Sans-papiers in de VS

‘Up up with education, down down with deportation.’ Onder een blakende zon schreeuwden tientallen jongeren de longen uit hun lijf op Union Square, een van de drukste pleinen van New York. ‘Zonder papieren, zonder angst en zonder excuses’, las het logo op hun spandoeken en helderwitte t-shirts. Het was vrijdag 18 maart 2011, het einde van een nationale coming-out-week waarin studenten zonder papieren in alle uithoeken van de Verenigde Staten openlijk uitkwamen voor hun illegale verblijfsstatus.

‘Obama, luister goed, wij strijden voort’, riep Melissa luid door de microfoon. Ze bracht net als tientallen andere jongeren op Union Square het verhaal van haar leven als illegale immigrant, en nam daarbij geen blad voor de mond. ‘Ik heb geen papieren, geen angst en vooral geen spijt’, klonk het vastberaden.

Studenten zonder papieren

Melissa was acht toen ze met haar moeder van Colombia naar de Verenigde Staten trok, zonder papieren. Tijdens haar schoolloopbaan had ze het gevoel te worden aangemoedigd zo hard te dromen als ze maar kon. ‘Er waren geen grenzen, geen beperkingen, geen “nee dat kan jammer genoeg niet.”’ Op het einde van het middelbaar werd ze zich echter pijnlijk bewust van haar situatie. Een medewerker op school vertelde dat ze zonder papieren geen kans maakte op een studiebeurs voor het peperdure Amerikaanse universitair onderwijs. ‘Het enige wat ik wou, was alles achterlaten en een nieuw leven beginnen in Colombia’, vertelt ze. ‘Maar dan herrinnerde ik me waarom ik hier in de eerste plaats ben gekomen, waarom mijn moeder besloot Colombia te verlaten, waarom ze elke job die ze mogelijk kon krijgen ook aannam, waarvoor ik zo hard heb gewerkt… Ik besloot te bewijzen dat ik meer ben dan papieren, meer dan de negen cijfers in een social security nummer.’

Het is niet de eerste keer dat Melissa haar verhaal vertelt. Ze maakt deel uit van een nationaal netwerk van “Dromers” –studenten zonder papieren die op blogs en in kranten, tijdens demonstraties en via sit-ins actie voeren voor de goedkeuring van de Dream Act.

De Development, Relief and Education for Alien Minor (D.R.E.A.M) Act –letterlijk de ‘wet over ontwikkeling, hulp en onderwijs voor buitenlandse minderjarigen’– staat al tien jaar op de agenda van de Amerikaanse wetgever. Hij zou studenten die op jonge leeftijd samen met hun ouders illegaal naar de VS trokken de kans geven tijdens hun hogere studies of legerdienst legaal in het land te verblijven. De studenten zouden toelating krijgen om te werken om op die manier hun collegegeld te betalen. Tien jaar na het aanvangen van hun studietijd zouden ze bovendien bijna zeker zijn van een permanente verblijfsvergunning.

Het wetsvoorstel werd in 2001 met steun van zowel de Republikeinen als de Democraten voorgelegd in het parlement. Kinderen mochten immers niet gestraft worden voor de fouten van hun ouders, was het motto toen. Na jaren uitstel verscheen de Dream Act in december 2010 opnieuw op de agenda. Maar gesterkt door hun overwinning tijdens de tussentijdse verkiezingen de maand voordien, verwierp de Republikeinse factie van de senaat de Dream Act kordaat.

Psychologische impact

Op Union Square in New York bleek dat de “Dromers” ook na de nederlaag van 2010 de hoop allerminst hebben opgeggeven. ‘Wat willen we? De Dream Act. Wanneer willen we die? Nu!’, scandeerden ze.

De nieuwe wet zou studenten zonder papieren toelaten te werken, om op die manier hun collegegeld te betalen.

Het aantal sans-papiers in de VS wordt op 11,1 miljoen geschat. Elk jaar studeren naar schatting 765.000 jongeren zonder papieren af aan Amerikaanse middelbare scholen. Voor veel van hen zijn de toekomstmogelijkheden uiterst beperkt, vertelt Robert Gonzales, professor aan de Universiteit van Washington. ‘Leerkrachten in Amerikaanse scholen leren studenten dat als ze hard werken al hun dromen kunnen uitkomen. Studenten zonder papieren ondervinden echter snel dat hoewel ze beter geschoold zijn dan hun ouders, ze amper meer mogelijkheden hebben dan de vorige generatie’, zegt Gonzales.

Misschien hebben ze zelfs nog minder mogelijkheden dan hun ouders. Zonder financiële steun, zonder kans op een lening, zonder legaal werk en zonder middelen van thuis uit blijkt verder studeren zelden mogelijk. Voor laaggeschoolde jobs komen de studenten echter evenmin in aanmerking, want het ontbreekt hen aan de werkervaring die de generatie van hun ouders intussen wel heeft vergaard.

De Dream Act zou studenten zonder papieren geen kant-en-klare oplossing bieden, benadrukt Gonzales. Financiële overheidssteun blijft uitgesloten en ook op een ziekteverzekering zouden ze geen aanspraak kunnen maken. De Dream Act zou dan ook vooral psychologisch veel betekenen. Gonzales: ‘Het zou jongeren motiveren te blijven studeren en leerkrachten aanzetten hun studenten opnieuw in de toekomst te laten geloven.’

Het Arizona-effect

Hoewel President Obama zich openlijk uitsprak voor zowel de Dream Act als hervormingen in de immigratiewetgeving, werden nog nooit zoveel immigranten gedeporteerd als onder de huidige regering. Dat de Dream Act snel goedgekeurd wordt, is bovendien weinig waarschijnlijk. ‘De overwinning leek echt binnen handbereik in 2010,’ zegt Jeanne Batalova, analiste aan het Migration Policy Institute. ‘Gezien het huidige discours rond immigratie, en de samenstelling van de senaat en het Huis van Afgevaardigden in het voordeel van de Republikeinen, denk ik niet dat hij erdoor komt.’

Batalova legt uit dat tegenstanders van de Dream Act argumenteren dat het voorstel het overtreden van de Amerikaanse wetten beloont in plaats van bestraft, en een uitnodiging is voor nieuwe immigranten om zich in de VS te vestigen. Ze erkennen dat studenten weliswaar als kind naar Amerika kwamen, maar voegen eraan toe dat ze als jongvolwassenen wel de keuze hebben het land te verlaten.

Het discours rond immigratie in de VS onderging de voorbije maanden een stevige ruk naar rechts. In de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2012 lijkt daar voorlopig weinig aan te veranderen. Dit voorjaar nog stelden senatoren in Arizona een reeks nieuwe anti-immigratiewetten voor. Die zouden kinderen van sans-papiers een afzonderlijk geboortecertificaat toekennen en hen verbieden in Arizona naar school te gaan. In de staten Alabama, Georgia en South-Carolina staan deze zomer gelijkaardige voorstellen op de agenda.

‘De Dream Act werd gezien als het voorstel dat op het vlak van immigratie het meeste kans op slagen had,’ zegt Batalova. ‘Het is echter een perfect voorbeeld geworden van hoe politiek het discours ronds immigratie bemoeilijkt, zelf in een land dat niet alleen een lange immigratie-geschiedenis achter de rug heeft, maar in essentie gebouwd is door immigranten.’