Willekeurige arrestaties bij Braziliaans straatprotest

Matheus Mendes Costa, een 21-jarige universiteitsstudent, moest dertien uur doorbrengen in een cel van niet meer dan 3 vierkante meter in een politiecommissariaat in Rio de Janeiro. Hij werd beschuldigd van agressie tegen de politie en de vernieling van openbare installaties.

Hij werd vorige week dinsdag gearresteerd toen hij samen met zijn vader, een mensenrechtenactivist, vreedzaam deelnam aan een van de vele massamanifestaties in Rio. In heel Brazilië wordt al dagen geprotesteerd, in eerste instantie tegen de verhoging van de tarieven van het openbaar vervoer en de hoge kostprijs van de organisatie van het wereldkampioenschap voetbal volgend jaar.

Borgsom voor bedelaar

Costa werd samen met acht andere studenten en een dakloze naar een gebouw van de militaire politie gebracht. “Niemand van ons had het profiel van een vandaal”, zegt de student. “Eén agent probeerde ons angst aan te jagen door te zeggen dat hij een traangasgranaat tegen ons zou gebruiken. De agenten die me geslagen hebben, droegen geen identiteitsbewijs.”

Om vrij te komen moesten de jongeren een borg betalen van 230 tot 1000 euro. “Zelfs de bedelaar moest een borg betalen, de hoogste van allemaal”, zegt Costa. “We moesten een collecte doen om hem te helpen.”

Volgens analisten gooien de willekeurige arrestaties olie op het vuur. De vernielingen werden aangericht door kleine groepen vandalen die in de manifestaties geïnfiltreerd waren, zeggen ze.

Recht om te protesteren

President Dilma Rousseff vroeg in haar toespraak dat de veiligheidsdiensten terughoudender zouden optreden en benadrukte dat de bevolking het recht had te protesteren.

Gisteren overlegde Rousseff met Pase Libre, de organisatie die het protest in gang stak. Enkele uren later riep ze de gouverneurs van de 27 deelstaten en de burgemeesters van de grootste steden samen. Telkens stond het politieoptreden op de agenda.

Volgens de Orde van Advocaten van Brazilië werden tot vorige vrijdag bijna 60 manifestanten opgepakt toen ze ingesloten zaten tussen de politie en groepen vandalen.

Tussen overvallers

“De politie deed haar werk niet”, zegt Costa. “Ze pakte de oproerkraaiers niet op maar ging onschuldige mensen slaan en aanhouden met valse beschuldigingen. Ik moest een borgsom betalen zonder dat ze bewijzen toonden dat ik iets agressiefs had gedaan.” Er wacht Costa nu een proces voor lidmaatschap van een misdaadbende.

De achttienjarige Jorge Luiz de Jesus verging het nog erger. Hij zat een week lang vast, eerst in de gevangenis Bangu, waar hij een cel moest delen met drughandelaars en overvallers, en vervolgens in een andere gevangenis, waar hij tussen honderd andere gevangenen zat.

Hij werd ervan beschuldigd een granaat in zijn rugzak te hebben. “Ik zei dat die rugzak niet van mij was en toen kreeg ik pepperspray in het gezicht. ‘Nu is hij wel van jou’, zeiden ze.”

Neonazi’s

Jesus diende klacht in bij de Mensenrechtencommissie van het parlement van de deelstaat Rio de Janeiro. De commissie verzamelt tientallen getuigenissen van willekeurige arrestaties tijdens de manifestaties in Rio.

Het openbaar ministerie is ondertussen een onderzoek gestart naar het optreden van politie en leger.

Om te vermijden dat manifestanten en oproerkraaiers door elkaar worden gehaald, heeft de Orde van Advocaten zeventig advocaten op pad gestuurd om op straat, in commissariaten en in ziekenhuizen juridische bijstand te verlenen.

Volgens de voorzitter van de Orde van Advocaten in Rio de Janeiro, Felipe Santa Cruz, zijn de veiligheidsdiensten niet voorbereid op de aanwezigheid van groepen fascisten die in de manifestaties geïnfiltreerd zijn. “De politie heeft geen repressief verleden, maar ze is gemilitariseerd en haar houding is er daarom een van confrontatie. Daardoor konden geïnfiltreerde groepen neonazi’s sinds het begin van de manifestaties hun gang gaan met ijzeren staven.”