Nieuwe president wil harde aanpak misdaad in Guatemala

Guatemala is een van de meest gewelddadige landen in de wereld, waar alom straffeloosheid heerst. “We geven Molina het voordeel van de twijfel, maar gezien de benoemingen die op stapel staan, verwachten we eerder reactieve maatregelen die in misbruik kunnen uitmonden”, zegt Arturo Chub van Seguridad en Democratia (Veiligheid in Democratie), een niet-gouvernementele organisatie (ngo).

De rechtse president Pérez Molina legde op 14 januari de eed af. Twee dagen later kondigde hij veranderingen aan op het ministerie van Binnenlandse Zaken. Hij stelde drie taakgroepen aan, die zich moeten richten op gewelddadige berovingen, afpersing en moorden door huurmoordenaars, de drie soorten misdaad waar Guatemala het meest mee te maken heeft.

Pérez benoemde ook een nieuwe politiechef. De politie heeft een slechte naam gekregen doordat politieagenten zich bezighouden met illegale activiteiten zoals drugshandel.

“Dit zijn reactieve acties. Het ontbreekt nog steeds aan goede coördinatie bij justitie”, zegt Chub.

Straffeloosheid

Chub maakt zich ook zorgen over de afwezigheid van misdaadpreventie, zoals het Openscholenprogramma dat werd gelanceerd door de vorige, sociaal-democratische president Álvaro Colom. Onder dat programma openden openbare scholen ook hun deuren in het weekend, voor onderwijs, recreatieve en artistieke activiteiten.

“Het programma creëerde mogelijkheden voor de socialisering en training van jongeren die anders nergens terecht konden. Op sommige plaatsen zijn helemaal geen openbare gebouwen en het openstellen van scholen is een alternatief”, zegt hij.

Guatemala behoort tot de veertien meest gewelddadige landen in de wereld, volgens een rapport uit 2011 van het secretariaat van de Verklaring van Genève inzake Gewapend Geweld en Ontwikkeling, een diplomatiek initiatief dat in 2008 werd opgezet om gewapend geweld in de wereld te bestrijden.

Het document, dat in oktober vorig jaar werd gepubliceerd, stelt dat 25 procent van alle gewelddadige doden wereldwijd voor rekening van die veertien landen komt. Zes ervan liggen in Latijns-Amerika.

Volgens de Internationale Commissie tegen Straffeloosheid in Guatemala (Cicig), die in 2008 werd opgericht door de Verenigde Naties en de Guatemalaanse regering, blijft 98 procent van de misdaden in het land met 14 miljoen inwoners onbestraft. Guatemala is daarmee een paradijs voor criminelen.

Versterking politie

“We zullen moeten afwachten hoe het veiligheidsbeleid van de regering eruit gaat zien”, zegt Antonio Canteo, een expert van het Instituut voor Vergelijkende Studies in Criminele Wetenschappen in Guatemala, een academische ngo die zich bezighoudt met criminaliteitsbeleid en mensenrechten. “Tot nu toe hebben we enkele acties gezien, maar we hopen dat die onderdeel zijn van een bredere strategie.”

Canteo zegt dat de nieuwe regering maatregelen moet overwegen zoals het oprichten van een ministerie voor Veiligheid, een politiemacht voor criminaliteitsonderzoek en andere hervormingen om de politie te versterken.

De regering zou ook actie moeten ondernemen tegen de straffeloosheid door geld beschikbaar te stellen om het justitiesysteem op alle niveaus te versterken, zegt hij.