Straks bootvluchtelingen op Nederlandse stranden?

Niemand kan zeggen het niet te hebben zien aankomen. Niemand.

De Venezolanen luiden al 15 jaar lang de alarmbel. Activisten zagen de polarisering toenemen, analisten waarschuwden voor de gevolgen van bestuurlijke onbekwaamheid en geëngageerden klaagden de internationale afgunst voor een alternatieve zoektocht aan.

Los van de eigen ideologische affiniteit was het al lang duidelijk dat de situatie in Venezuela bleef escaleren. Maar de wereld stond er bij en keek er onverschillig naar. Vandaag is het duidelijk dat Nederland er zich mee moet moeien.

De voorbije dagen stond het in verschillende media: Aruba, een van de Nederlandse Antillen, op amper 30 kilometer van de Venezolaanse kust, maakt zich zorgen over Venezolaanse migranten. NRC Handelsblad spreekt van “vluchtelingen” en passages uit hun artikel zouden, mits kleine aanpassingen hier en daar, ook over de Europese continentale zorgen kunnen gaan.

Straks zouden bootvluchtelingen kunnen aanspoelen op stranden van het Nederlandse Koninkrijk.

Noticias Curazao vermeldt dat Aruba zou overwegen een visum te eisen aan Venezolaanse toeristen, omdat het aantal van hen dat illegaal op het eiland verblijft hen zorgen baart. Ondertussen bericht het Venezolaanse Últimas Noticias over de dood van een Venezolaan in de cel van een Arubaans repatriëringscentrum, in zeer verdachte omstandigheden.

Venezolanen worden volgens de berichten geassocieerd met criminaliteit en prostitutie, met illegaliteit en zwartwerk, met een zorgwekkende stijging van het aantal migranten of zelfs met voorbereidingen op een vermeende “vluchtelingenstroom”, want straks zouden bootvluchtelingen kunnen aanspoelen op stranden van het Nederlandse Koninkrijk.

Er wordt telkens in termen van “zij”, “hen” en “de Venezolanen” gesproken. In welke mate het over feiten, tendentieuze berichtgeving, framing of toenemende xenofobie gaat, is onduidelijk. Een déjà vu van formaat.

Onverschilligheid

De gelijkenissen stoppen daar niet. Eigenlijk weerspiegelt wat zich tussen Venezuela en Aruba afspeelt het ontstaan van de huidige Europese vluchtelingencrisis. Verder dan het dagelijkse verkeer van migranten, gaat het vooral over hoe er niks gedaan werd om dat te vermijden.

Eigenlijk weerspiegelt wat zich tussen Venezuela en Aruba afspeelt het ontstaan van de huidige Europese vluchtelingencrisis

Net zoals de wereld niks deed bij de verschillende en zorgwekkende alarmsignalen in Venezuela, heeft de wereld te lang onverschillig gereageerd op de vele conflicten in landen die vandaag hun jongeren zien vertrekken. Net zoals de wereld zich vooral zorgen maakte over de eigen betrokkenheid en zelfs over hoe er winst kon gemaakt worden uit het Venezolaanse conflict, heeft de wereld ook vooral gekeken naar de eigen interesses in landen die vandaag ontploffen.

En vandaag willen we grenzen beveiligen en doen we alsof onze neus bloedt. Terwijl de huidige migratiegolven mede het gevolg zijn van onze eigen onverschilligheid.

Een grotere malaise

We keken de andere kant op toen conflicten nog op een diplomatische manier konden worden aangepakt, toen echte internationale instanties die de rechten van de mens zouden moeten bewaken – en niet de belangen van een handvol geprivilegieerden – een beslissende rol hadden kunnen spelen. In plaats daarvan schoten we in een angstige kramp en waren we blij dat zulke dingen bij ons niet gebeuren.

De huidige migratiegolf is vooral een symptoom van een grotere malaise.

In plaats daarvan negeerden we de gebeurtenissen als die te complex waren om uit te leggen met een tweet of als er geen ruimte meer was voor buitenlands nieuws. De “internationale gemeenschap”, dat abstracte beeld van heldhaftigheid waar we op vertrouwen wanneer het onrecht zegeviert en de straffeloosheid heerst, heeft keer op keer bewezen weinig meer te zijn dan een netwerk van eigen belangen.

En daar zien we nu de gevolgen van. De huidige migratiegolf is vooral een symptoom van een grotere malaise: ons onvermogen om te zien dat elk conflict vandaag ons aanbelangt, of het nu in Syrië, Venezuela of elders in de wereld is. Dat we allemaal in dezelfde boot varen. Dat we onmogelijk onverschillig kunnen blijven tegenover situaties die zich elders afspelen, want, vroeg of laat, zullen we rechtstreeks betrokken worden. 

Liever vroeg dan laat, dan. Liever vroeg dan laat.