Allee du kaai, lege hangars worden spontane actiezone

Op de Havenlaan in Brussel, naast het kanaal, ligt Allee du kaai. Het is het tot nu toe grootste project van Vzw Toestand. Zelf noemen ze het liever een spontane actiezone. Drie jaar geleden kreeg de organisatie van leefmilieu Brussel de kans om een stuk braakliggend terrein om te toveren tot een sociaal cultureel project. Lege hangars en gebouwen werden een kleurrijke ontmoetingsplaats waar mensen uit de buurt elkaar kunnen vinden. Ze kunnen er samen zaken bedenken, creëren of gewoon rondhangen.

Stap na stap boden nieuwe initiatieven zich aan. Een oude MIVB bus werd getransformeerd tot een minicinema. Een oplegger van een truck kreeg een tweede leven als deel van een skatepark, een boksring werd geïnstalleerd en de buitenruimte werd omgevormd tot een gezellige en levendige tuin. Binnen wordt er tafeltennis gespeeld en wekelijks zijn er hout-, kook- en zeefdrukateliers. De buitenmuren doen dienst als openluchtatelier voor graffitikunstenaars. Of, hoe motivatie en volharding een levenloze omgeving kunnen omvormen tot een bruisende ontmoetingsplaats.

Jaren geleden ontmoetten Felix Aerts, Niels Coppens en Pepijn Kennis elkaar op het Sint-Katelijneplein in hartje Brussel. Samen met vrienden zouden ze feesten gaan organiseren onder de naam 54 Kolaktiv. Zalen huren was duur en de frustratie over leegstaande gebouwen bracht hen ertoe Vzw Toestand op te richten. Hun missie : Reactivering van leegstaande of vergeten gebouwen, terreinen en (publieke) ruimten door middel van tijdelijke en autonome socio-culturele centra. Cruciaal is dialoog, creatie, autonomie en actie.

In Vilvoorde kregen de Brusselaars voor het eerst de kans hun droom om te zetten in werkelijkheid. Een gebouw, klaar voor de sloop werd voor drie maanden hun uitlaatklep. Een zomer lang konden de jongeren zich er ten volle uitleven in plek 322.

‘Op plek 322 waren we heel vrij om alles te doen wat we wilden. Dat heeft onze visie versterkt. We hebben er veel contacten gelegd’, vertelt initiatiefnemer Felix Aerts.

Ministad

Ze hadden de smaak te pakken. Toen Leefmilieu Brussel een openbare aanbesteding uitschreef voor een stuk braakliggend terrein tegenover Thurn & Taxis diende Vzw Toestand zijn project in. Met het geld dat ze kregen konden ze nu voor echt aan de slag.

Allee du kaai biedt ruimte aan iedereen die er nood aan heeft. Studenten, jongeren uit de buurt, sans papiers, mensen uit de psychiatrie, vluchtelingen… Allen leren ze elkaar kennen op een ongedwongen manier. Het doel was dan ook om de mens en zijn vriend te bereiken, door zoveel mogelijk mensen met verschillende referentiekaders met elkaar in contact te brengen.

‘In het begin kwamen vooral hippe jongeren uit de blanke middenklasse naar hier. Om een goede mix te hebben zijn we allereerst op zoek gegaan naar de moeilijkste doelgroep.’ Zegt Aerts.

Door deur aan deur het project uit te leggen vonden ook de jongeren uit de buurt de weg. Toch blijft het steeds zoeken naar een goede balans vertelt hij. ’ We sturen nooit mensen weg. De enige manier om een balans te bewaren is andere groepen aantrekken.’

Mensen worden er dichter bij elkaar gebracht en leren van elkaar. Vooroordelen worden weggewerkt en sociale netwerken worden opgebouwd.

‘Allee du kaai is: op zoveel mogelijk manieren mensen samenbrengen. Het is een ontmoetingsplaats waar gecreëerd kan worden, zowel vriendschappen als bankjes. Eigenlijk is het een ministad, een harmonieuze ministad zonder teveel ghetto’s’

Toekomst

Eind dit jaar wordt het eerste gebouw afgebroken, eind volgend jaar sluiten de deuren voor goed. Het project moet plaats ruimen voor een nieuw park langs het kanaal. Op de vraag wat hij er zeker nog wil doen antwoord hij vastbesloten: ‘Nog een paar dikke feesten geven als alles opgeruimd is’.

Daarnaast zijn er plannen om te onderhandelen over een andere locatie in de buurt. Ze willen er een nieuw project op poten zetten en het dan uit handen geven. Zo kan Allee du kaai nog een stukje doorleven.

Allee du kaai is echter niet het enige project van Vzw Toestand, ook op ander plaatsen in Brussel en zelfs in het buitenland gaan ze de strijd aan tegen leegstand.

‘Het toffe aan lege gebouwen is dat je er enkel een meerwaarde aan kan bieden. Eerst brengt zo’n plek niets bij tot een buurt buiten misschien een gevoel van onveiligheid en vuil. Door de ruimte te gebruiken kan je dus enkel iets bijbrengen.’

‘Eerst brengt zo’n plek niets bij tot een buurt buiten misschien een gevoel van onveiligheid en vuil. Door de ruimte te gebruiken kan je dus enkel iets bijbrengen.’

In Anderlecht kreeg Toestand in het kader van het duurzaam wijkcontract ‘Biestebroek’ de opdracht en middelen om een gelijkaardig centrum op te zetten en tijdelijk uit te baten. Hiervoor kregen ze de oude kantoorgebouwen van Pias ter beschikking. Op de site zullen ze tal van organisaties verwelkomen met als doel de stad en de wijk zo goed mogelijk te reflecteren. Ze nodigen er mensen uit om projecten en producties te ontwikkelen zover de fantasie reikt en de site zich uitstrekt.

De voorbije twee zomers ging de groep op reis naar Oekraïne en Kosovo. Op korte tijd transformeerden ze ook daar leegstaande gebouwen tot culturele centra. Voor deze zomer zijn er reeds plannen om naar Granada, in Spanje, te gaan om opnieuw een verschil te maken.

Als Aerts vrij spel zou krijgen in Brussel wil hij naar het Zuidstation. In de buurt is er een tunnel van meerdere rijstroken breed dichtgemaakt. Daar wil hij graag eens een feest geven. Daarnaast zijn er onder de sporen gigantische ruimtes met hoge gewelven waar wel 3.000 mensen in kunnen. Tot zijn spijt ziet Infrabel, de beheerder van de spoorinfrastructuur, dit niet zitten.