'Palestijnse verkiezingen zonder Hamas zijn niet democratisch'

De aangekondigde verkiezingen zouden de eerste verkiezingen op Palestijns grondgebied zijn sinds 2006. In juli 2010 waren al er verkiezingen gepland maar na een weigering van Hamas om deel te nemen, werden de plannen opzij gelegd. Ghassan Khatib, woordvoerder van de Palestijnse Autoriteit verklaarde dat als Hamas ook deze keer weigert deel te nemen en geen verkiezingsvoorbereidingen in de Gazastrook zou laten doorgaan, de verkiezingen enkel op de Westoever zullen doorgaan.

Hamasleider Mushir Al-Masr reageerde op de aankondiging: ‘deze verkiezingen zijn even illegaal als de regering.’ Sinds de vier jaar durende ambtstermijn van de president en zijn regering verlopen is in 2009 en voor onbepaalde duur verlengd werd, weigert Hamas de autoriteit van de regering in de Westelijke Jordaanoever te erkennen. Woordvoerder Fawzi Barhoum verklaarde dat Hamas aan geen enkele stembusgang zal deelnemen tot de splitsing tussen de regeringen in de Westoever en de Gazastrook opgelost is.

Mo* vroeg Brigitte Herremans, beleidsmedewerkster van Broederlijk Delen en gespecialiseerd in het Israëlisch-Palestijns conflict, om verdere uitleg.

Waar komt die plotse aankondiging van verkiezingen vandaan?

Na het uitstellen van de verkiezingen in 2010 hebben verschillende Palestijnse partijen een vraag ingediend bij het Palestijnse hooggerechtshof of er verkiezingen moesten komen. Het hooggerechtshof heeft daar positief op geantwoord en zette zo de Palestijnse Autoriteit onder druk. Maar de belangrijkste reden zijn de revoltes in Tunesië en Egypte. De Palestijnse Autoriteit beseft dat ze niet kan ontsnappen aan die democratiseringsgolf. Daarom heeft het kabinet op 1 februari nieuwe verkiezingen aangekondigd.

Denkt u dat die vrees voor volksopstanden gegrond is?

Ik denk dat de situatie in de Palestijnse gebieden veel moeilijker is. Je zit daar met een veel complexere onderdrukking. Aan de ene kant is er de bezettende macht van Israël. Aan de andere kant is er de Palestijnse Autoriteit met sterk uitgebouwde veiligheidsdiensten. Die werken samen met het Israëlische leger en worden getraind door de Amerikanen, onder generaal Dayton. De Westelijke Jordaanoever is op dit moment echt een politiestaat. Op een vergadering deze zomer waarbij dissidenten zicht uitspraken tegen vredesgesprekken met Israël, zijn de veiligheidsdiensten bijvoorbeeld binnengevallen en hebben ze de vergadering uit elkaar gedreven. De mensen zijn echt bang.
Als we dan naar de Gazastrook kijken, dan zien we dat jongeren in januari een manifest voor verandering hebben gelanceerd via facebook. Dus op die manier is het wel vergelijkbaar met bijvoorbeeld Egypte. Maar Hamas voelt zich daar onmiddellijk door bedreigd en probeert het in de kiem te smoren. Je merkt dus echt wel een repressieve sfeer en ik denk dat het heel moeilijk is om in die omstandigheden een volksopstand teweeg te brengen.

‘Ik denk dat er eerst en vooral nood is aan een verzoening tussen Fatah en Hamas’

Dat is moeilijk in te schatten. Maar ik denk dat er nu in elk geval meer druk is om die verkiezingen te houden. Niet alleen door de volksopstanden in de Arabische wereld, maar ook omwille van het feit dat er al zo lang geen verkiezingen meer zijn geweest. Het mandaat van de president en het parlement is al lang verstreken. De Palestijnse Autoriteit is aan de macht via een noodregering, maar dat is ook niet echt legaal. Men zit dus met een groot democratisch deficit.

Is verkiezingen organiseren een middel van Fatah om zelf de macht te kunnen behouden aangezien ze weten dat Hamas een deelname zal weigeren?

Dat zou kunnen kloppen. De bedoeling van de Palestijnse Autoriteit, die nu geregeerd wordt door onafhankelijken, en van Fatah is om zo lang mogelijk de status quo te behouden. De internationale gemeenschap steunt die regering ook heel actief, met buitenlandse financiële hulp voor de lonen van ambtenaren bijvoorbeeld. Men hoopt dat die situatie zo lang mogelijk zal blijven voortduren, want de internationale gemeenschap wil een betrouwbare partner en die ziet ze niet in Hamas.

Gaan nieuwe verkiezingen de verschillen tussen Hamas en Fatah niet nog meer vergroten?

Als er verkiezingen zijn en Hamas stapt er niet in mee, dan gaat men de splitsing tussen Hamas en Fatah inderdaad vergroten. Dat is een zeer onwenselijke situatie. Verkiezingen enkel op de Westoever, waar Hamas niet aan deelneemt, dat zijn geen democratische verkiezingen. Fatah zal die dan winnen en dat is een vertekend beeld van de realiteit. Die situatie moet de internationale gemeenschap absoluut vermijden. Ik denk dat er eerst en vooral nood is aan een verzoening tussen Fatah en Hamas. En daar moet men werk van maken voor men begint aan verkiezingen.