Nieuwe olievergunningen blaam voor progressief imago Noorwegen

Geologen schatten dat de Noordpool goed is voor zo’n 13 procent van de onontdekte olie en dertig procent van de onaangeroerde gasvoorraden ter wereld. Wie bezit de Noordpool en wie mag aanspraak maken op de overdaad aan grondstoffen die te vinden zijn in dit onherbergzame gebied?

Barentszee 

De Noordpool wordt gezien als een oceaan waarrond verschillende staten liggen die er aanspraak op maken. Om er soevereiniteit uit te werken moet je wetenschappelijk aantonen dat een deel ervan verbonden is aan je territorium of een overeenkomst sluiten met een buurland. Een deel van de Barentszee was een soevereiniteitsdispuut tussen Noorwegen en Rusland, totdat deze landen een historische overeenkomst tekenden in 2010 over hun maritieme grens. De beslissing opende de weg naar verdere olieactiviteiten en samenwerking in deze regio.

Noorwegen heeft zijn blik gevestigd op de zone tussen zijn kust en de noordelijke Svalbardeilanden. Vorige maand werd het gebied opengesteld voor exploratieve olieboringen. Deze week, op woensdag 3 juli, werden drie nieuwe vergunningen goedgekeurd. Drie Europese energiebedrijven (E.ON, Centrica en RWE) nemen vanaf nu deel aan de oliewedloop in het Arctisch gebied. De meest controversiële is de toekenning van het Noorse oostelijk deel van de Barentszee aan E.ON, dat volgens het Noorse Instituut voor Marine Onderzoek helemaal niet geopend zou mogen worden.

Definitie van ijs

De vergunning die Noorwegen toekende speelt een gokspelletje met natuur en diplomatie. ‘De beslissing van het Noorse Parlement is een volledige breuk met het vorig beleid,’ zegt Nils Harley Boisen, Arctisch expert bij het Wereld Natuur Fonds.

In de beslissing staat dat de olieboringen niet onder ijs, maar enkel in smeltwater mogen plaatsvinden. Deze opdeling is minder vanzelfsprekend dan ze lijkt. ‘Een week voor het Parlement een beslissing nam, kwam er onverwacht een addendum door gebruik te maken van een technische procedure: een tikfout in het oorspronkelijk advies,’ legt Boisen uit. ‘In het nieuwe document stond een andere definitie van het opengesteld gebied’. Nu kan worden geboord in alle wateren waarvan het ijsniveau minder dan 40 procent bedraagt.

Een duidelijke scheidingslijn tussen verboden en opengesteld gebied bestaat echter niet meer. ‘Er komt een buffer van 50 kilometer van het ijs, maar wel zoals ze dat zelf observeren. Dit is een grote verandering en zal precedenten scheppen voor andere gebieden in de Noordpool. Daardoor verkleint het gebied dat echt beschermd is’, voegt Boisen hier aan toe.

Wat met het milieu?

De Noordpool is, in tegenstelling tot haar spiegelbeeld de Zuidpool, geen natuurreservaat. De Noordpool lijdt onder de klimaatsveranderingen en een toename aan olieboringen. ‘Dit is slecht voor het klimaat, het hoge noorden en milieumanagement regimes’, zegt Frederic Hauge, hoofd van de groene ngo Bellona.

De drie bedrijven die gekozen werden, werden niet geselecteerd op basis van hun milieueffectenprogramma. Dat hebben ze namelijk nog niet en dit werd dus niet mee in rekening genomen tijdens het toekennen van de vergunning. Er bestaat ook nog geen technologie of plan over hoe men zal omgaan als er olie in het ijswater zou lekken. Onderzoek naar de specifieke kwetsbaarheden van het zeegebied zal plaatsvinden voordat ze hun activiteiten uitvoeren. ‘De exploratie wordt dan rond deze elementen gepland om elk risico op het milieu te verminderen,’ zegt Alan McLaughlin, van het vergunde bedrijf Centrica Energy.

Als er olie terecht zou komen in het water, zal dit dramatische gevolgen hebben. ‘’Niet alleen bestaat er momenteel niet de gepaste technologie, het gebied is zo afgelegen en onherbergzaam dat het quasi onmogelijk zou zijn om de olie te bergen’, zegt Boisen. Bovendien zorgt het ijskoude water ervoor dat olie veel trager zou afbreken en het ecosysteem veel langer de gevolgen zal dragen van de milieucrisis.

Oliesmet op progressief imago

De afgelopen maanden kwam het Noorse beleid negatief in de pers. Milieuorganisaties zoals Greenpeace en het WWF vechten de beslissing aan. Noorwegen zelf is hierbij ook een bron van kritiek. Enerzijds probeert de overheid een deel van de olieopbrengsten in de volgende generaties te investeren, door er een pensioenfonds mee te financieren. Anderzijds stelt men zich vragen over het ethische karakter van die investeringen. De deal tussen Noorwegen en Rusland is een tweede controverse. Zwarte oliestromen die de wildernis doorkruisen, pijpleidingen die niet onderhouden worden: een recente reportage van Greenpeace toont de vele tekortkomingen van het Russische Rosneft in het Arctische gebied.

Het Noorse imago als ethische olieproducent en progressieve staat blijkt dus heel dubbel te zijn. ‘En de internationale gemeenschap zou dat moeten inzien,’ zegt Boisen. ‘Als de wereld serieus is over de vastlegging dat de aarde maar met 2° Celcius mag opwarmen dan is het contradictorisch om opnieuw naar fossiele brandstoffen te zoeken,’ sluit hij af.