Mindanao: Vrede in verdeeldheid

Na decennia conflict lijkt er op het Zuid-Filipijnse eiland Mindanao een einde te komen aan het bloedvergieten. Binnen drie jaar moet er een vredesakkoord zijn waarmee het Moro-volk verregaande autonomie zal krijgen. Zullen de Moro-leiders erin slagen eenheid en stabiliteit te bewaren?

  • CC Keith Bacongco Leden van het Moro Islamic Liberation Front peddelen in een moeras ergens in de provincie Maguindanao op Mindanao, op een archieffoto uit 2008. CC Keith Bacongco

Een groepje Filipijnse regeringssoldaten hangt wat rond hun jeep. Gewapend met machinegeweren staan ze in de schaduw van een palmboom te kletsen met voorbijgangers. De mannen hebben weinig te doen, vertelt de sergeant. ‘Dat komt door het akkoord, voor die tijd was het hier stukken gevaarlijker’, zegt hij.

Het akkoord waar hij op doelt, werd na een lang conflict in oktober vorig jaar gesloten tussen opstandelingen van het Moro Islamic Liberation Front (MILF) en de Filipijnse regering. Bij die strijd verloren zo’n 100.000 mensen het leven. Een veelvoud daarvan sloeg op de vlucht naar kampen in het oerwoud.

Nu de geweren zwijgen, is de sfeer in de ruim 200.000 inwoners tellende stad Cotabato ontspannen. De stad fungeert als regionaal knooppunt voor handel, verkeer en politiek. ‘De economie hier groeit snel’, vertelt onderneemster Bai Sandra Sema. Haar winkel in bouwmaterialen loopt als een speer. ‘Er wordt flink geïnvesteerd, een teken van vertrouwen in de toekomst’, zegt ze, terwijl alweer een lading golfplaten op een vrachtwagen wordt geladen.

Toch waarschuwen bewoners na zonsondergang niet naar buiten te gaan. Op straat is dan een heuse ontvoeringsindustrie actief. Lokale bewoners blijven zelf liever ook binnen zodra het donker wordt.

Een rit door de jungle even buiten Cotabato leidt naar een MILF-kampement, waar Mohager Iqbal zijn gasten ontvangt. Hij is een veteraan van de onafhankelijkheidsstrijd van de Moro’s en speelt nu een hoofdrol in de vredesonderhandelingen. Kort voor het avondgebed legt Iqbal uit waarom de Moro’s onafhankelijkheid willen. ‘Al sinds de komst van de Spaanse kolonisten naar de Filipijnen verzetten wij ons tegen buitenstaanders die ons willen overheersen. Moro’s zijn een ander volk dan de Filipino’s, dus hebben we recht op zelfbeschikking’, stelt hij.

De zestiende-eeuwse kolonialen vernoemden het islamitische volk dat zij hier tegenkwamen naar de Moren, de moslims die enige decennia eerder nog op het Iberisch schiereiland waren gevestigd.

Miljarden aan mineralen

Hoewel de basis voor het conflict al eeuwen geleden werd gelegd, is er nu voor het eerst uitzicht op echte vrede, stellen onderhandelaars van beide kampen. De MILF-leiders en de regering in Manila kwamen overeen dat uiterlijk in 2016 een Bangsamoro – ‘Land van de Moro’s’ – moet zijn opgericht. Voor de islamitische Moro’s betekent het dat ze verregaande autonomie krijgen, met bijvoorbeeld een eigen politiedienst. Ondanks de grote mate van zelfbestuur zal Bangsamoro onderdeel blijven van de Filipijnse republiek en onder de grondwet van het land vallen.

Het optimisme over de vredeskansen nam verder toe toen in juli overeenstemming werd bereikt over de verdeling van mijnbouwopbrengsten. Volgens verschillende studies zit de bodem van Mindanao vol kostbare mineralen. Bij gesprekken over een verdeelsleutel van de bodemopbrengsten liep de spanning op. Er werd zelfs gezinspeeld op een hervatting van de vijandelijkheden. Na lang praten en bemiddeling door Maleisië kwamen de regering en de MILF toch tot een verdeelsleutel voor de miljarden euro’s aan onontgonnen bodemschatten.

‘Moro’s zijn een ander volk dan de Filipino’s, dus hebben we recht op zelfbeschikking. Wanneer we autonomie hebben, zal op termijn alles beter gaan.’

Die opbrengsten moeten vooral geïnvesteerd worden in Bangsamoro, vinden de Moro’s. In dit armste deel van de Filipijnen is het geld hard nodig, bijvoorbeeld voor onderwijs, betere infrastructuur en armoedebestrijding. Volgens Mohager Iqbal kan de ontwikkeling hier pas op gang komen zodra de Moro’s zichzelf mogen besturen. ‘Wanneer de Moro’s autonomie hebben, zal op termijn alles beter gaan. Onze niet-onafhankelijkheid is de oorzaak van alle problemen in dit gebied’, zegt Iqbal beslist.

Op zoek naar eenheid

Een ander probleem waar de bestuurders van Bangsamoro al snel mee te maken zullen krijgen, zijn de politieke en etnische spanningen in het gebied.

De kranten in de regio berichten dagelijks over ontvoeringen en moorden bij vijandigheden tussen stammen en clans in West-Mindanao. Veel van die zware misdaad is het gevolg van conflicten met landrechten als inzet, weet Laisa Alamia van de lokale mensenrechtencommissie. ‘Zulke conflicten duren vaak generaties lang. Stammen of families nemen steeds weer wraak op elkaar’, vertelt ze. Conflicten tussen de drie belangrijkste stammen in het gebied lopen regelmatig op, mede omdat vrijwel iedereen in de streek een vuurwapen heeft. Met haar beperkte middelen probeert Alamia geregeld te bemiddelen bij de complexe conflicten om zo meer geweld te voorkomen.

Behalve de tribale conflicten is er ook scherp wantrouwen tussen de verschillende Moro-bevrijdingsgroeperingen. Vanaf de jaren zestig was de MNLF (Moro National Liberation Front) de beweging die het vrijheidsstreven van de Moro’s kracht bijzette. Na een gewapende opstand tegen Manila kozen de MNLF-leiders al snel voor onderhandelingen, waarbij hen een beperkte vorm van zelfbestuur werd toegekend.

Een aantal leden van de groep, waaronder Mohager Iqbal, vond dat de MNLF-leiders te veel concessies hadden geaccepteerd en richtten het MILF op. Door corruptie en slecht bestuur van MNLF-leiders verloor de beweging snel aanhang ten gunste van de MILF, die zich kon ontwikkelen tot de nieuwe vaandeldrager van het Moro-vrijheidsideaal. De MILF nam met zijn medestanders de wapens weer op tegen de regering.

Vies gezicht

Hoewel de MNLF in diskrediet raakte, is deze oorspronkelijke onafhankelijkheidsbeweging nog altijd dominant in het lokale bestuur. Dat is een probleem bij de overgang naar het nieuwe Bangsamoro.

MILF-leider Mohager Iqbal trekt haast een vies gezicht bij de vraag of hij met lokale bestuurders wil samenwerken om te zorgen voor een goede overdracht van taken. Er is geen officieel contact met de lokale bestuurders, zegt hij. Hooggeplaatste functionarissen van de lokale regering bevestigen dat. ‘De lokale administratie zien wij als pionnen van Manila’, verkaart Iqbal zijn aversie tegen de bestuurders. Verraders wil Iqbal hen niet noemen, maar duidelijk is wel dat de MILF geen sympathie koestert voor Moro’s die samenwerken met de centrale regering, waartegen zijn beweging zolang heeft gestreden.

Ondanks de problemen die in het verschiet liggen voor Bangsamoro zijn de mensen enthousiast. Niet zo gek, nu vrede voor het eerst in decennia binnen bereik ligt.

Ook bij een marktkraam in het centrum van Cotabato zijn bewoners positief. Ahmad Jalil (70), een gepensioneerde zeeman, koopt er wat vis voor zijn familie. Natuurlijk weet ook hij dat de nieuwe regering een berg problemen voor haar kiezen krijgt, maar cynisme over de toekomst, dat is niets voor hem. ‘Nu er vrede is, geloof ik voor het eerst sinds ik mij kan herinneren dat de komende vijf jaar het leven hier zal verbeteren’, zegt Jalil. ‘Dat gevoel is onbetaalbaar.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.