Vooruitgang en duurzaamheid kunnen hand in hand gaan

Het VN-Ontwikkelingsprogramma ging in zijn vandaag (2 november) gepubliceerde Rapport over de Menselijke Ontwikkeling 2011 na welke landen vooruitgang goed combineren met duurzaamheid. Die twee concepten gaan lang niet altijd hand in hand. Economische groei gaat net vaak gepaard met milieuvervuiling en uitputting van grondstoffen.
 
Het rapport rangschikt landen naar vijf criteria: de uitstoot van broeikasgassen, ontbossing, watergebruik, luchtvervuiling en toegang tot water. Daarnaast wordt de index van menselijke ontwikkeling (HDI) in rekening gebracht, een rangschikking die landen niet alleen op basis van hun economische groei beoordeelt, maar ook op de levensomstandigheden van de bevolking.
 
Costa Rica, Duitsland, Zweden en de Filipijnen boeken de meeste vooruitgang in vergelijking met de overige landen in hun regio. Costa Rica doet beter dan gemiddeld op alle criteria. Duitsland en Zweden voldoen niet voor de uitstoot van broeikasgassen.

Volgens Hans Bruyninckx, hoogleraar milieubeleid aan de KU Leuven, zijn de resultaten niet verrassend. “Het gaat om landen met een geschiedenis op het vlak van milieubeleid. Zweden zet al lang in op het thema en heeft een langetermijnvisie ontwikkeld die moet leiden naar een koolstofarme samenleving. In Duitsland zijn er eveneens al jaren veel initiatieven rond hernieuwbare energie. Wind- en zonne-energie spelen er een belangrijke rol. In Costa Rica werkt men intensief rond biodiversiteit. De bescherming van bossen is er een belangrijk thema, net als duurzame landbouw.”

Filipijnen en Costa Rica

Op de Filipijnen doet men in grote mate aan bebossing, schrijven de auteurs van het rapport. De toename van de bosoppervlakte is er grotendeels te danken aan sociale bosbouwprogramma’s, programma’s waar de bevolking bij betrokken wordt. Daarnaast bedraagt de luchtvervuiling op de Filipijnen slechts 48 procent van het regionale gemiddelde. De Filipijnen staan op plaats 112 in de HDI, tussen de landen met een gemiddelde ontwikkelingsindex.

In Costa Rica hebben opeenvolgende regeringen gekozen voor een milieuvriendelijk beleid, stelt het UNDP-rapport. Dat beleid begon al in 1955, met de oprichting van het Instituut voor Toerisme, dat ook de opdracht kreeg het milieu in Costa Rica te beschermen. Maar vooral de vooruitstrevende bosbouwwetgeving uit de late jaren tachtig speelde een grote rol. Daarnaast benadrukt het rapport het belang van biodiversiteit en de esthetische betekenis van bossen als landschapselement. Halverwege de jaren negentig werden milieurechten opgenomen in de grondwet. Costa Rica scoort erg hoog op de HDI in vergelijking met de rest van de regio.

België en Nederland

Volgens Bruyninckx doet België het niet goed in milieuvergelijkingen. “Verschillende factoren spelen een rol. België is nog vrij industrieel, dichtbevolkt en energie-intensief. De kwaliteit van het oppervlaktewater blijft een probleem en de biodiversiteit is ronduit slecht. Door het vele verkeer zit er veel fijn stof in de lucht en is de luchtvervuiling erg groot. Vooral in Vlaanderen is de milieusituatie op een aantal vlakken moeilijk en tracht het beleid een voorzichtige of zelfs wat conservatieve koers te varen. Dat heeft onder andere te maken met de aanwezigheid van de energie-intensieve (petro)chemische nijverheid in de haven van Antwerpen, hoewel die de laatste jaren grote inspanningen geleverd heeft. ”
 
“Nederland doet het doorgaans een stuk beter in internationale vergelijkingen, maar het milieubeleid is heel snel aan het wegzakken op de politieke prioriteitenlijst. Nederland is niet langer het gidsland dat het vroeger was. Dat proces is al begonnen onder de vorige regering, maar nu is het hek van de dam. Dat is te zien aan de afbraak van onderzoeksprogramma’s en de afbouw van het milieuministerie”, zegt Bruyninckx.