Vliegenmaden als oplossing voor overbevissing

‘Op een bepaald moment stond ik aan de achterkant van een slachthuis en keek ik neer op een grote plas afvalbloed, volledig omringd door vliegen’, vertelt Jason Drew, medeoprichter van AgriProtein. ‘Ik herinnerde me dat toen ik een kind was, we op twee manieren vis vingen. Je kon een vliegje aan de vislijn binden, of je kon een made of een worm aan een haakje steken. Plots drong het tot me door dat we vliegenlarven kunnen gebruiken om afval te recycleren én om onze vissen en kippen te voeden.’

Onmogelijk vol te houden

Tegen 2050 zullen er 9 miljard mensen op de wereld zijn. Die monden moeten gevoed worden en dan nog het liefst met vlees, vis of gevogelte. Maar dieren hebben eiwitten nodig wanneer ze gekweekt worden. Op dit moment halen we de nodige proteïnen daarvoor vooral uit onze zeeën. Het voedsel dat kippen, varkens en zelfs vissen voorgeschoteld krijgen is vismeel, een bruin, poederachtig product dat gemaakt wordt uit gemalen vis en visafval.

Er is één groot probleem: onze visvoorraden slinken zienderogen. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) is ondertussen 87 procent van alle visbestanden ter wereld te intensief bevist, of volledig uitgeput.

Yvan Dejaegher, directeur-generaal van Bemefa (de beroepsvereniging van mengvoederfabrikanten) is zich maar al te bewust van het probleem: ‘Het grote nadeel van vismeel ligt bij duurzaamheid. Men gaat steeds kleinere vissen vangen en laat hen niet meer volwassen worden. De bevoorrading van de toekomst wordt zo sterk in gevaar gebracht.’

Madenmeel

‘We hebben nieuwe, innovatieve ideeën nodig om het probleem van de overbevissing het hoofd te bieden’, zegt Jason Drew. Samen met zijn broer David richtte hij het bedrijf AgriProtein op en de twee zijn al vier jaar bezig met het ontwikkelen van een duurzaam alternatief voor vismeel: madenmeel. Zij vinden het logisch en bovenal natuurlijk om vliegenmaden te gebruiken in dierenvoedsel. ‘Vliegen vormen een natuurlijke bron van eten voor vissen en kippen. We kopiëren de natuur, en dat is altijd iets goeds.’

Het maken van madenmeel is verrassend simpel. Een vrouwelijke vlieg legt 750 eitjes op minder dan een week. Na een drietal dagen komen die uit en krijgen de maden die eruit kruipen een bad in slachthuisbloed. Slachthuizen geven dat afval, waar ze anders geen weg mee weten, maar al te graag gratis weg. De maden eten zichzelf vol in het bad en wegen op het einde van hun vreetpartij honderden keren meer dan bij hun geboorte. Als laatste stap worden ze uitgedroogd en als balletjes in dierenvoedsel verwerkt. In totaal neemt het hele proces tien tot twaalf dagen in beslag.

Afrika veroveren

De productie van madenmeel is op dit moment nog kleinschalig. AgriProtein levert het product al aan een aantal Zuid-Afrikaanse boeren, maar het bedrijf was tot voor kort vooral bezig met de wetenschap achter het idee.

Daar komt binnenkort verandering in, want Drew en zijn team hebben grootse plannen. ‘We willen onze impact op het Afrikaanse continent vergroten. Veertien verschillende landen, waaronder Oeganda, Kenia en Zimbabwe, hebben al interesse getoond in het produceren van madenmeel. We willen kleine en middelgrote fabriekjes oprichten over heel Afrika.’

Bovendien mocht AgriProtein afgelopen woensdag de Innovation Prize for Africa (IPA) in ontvangst nemen. De geldprijs van meer dan 75.000 euro zal geïnvesteerd worden in de allereerste grote madenmeelfabriek, die in de herfst van dit jaar gebouwd zal worden.

Dwarsliggend Europa

Madenmeel mag dan aan populariteit winnen in Afrika, Europese boeren zullen het product niet meteen gebruiken om hun kippen of varkens te voederen. Dat laat de wetgeving voorlopig niet toe. ‘Insecten staan op de verboden lijst van de dierenvoederwetgeving van de Europese Unie’, weet Dejaegher. ‘In België is het dus ook niet mogelijk.’

Toch is ons land geïnteresseerd in het gebruik van nieuwe eiwitbronnen, zoals insecten, in dierenvoedsel. Momenteel lopen er onderzoeken van onder andere het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) en de KULeuven.

Men beseft er een alternatief voor vismeel ontwikkeld moet worden. ‘Wij als Bemefa proberen eiwitten op de agenda te plaatsen, zowel in het Europees parlement als in de Belgische politiek’ zegt Dejaegher. ‘Het is belangrijk om nu maatregelen te treffen, en niet te wachten tot we binnen vijf of tien jaar met de rug tegen de muur staan.’

Drew noemt het wettelijk verbod alvast ‘niet verstandig’ omdat het volgens hem een natuurlijk proces ontkent. ‘Elke wilde forel in Europa eet toch insecten. Dat is nu eenmaal wat forellen doen. Een proces verbieden dat al duizenden jaren door moeder natuur getest is, is belachelijk.’