without Borders ligt het probleem vooral bij het veiligheidspersoneel, dat vroeger vaak in de Soedanese hoofstad Khartoem werkte en daar mogelijk de slechte gewoonten en de minachting voor journalisten van de regering heeft overgenomen.