Music for Life duurzaam?

‘Elke duurzame oplossing in de gezondheidssector zou een langetermijnvisie moeten hanteren en de plaatselijke bevolking moeten inschakelen’ is de conclusie van een wetenschappelijk artikel uit het tijdschrift Health policy and planning.

Plaatselijke bevolking

De zinsnede is het resultaat van een positief geëvalueerd project in het Afrikaanse Benin waar plaatselijke en Canadese ngo’s samenwerkten om de productie, promotie en opvolging van muggennetten zoveel mogelijk aan de bevolking van Benin over te laten.
Dit doet de vraag rijzen of de actie van Music for Life in samenwerking met het Rode Kruis wel de beste manier is om een duurzame oplossing te leveren voor het malariaprobleem in Burundi.
Deze actie focust zich namelijk op de gratis verdeling van muskietennetten waarbij de plaatselijke bevolking niet instaat voor de productie van de netten. Axel Van de Veegaete, departementshoofd internationale zaken van het Rode Kruis-Vlaanderen, geeft duiding bij de actie.

Slechts zes productieplaatsen

De productie van muskietennetten in eigen land heeft voor de hand liggende voordelen: het schept banen en kan de economie stimuleren. Kunnen de netten niet in Burundi geproduceerd worden?
Van de Veegaete:  Het Rode Kruis verdeelt in Burundi de Long Lasting Impregnated Nets (LLIN). Volgens de standaard van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn dit de meest effectieve netten. Ze worden volgens een gespecialiseerd procedé met insecticiden behandeld. Er zijn maar zes productieplaatsen in de wereld die over de juiste technologieën en machines beschikken om deze netten te fabriceren.
Het is niet evident om een dergelijke organisatie in Burundi op te zetten. Een firma verplaatste een deel van het productieproces naar het Afrikaanse land Tanzania, maar daar fabriceert men een fractie van de nodige netten. Bovendien snap ik niet waarom malariabestrijding gelinkt zou moeten zijn aan banen scheppen. Onze grootste zorg is het indijken van malaria.
De inschakeling van de plaatselijke bevolking in de promotie van de netten heeft een positieve invloed op de bewustwording van het malariaprobleem. In Benin onderzochten de ngo’s de gebruiken en geloofsovertuigingen over malaria en malariabestrijding. De promotie van de netten werd in overeenstemming hiermee gevoerd, waardoor ze zeer succesvol was. Wordt de plaatselijke bevolking ingeschakeld?
Van de Veegaete: Ja, in Burundi bestaat een platform waar plaatselijke en internationale ngo’s samenwerken. Ze beslissen gezamenlijk over de verdeling. Bovendien maakt het Rode Kruis in Burundi gebruik van vrijwilligers om de bevolking in te lichten over het gebruik van de netten.  

Met deze actie kunnen we nú een verschil uitmaken

Hang up, keep up

Door de netten plaatselijk te produceren, bestaat er zekerheid dat er netten op de markt te verkrijgen zijn. Gratis verdeling lijkt geen duurzame oplossing. Vele gezondheidsprojecten zijn eenmalig en concentreren zich op de korte termijn. De netten hebben bovendien een korte levensduur van drie à vijf jaar. Is dit een eenmalige verdeling?
Van de Veegaete: Sinds 2007 is het Rode Kruis-Vlaanderen actief in de verspreiding van muskietennetten in Burundi. In een eerste fase verdeelden we ze in het oosten van het land. Met de Music for Life-actie gaat de aandacht naar west-Burundi en later wordt ook het centrum bedeeld.
Bovendien is dit geen eenmalige actie. De bedoeling is dat we de netten om de drie jaar vervangen. Rode kruis-vrijwilligers leggen uit hoe de bevolking de netten moet gebruiken en volgen de juiste toepassing ervan op. Dit noemen we Hang up, Keep up.
Een vaak gehoorde opmerking is dat de Music for Life actie een voorbeeld is van de structurele afhankelijkheid van Afrikaanse landen van het westen. Creëert de gratis verdeling afhankelijkheid?
Van de Veegaete: In dit stadium willen we ze gratis verdelen om een zo groot mogelijk publiek te bereiken. We zijn aan het bekijken om in een later stadium muskietennetten aan sterk gesubsidieerde prijzen te verkopen, zodat die afhankelijkheid vermindert en er meer waarde aan de netten wordt gegeven.
Komt de lokale markt in gevaar door het gratis-beleid?
Van de Veegaete: In Burundi zijn er geen fabrieken die muskietennetten fabriceren. Er bestaan wel kleine handelaars die ze verkopen, maar die zullen weinig merken van de gratis muggennetten. Enkel de gegoede Burundees kan het zich veroorloven om een muggennet te kopen.

Muggennetten meest effectieve manier

Desalniettemin erkent Veegaete dat de Music for Life actie weinig duurzaam is en dat stimulansen voor de plaatselijke productie van muggennetten een nobel alternatief is. Als we iets moeten onthouden, dan is het wel dat Studio Brussel en het Rode Kruis nú een verschil willen uitmaken. Uit het laatste rapport van de WHO blijkt immers dat de meeste effectieve manier om malaria in te dijken en zelfs praktisch uit te roeien, algemeen gebruik van muggennetten is.  
Zo zei netmanager van StuBru, Jan Van Biesen, het ook: ‘Het goede aan deze actie is dat we nu een verschil kunnen uitmaken’. De gratis verdeling van netten gaat nu eenmaal sneller dan het opzetten van een plaatselijk productienetwerk.