'Tsjetsjenen kunnen lang het goede en kwade herinneren'

De Staatsveiligheid en OCAD maken zich zorgen over radicalisering binnen de Tsjetsjeense gemeenschap? Terecht?

Saidoulaev: Ik vind niet dat de Tsjetsjeense gemeenschap in België zo geradicaliseerd is. Hoewel dat er tekenen zijn, wijst het dragen van een baard of het bezoeken van moskeëen niet direct op radicalisering. Tsjetsjenen hebben veel wreedheden, geweld en onrechtvaardigheden moeten doorstaan in de laatste twee decennia.

Zo goed als elke familie heeft te maken gehad met oorlog, en een deel van die mensen vindt alleen troost in religie. De ongerustheid van de Staatsveiligheid over de groei van radicalisering in onze gemeenschap vind ik overdreven. Anderzijds worden de factoren van radicalisering van individuen door ons niet ontkend.

‘De ongerustheid van de Staatsveiligheid over de groei van radicalisering in onze gemeenschap vind ik overdreven.’

De hedendaagse wereld is gekarakteriseerd door de groei van extremisme en terrorisme, maar de wortels daarvan liggen niet in de islam –letterlijk betekent islam ‘religie van de vrede’. De islam wordt gebruikt als een instrument om bepaalde extreme doelen te bereiken, terwijl het probleem veeleer van de politiek komt.

In de Koran staat dat één mensenleven evenveel waard is als het leven van de hele wereld. Het vermoorden van een persoon, vooral een onschuldige, wordt beschouwd als één van de zwaarste zondes. Inzake jihad bestaan er overigens zestien types.

Vredeshandhaving, bescherming van eigendom, arbeid en onderwijs zijn ook vormen van jihad. Slechts één vorm is een “gewapende” jihad –niet te verwarren met terrorisme.

Wat leeft er binnen uw gemeenschap? Willen de Tsjetsjenen in België hier een nieuw leven opbouwen, of dromen zij ervan terug te keren naar hun thuisland?

Saidoulaev: De Tsjetsjeense gemeenschap in België bestaat ongeveer tien jaar en is niet zo omvangrijk als andere etnische gemeenschappen. We hebben ons in relatief korte tijd goed kunnen integreren in België. Wel is er een probleem ontstaan rond taal. De nieuwe generatie, die hier geboren is en opgroeit, heeft moeite met onze moedertaal en cultuur. Wij proberen, in de mate van het mogelijke, om Tsjetsjeense taal- en danslessen te oragniseren. Iedereen bereiken is echter onmogelijk.

Wij zijn natuurlijk wel bezorgd over radicalisering, vooral bij de jeugd –net zoals wij bezorgd zijn om criminaliteit. Een groot deel van de jonge mensen die opgegroeid zijn in Tsjetsjenië, kreeg geen volwaardig onderwijs. Een gedeelte van die groep is het doelwit van radicalisering.

Tsjetsjenen zijn patriottistisch, maar dat vormt voor ons geen obstakel om ons te integreren in de Europese maatschappij. Veel Tsjetsjenen, vooral die van de oudere generatie, dromen ervan terug te keren naar hun vaderland –maar alleen als de sociaal-politieke situatie daar verandert. Velen willen echter niet dat hun kinderen daar gaan wonen, omwille van de grote corruptie en de onrechtvaardigheid.

In België zijn er trouwens honderden jonge Tsjetsjenen die studeren aan universiteiten en hogescholen –elk jaar meer en meer. Dezelfde trend zie je ook in andere Europese landen. Het gaat om de generatie die als kind naar hier is gekomen en hier is opgegroeid. Zij konden makkelijker en sneller Europese talen leren.

Hoe is de religieuze beleving binnen de gemeenschap? Naar welke (soort) moskeeën gaan de Tsjetsjenen? Hebben jullie eigen Tsjetsjeense imams?

‘Honderden Tsjetsjenen studeren aan Belgische hogescholen en universiteiten.’

Saidoulaev: Tsjetsjenen hebben in België geen eigen moskee. Diegenen die moskeëen bezoeken, gaan meestal naar de dichtstbijzijnde moskee. Dat kunnen Marokkaanse, Turkse of Pakistaanse moskeeën zijn. Een aanzienlijk deel gaat niet naar een moskee –zij het door hun werk, studies of omdat ze thuis bidden of helemaal niet bidden. Bijna in elke Belgische provincie zijn er Tsjetsjeense imams. Hun voornaamste taken zijn huwelijken, begrafenissen en het oplossen van allerhande conflicten.

Wij hebben één “voornaamste” imam in België, de door iedereen gerespecteerde Ramzan-Hadzhi. Al die imams vragen in hun preek de wet na te leven, te werken, studeren, kinderen goed op te voeden, en daarbij de eigen cultuur en taal niet te vergeten. Imams herinneren er ons bijvoorbeeld aan dat wij leven in een christelijk/katholiek land, waarvan de levenswijze sterk overeenkomt met die van de islam. Denk aan optreden tegen armoede, de zorg voor kinderen en mensen die ziek zijn, aandacht voor het milieu, het niet veroordelen op basis van afkomst… De islam is meer een manier van leven dan een religie.

Hoe is binnen de Tsjetsjeense gemeenschap gereageerd op de arrestaties van Lors Doukaev, Isa Abdurachmanov en Hassanbek Baisuchurov, die beschuldigd worden van terrorisme?

Saidoulaev: Velen keken verbaasd op naar de daden van Lors Doukaev. Niemand kan de logica ervan begrijpen. Sommigen denken dat hij werd gebruikt door iemand, door het toedienen van psychoactieve middelen. Anderen vermoeden dat hij psyschische problemen heeft. Iedereen kijkt alvast met interesse uit naar de resultaten van het gerechtelijk onderzoek.

Het zelfde geldt voor het onderzoek naar Isa Abdurachmanov. Hij wordt wel door iedereen positief gekarakteriseerd. Wij weten niet wat precies de beschuldigingen zijn, maar hopen dat een onschuldig iemand niet veroordeeld kan worden in België.

Krijgt de website Kavkazcenter veel bezoekers uit België? En speelt het internet een rol in de radicalisering van Tsjetsjenen?

Saidoulaev: De website Kavkazcenter is één van de meest bezochte Tsjetsjeense websites. De site kenmerkt zich door een overvloed aan informatie. Velen gebruiken de site om politiek nieuws te lezen. Niettemin vinden velen het een “vooringenomen” website, met te veel “russofobie”. De site wordt beschouwd als een verspreider van de ideologie van het “Kaukasisch Emiraat”. Volgens vele Tsjetsjenen is dat idee een utopie. Velen zijn er tegen. Tsjetsjenen leunen meer aan tegen nationalisme. Maar radicalisering en nationalisme zijn niet compatibel. Voor radicalen zijn de eigen taal, tradities en cultuur niet het voornaamste, maar wel het leven volgens de sharia.

Hebben de recente ontwikkelingen in de Arabische wereld een invloed op de moslimgemeenschappen in België –en bijgevolg ook de Tsjetsjeense gemeenschap?

Saidoulaev: De gebeurtenissen in de Arabische wereld hebben geen enkele invloed op de Tsjetsjeense gemeenschap in België. Maar die gebeurtenissen worden wel nauwlettend door ons gevolgd, zonder enig medelijden voor de leiders van die landen.

Tijdens de beide Tsjetsjeense oorlogen (1994-1996 en vanaf 1999) heeft geen enkel van de islamitische landen officieel steun betuigd aan de Tsjetsjeense onafhankelijkheidsstrijd, noch duidelijke schendingen van mensenrechten veroordeeld. Leiders zoals Saddam Hussein, Khaddafi en Mubarak vroegen aan de Tsjetsjeense bevolking om de strijd te staken en zich te onderwerpen aan de Russische overheid. Alleen leiders van de Europese landen veroordelden (en veroordelen) schendingen van de mensenrechten in Tsjetsjenië.

In de zwaarste periode van zijn geschiedenis heeft een deel van het Tsjetsjeense volk asiel gezocht in Europa, een ander deel in het Midden-Oosten. Enkel Europa, waaronder België, heeft opvang verleend en die mensen verder geholpen. Tsjetsjenen kunnen heel lang het kwade én het goede herinneren. Deel uitmaken van de Europese maatschappij blijft de prioriteit voor de Tsjetsjenen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk in 2011.