Dossier: 

Nucleaire lente in de BRICs

Een explosieve groei vereist hopen energie. Rusland, India en China houden zich dan ook niet in om massaal te investeren in kernreactoren zonder terug te deinzen voor de gevolgen die een nucleaire ramp kan teweegbrengen. Kernenergie is er even hot als wat het in de industrielanden geweest is tijdens de jaren 60. Brazilië mag zich daarentegen het enige land van de Grote Vier noemen met een verwaarloosbaar kernaandeel en daar zal niet gauw verandering in komen.

  • CC Rodrigo_Soldon Kerncentrale Angra dos Reis bij Rio de Janeiro CC Rodrigo_Soldon
  • CC  Impaulsive Photography Strand in Taiwan met op de achtergrond kerncentrales en windturbines. CC Impaulsive Photography
  • CC Nothing Exceptional Here Steenkoolcentrale in Chongqing, China. CC Nothing Exceptional Here

Brazilië terughoudend

Het groeiland met zijn 200 miljoen inwoners telt slechts drie kerncentrales waarvan één onder constructie. Tijdens het mandaat van de toenmalige president Lula da Silva stonden er ambitieuze plannen op de kernagenda. Niet minder dan vijftig centrales moesten deel uitmaken van een nabije toekomst. Maar toen kwam de huidige presidente Dilma Rousseff aan de macht en deed de kernramp in Fukushima het enthousiasme verstommen. Van een massale nucleaire uitbreiding was plots geen sprake meer.

En dat zit er ook niet meteen aan te komen. De vier gloednieuwe reactoren die het staatsbedrijf Eletronuclear tegen 2020 wilde afhebben, zullen er toch niet komen. Dat deelde de minister van Energie Marcio Zimmermann mee op 8 mei dit jaar. Tot 2021 is Brazilië niet van plan om zijn nucleaire activiteit uit te breiden aangezien daar volgens Zimmermann geen nood aan is. De hydro-elektrische centrales zouden voldoen om aan de energievraag te beantwoorden, aangezien die instaan voor zowat 79 procent van de elektriciteitsproductie. Kernenergie dekt slechts 3,2 procent.

Het is niet onwaarschijnlijk dat kernenergie in de toekomst opnieuw op de Braziliaanse agenda komt. Eletronuclear spreekt er nu al van om tussen 2021 en 2030 vier tot acht nieuwe reactoren op te bouwen. De interesse voor kernenergie blijft dus aangewakkerd, onder andere omdat het een goed opvangnet zou zijn in geval van een oliecrisis. Ondanks zijn snelle groei denkt Brazilië nog lang niet aan een kernexpansie, hoewel het nog af te wachten valt wat er na 2020 zal gebeuren.


Een overzicht van de landen met kernenergie of aspiraties in die richting. Klik op de icoontjes voor meer informatie over de kernenergie in elk land. Gebruik de schuifregelaar links om in te zoomen.Bron: World Nuclear Association

75 procent van de toekomstige kernreactoren

De overige groeilanden trokken andere lessen uit de kernramp van Fukushima. Na een reeks veiligheidstesten concentreerden ze zich weer volledig op het voeden van hun snelle economische groei. Kernenergie moet daar deel van uitmaken, zelfs al bevinden veel kerncentrales zich in gebieden die gevoelig zijn voor natuurrampen.

Ondertussen situeert 75 procent van alle kernreactoren onder constructie zich in Rusland, China en India. ‘De BRIC-landen zitten in de aanloopfase van een economische expansie’, aldus milieueconoom Aviel Verbruggen. ‘Groeien is de prioriteit. Ze cultiveren een atoomillusie zoals de industrielanden dat deden tussen 1960 en 1970. Daarom bouwen ze haastig grote atoomcentrales zonder genoeg aandacht te besteden aan veiligheid.’

Volgens Ian Hore-Lacy van de World Nuclear Association is er echter geen reden tot ongerustheid. ‘De technologie is enorm geëvolueerd sinds de jaren zestig. Kerncentrales zijn vandaag veel gesofisticeerder en dus ook veiliger.’

Russische focus op de wereldmarkt 

Rusland is een zeer belangrijke speler op de gasmarkt. Zowat 27 procent van het gas in Europa is Russisch. Maar fossiele brandstoffen hebben een einddatum waardoor Rusland zich nu volop probeert meester te maken van de nucleaire markt. Zelf is het land voorzien van 33 kernreactoren en zijn 10 onder constructie.

De Russische focus ligt echter vooral op het buitenland. Tien procent van de totale uranium rijkdommen ter wereld bevindt zich in Rusland. Het is zowaar een economische doelstelling om nucleair materiaal en kennis in andere landen te introduceren. India, China, Wit-Rusland, Polen, Nigeria, Vietnam, Tsjechië en Turkije zijn een paar van de landen die afhankelijk zijn van de Russische nucleaire knowhow. Eind juni sloot Rusland zelfs een akkoord met Ghana waar toekomstige kernplannen uit kunnen vloeien.

India gevoelig voor natuurrampen

Het heeft lang geduurd vooraleer India zijn kerncentrales zonder tegenstand kon ontwikkelen. India heeft zichzelf altijd als een kernwapenstaat beschouwd, zonder het non-proliferatieverdrag goed te keuren. 34 jaar werd het land daarom uitgesloten van de handel in nucleair materiaal. Daar kwam verandering in met het VS-India akkoord in 2008. Ondanks de niet-deelname aan het verdrag, kan India nu toch kernhandelsakkoorden sluiten, maar wel in beperktere mate.

Ondertussen is de achterstand ingehaald en zijn er 20 reactoren operatief en 7 onder constructie. De bedoeling is om de steenkoolbijdrage voor elektriciteit van 68 procent aanzienlijk te verminderen, en tegen 2050 minstens 25 procent van de elektriciteit uit kernenergie te halen. Maar de kernramp in Fukushima heeft de publieke opinie ernstig beïnvloed. Er is veel protest onder de Indiase bevolking omdat verschillende delen van India heel gevoelig zijn voor natuurrampen.

‘De kerncentrales in India zijn zodanig veilig dat hun design in de toekomst ook internationaal zal worden toegepast. Een nucleaire ramp lijkt mij dus zeer onwaarschijnlijk daar, of op eender welke plaats,’ beweert World Nuclear Association. ‘Indien de Daiichi centrale in Fukushima tien meter hoger had gelegen, of indien de centrale gewoon moderner was geweest, zouden er geen doden gevallen zijn.’

Dat India meer energie nodig heeft, valt in ieder geval niet te ontkennen. Op 31 juli ondervond India de grootste stroompanne aller tijden toen 600 miljoen mensen zonder elektriciteit vielen. Dat was onder andere te wijten aan de zwakke regenval waardoor de waterkrachtcentrales niet op volle toeren konden draaien.

Chinese massaopbouw

Het is geen verrassing dat ook China grootse nucleaire ambities heeft. Tot nu toe zijn er 16 reactoren operatief, 26 onder constructie en maar liefst 51 gepland. De massaopbouw is mogelijk dankzij de zeer lage constructiekost. Desondanks is slechts 1,8 procent van de Chinese elektriciteit afkomstig van kernenergie. Steenkool neemt een gigantische 80% voor zijn rekening wat China de grootste CO2 uitstoter ter wereld maakt. Vandaar dat het land zich volop concentreert op een duurzaam alternatief voor de toekomst. Lees hierover meer in Door de Chinese bril: klimaat en groene energie.

‘Naar China wordt vaak verwezen als hét land dat volop kerncentrales bouwt. Wat er niet bij wordt verteld is dat China véél meer investeert in windenergie dan in kernenergie. In 2006 produceerden kerncentrales in China 14 keer meer elektriciteit dan windturbines. In 2011 is dit verschil drastisch gekrompen en produceren kerncentrales nog maar een kleine 30% meer dan windturbines’, informeert Eloi Glorieux, energiespecialist van Greenpeace.

De kernramp in Fukushima was voor de Chinezen een oproep tot voorzichtigheid. De staat legde de nucleaire constructie onmiddellijk stil om na te denken over een nieuw nucleair veiligheidsplan. Eind mei dit jaar werd het veiligheidsplan goedgekeurd, maar het is nog niet duidelijk wanneer de opbouw wordt voortgezet.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Na een master Journalistiek trekt Stéphanie Borgers Latijns-Amerika door. Haar doel: op een zo humaan mogelijke manier de bevolking en de geest van het continent beter leren begrijpen.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.