Rechtszaak over verdwenen Argentijnse baby's nadert einde

De laatste argumenten zullen deze week gehoord worden tijdens de zaak tegen negen militairen en een arts voor de ontvoering en diefstal van zo’n dertig kinderen. Het vonnis zal naar verwachting eind mei volgen, zegt Alan Iud, advocaat van de Grootmoeders van de Plaza de Mayo.

Sinds het einde van de dictatuur proberen de Grootmoeders erachter te komen wat er gebeurd is met hun “verdwenen” kinderen, en ook met hun vermiste kleinkinderen.

Het gaat om baby’s van politieke gevangenen uit clandestiene detentiecentra of kinderen die samen met hun ouders ontvoerd werden, en wier ouders werden vermoord. De baby’s kwamen vaak terecht in gezinnen van militairen of politieagenten. In sommige gevallen werden ze ter adoptie aangeboden aan stellen die niets wisten over de achtergrond van de kinderen.

Dna-test

Sommige kinderen komen pas nu, dertig jaar na hun ontvoering, achter hun werkelijke identiteit. “Ik heb ruim 32 jaar met ze samengeleefd”, zegt Francisco Madariaga, over de mensen waarvan hij dacht dat het zijn ouders waren.

Hij groeide op als Alejandro Gallo en dacht dat hij de biologische zoon was van een voormalige militaire inlichtingenofficier Victor Gallo, een van de gedaagden in de zaak. Toen hij een jaar of zestien was, werd de relatie met zijn vader steeds slechter. “Hij was een erg gewelddadige man. Ik was zijn oorlogsspeeltje. Als hij mij zag, zag hij de vijand.”

Toen hij ongeveer twintig jaar oud was, kreeg hij last van angsten en begon hij te twijfelen aan zijn identiteit. Gevoelens van angst en schuld weerhielden hem er echter van zijn ouders te vragen wie hij was. Pas toen hij 32 was, zocht hij - daartoe aangespoord door vrienden - contact met de Grootmoeders van de Plaza de Mayo. Vervolgens liet hij een dna-test doen, die zijn ware identiteit bevestigde.

Hoge verwachtingen

Madariaga bleek geboren te zijn in Campo de Mayo, een clandestien detentiecentrum, waar zijn moeder Silvia Quintela, een jonge chirurg, werd vastgehouden. Ze was vier maanden zwanger toen ze werd ontvoerd in januari 1977.

Quintela is een van de duizenden slachtoffers van gedwongen verdwijningen in Argentinië. Mensenrechtengroepen schatten dat er in totaal ongeveer 30.000 mensen verdwenen zijn.

De zaak van Madariaga was een van de weinige waarbij de biologische ouders de dictatuur overleefden. Zijn vader, Abel Madariaga, wist te vluchten na de arrestatie van zijn vrouw. Toen hij na de val van het regime terugkeerde naar Argentinië, werd hij het enige mannelijke lid van het bestuur van de Grootmoeders van de Plaza de Mayo.

De jonge Madariaga, die herenigd is met zijn biologische vader en familieleden, heeft hoge verwachtingen van de rechtszaak. “Ik heb getuigd en ik hoop snel het vonnis te horen. Er moet recht gesproken worden, want ze hebben zoveel levens geruïneerd”, zegt hij.

Amnestiewetten

Iud legt uit dat de rechtszaak niet gaat over alle gestolen kinderen, maar “een representatief voorbeeld is van wat er gebeurd is, niet in één, maar in verschillende clandestiene detentiecentra.”

Een van de zaken is die van de drie kinderen Ramírez, die twee, vier en vijf jaar oud waren toen hun moeder ontvoerd werd. Hun vader zat toen al vast. De kinderen werden niet achtergelaten bij overige familieleden, maar naar een weeshuis gebracht waar ze zeven jaar lang te maken kregen met seksueel misbruik, mishandeling en honger.

De illegale toe-eigening van de kinderen van politieke gevangenen viel niet onder de misdaden die werden gedekt door de twee amnestiewetten uit het midden van de jaren tachtig. Die wetten maakten het mogelijk voor mensenrechtenschenders om vervolging te ontlopen.

Ook vielen deze ontvoeringen niet onder het pardon voor voormalige leden van de militaire junta dat in 1990 werd afgekondigd door de toenmalige president Carlso Menem (1989-1999). Verschillende juntaleden waren veroordeeld tot levenslang.

Systematisch plan

De advocaten van de Grootmoeders stapten in 1996 naar de rechter. Daarbij maakten ze gebruik van het feit dat babydiefstal niet specifiek genoemd werd in de amnestiewetten en het pardon, die pas jaren later werden opgeheven. Dertien maanden geleden ging de zaak eindelijk van start.

Tot de gedaagden behoren de voormalige dictators Jorge Rafael Videla en Reynaldo Bignone, andere prominente militairen en de arts Jorge Luis Magnasco, die bij de geboorten aanwezig was. “Zij zijn aangeklaagd voor het zich toe-eigenen van kinderen, maar het doel van deze rechtszaak is ook om aan te tonen dat er een systematisch plan was om kinderen te stelen. En om Videla en Bignone, als leiders van de militaire junta, verantwoordelijk te houden”, zegt Iud.

In de afgelopen jaren verzamelden de eisers veel documenten en getuigenissen waaruit zou blijken dat er destijds richtlijnen bestonden over omgang met zwangere gevangenen, zodat hun kinderen opgevoed konden worden “op plaatsen vrij van haat tegen het leger”, zegt de advocaat.

Ook zou er bewijs zijn dat de Rooms-Katholieke Kerk, de Amerikaanse ambassade in Argentinië en het ministerie van Buitenlandse Zaken op de hoogte waren van de gang van zaken en hielpen de misdaden te verdoezelen.