Meer astma en malaria door klimaatverandering

Op de Afrikaanse hoogvlakten was het tot ver in de jaren 70 koud genoeg om de muggenpopulatie in de lagere gebieden binnen de perken te houden. Vandaag komen malariamuggen overal overvloedig voor, ook op de dichter bevolkte hoogvlakten. Met alle gevolgen van dien.

Na natuurrampen is malaria de belangrijkste doodsoorzaak voor de mens, zegt Paul Epstein van het Centre for Health and the Global Environment van de Harvard Medical School. Per dag bezwijken er 3000 kinderen aan in Afrika. In vergelijking met de jaren 50 en 60 is dat een dramatische stijging. Klimaatverandering is daarvoor mede verantwoordelijk.

UNDP berekende dat malaria in 1999 tussen 6 en 17 procent van het bruto binnenlands product van zwart Afrika kost.

Een warmer klimaat betekent ook grotere verspreiding van de muggen die het West-Nijlvirus kunnen overdragen. Dat virus kan hersenvliesontsteking veroorzaken en komt van oorsprong vooral voor in Centraal- en Zuid-Afrika, India en de landen rond de Middellandse Zee. Maar sinds enkele jaren wordt ze ook sporadisch aangetroffen in Westerse landen met een gematigd klimaat. Volgens het rapport gedijen ook de teken die de ziekte van Lyme kunnen overdragen op meer plaatsen.

Klimaatverandering heeft volgens de onderzoekers ook een effect op allergische aandoeningen als astma. Door de opwarming van de aarde zijn er meer pollen en stofdeeltjes in de lucht, stelt het rapport. Mensen komen in de buitenlucht vaker in aanraking met kleine stofdeeltjes. Al is warmer weer duidelijk niet de enige oorzaak van dat laatste: ook stofdeeltjes afkomstig van dieselmotoren werken astma in de hand. De spectaculaire toename van het aantal astmapatiënten - de voorbije twee decennia maal 2 tot 3 wereldwijd en maal 4 in de VS- heeft volgens de onderzoekers ook te maken met andere milieufactoren. Zoals het feit dat mensen meer binnenskamers leven en (te) hygiënisch opgroeien.

Maar op sommige plaatsen in de wereld is de link tussen astma en klimaatverandering erg duidelijk. De jongste jaren is astma spectaculair toegenomen op verschillende Caribische eilanden. Astma was er vroeger een zeldzaamheid gezien de zeelucht, maar vandaag heeft één op zeven kinderen er last van op Barbados. De astma piekt als er stofwolken rondvliegen.

De klimaatverandering zal ook veel indirecte kosten mee brengen waaraan overheden nu nauwelijks denken, stelt het rapport. Een orkaan bijvoorbeeld vreet ook aan de bankrekening van mensen die niet aan de kust wonen. Als boorplatformen getroffen worden, stijgt de olieprijs en tast iedereen dieper in de portemonnee. De effecten van de klimaatverandering zijn als uitdijende kringen die elk aspect van het leven zullen raken, van stijgende kosten voor sneeuwruimen tot de verspreiding van ziekten.

Hoewel de industrielanden de meeste broeikasgassen uitstoten, zijn vooral de ontwikkelingslanden het kind van de rekening. Arme landen en arme mensen zijn meer vatbaar voor de risico’s van stijgende zeespiegels, extreme weersomstandigheden, de verspreiding van ziektes als malaria, de toenemende waterschaarste, mislukte oogsten en het verdwijnen van dier- en plantensoorten, zegt Brian Dawson, klimaatadviseur van het UNDP. (MM/ADR)