Koffieparadijs met een geurtje aan

Vanuit een charmant bergdorpje in de Chinese provincie Yunnan beschrijft MO*columniste Ching Lin Pang het leven van een gemeenschap die besloot koffiebonen te telen in het land dat symbool staat voor thee. Of, hoe het dorp Zhukula als bij toeval in de koffiecommerce terechtkwam en er aan ten onder ging.

  • © Brecht Goris Ching Lin Pang © Brecht Goris

Ik schrijf dit stukje in Zhukula, waar ik veldwerk doe samen met twee studenten en een chauffeur. Het is een piepklein maar charmant bergdorp, gelegen in de provincie Yunnan aan de grens met Myanmar en vooral bekend voor zijn koffiegeschiedenis.

‘Koffie in China?’ hoor ik je zeggen. Als je niet wist dat hier koffie geteeld wordt, dan hoef je je hiervoor niet te schamen.

Zelfs President Xi was hiervan niet op de hoogte. Toen hij tijdens zijn bezoek aan Dali vol lof sprak over het kopje koffie dat hem werd aangeboden, vernam hij tot zijn grote verbazing dat de koffie gemaakt werd met arabica koffiebonen uit de provincie Yunnan.

De dorpelingen behoren tot de Yi-etnische minderheid. De oorspronkelijke naam van het dorp was Ruolekai, wat in de Yi-taal staat voor ‘kronkelende wegen.’

Van kronkelend naar chocola

De Franse missionaris Alfred Liétard streek hier neer in 1904 om een katholieke parochie op te richten. Hij bouwde hier een kerk, een school en zijn eigen verblijf. Omdat ‘Ruokelai’ fonetisch erg leek op ‘chocolat’ veranderde hij de naam van dit dorpje in Zhukula.

‘De Franse missionaris Alfred Liétard plantte in 1904 een koffiestruikje uit Vietnam in de tuin naast de kerk, hij dacht vooral aan zijn kopje koffie ‘s ochtends’

Ook plantte hij in het zelfde jaar een koffiestruikje uit Vietnam in de tuin naast de kerk. Hij was niet zinnens een koffieplantage aan te leggen maar dacht in de eerste plaats aan het lekkere kopje koffie, dat hij zo miste ‘s ochtends en na de maaltijd.

Aldus werd Zhukula één van de eerste plekken in China met een koffiecultuur. Het dorpje heeft een koffiebos met bomen die ouder zijn dan 70 jaar.

De bewoners drinken koffie op huwelijksfeesten en andere aangelegenheden. Ze serveren ook koffie aan bezoekers. We kregen vaak koffie aangeboden tijdens de vele interviews in combinatie met maiskolven of castorbonen.

Idyllisch bergdorp

We logeren bij het lokale dorpshoofd, Yang Ziying of Yang laoban. Laoban betekent chef of baas. Lang geleden onder Mao was dit een te mijden term omwille van de associatie met het verwerpelijk westers kapitalistisch systeem. Nu wordt het echter beschouwd als een teken van economisch succes.

‘Lokale overheden ruime financiële steun van de centrale overheid om de problemen van het platteland aan te pakken’

Het uitzicht vanuit het balkon van mijn kamer op de eerste verdieping is idyllisch. Vooral ’s ochtends wanneer de nevelen de bergen deels bedekken, doet het landschap erg denken aan een klassiek Chinees schilderij.

Het dorp dat op 1500 meter boven de zeespiegel ligt, is omringd door groene bergen met in de vallei de kronkelende rivier, die het overvloedig aanwezig water van de verschillende bergbronnen opvangt.

De lokale overheid van Binchuan is niet verstoken van enige ambitie. Sinds 2006 wil het beleid een ‘nieuw socialistisch platteland’ creëren, daarom krijgen lokale overheden ruime financiële steun van de centrale overheid om de problemen van het platteland aan te pakken.

Koffie, walnoten en peper

Via dit beleid kan in Zhukula werk gemaakt worden voor de aanleg van invalswegen, een performanter irrigatiesysteem, straatverlichting op basis van zonenergie, een nieuw laagje verf voor de huizen, wat het pittoreske karakter van dit dorpje nog meer tot uiting doet komen. Ook de kerk en de voormalig pastorie worden verbouwd tot een museum en een bibliotheek.

‘De overheid geeft elke familie, die reeds koffiebomen in haar bezit heeft, gratis koffieplanten en training in de beplanting van koffie’

Momenteel wordt een fototentoonstelling voorbereid over de invloed van de katholieke kerk in de prefectuur van Dali. Bovendien steunt de overheid de koffiecultuur door boeren aan te sporen hun rijstvelden te vervangen door koffieplantages.

De overheid geeft elke familie, die reeds koffiebomen in hun bezit heeft, gratis koffieplanten en training in de beplanting van koffie maar in mindere mate ook andere gewassen zoals walnootbomen en Sichuan peper. Vooral het laatste gewas is erg winstgevend.

De bedoeling is om het unieke karakter van het koffiebos van het dorpje uit te breiden, niet alleen om de inkomsten van de dorpelingen te verhogen maar tegelijk om van het dorp tot een toeristische bestemming te maken.

Duistere deal

Helaas spoort dit plan niet met de werkelijkheid. Er is een meer duistere realiteit aan het werk. De lokale overheden hebben een deal gesloten met een koffieonderneemster uit Beijing, die van Zhukala een merknaam wil maken. Dit plan voorziet een afzetmarkt voor Zhukula koffie.

‘Sommige koffieboeren wachten nog steeds op de betaling van de vorige oogst en moeten uit geldnood werken als seizoensarbeider in naburige steden’

Helaas komt ze haar belofte niet na. Als gevolg is er een grote voorraad in het dorp, die niet verkocht geraakt.

Daar sommige families alle moeite hebben om hun koffie te verkopen, hebben ze geen geld om rijst te kopen. Voor de grootschalige omschakeling naar koffie konden ze leven van zelf geteelde rijst en groenten.

Uit wanhoop verkopen ze hun bonen aan de huidige en voormalige dorpshoofden, die betere connecties hebben met potentiële klanten buiten het dorp.

De families ontvangen echter het geld pas als de koffie verkocht is. Sommigen wachten nog steeds op de betaling van de vorige oogst. Door geldgebrek worden ze verplicht te werken als seizoensarbeider in naburige steden.

Kwalijk geurtje

Het contrast tussen de grootschalige investeringen en de armoede van sommige dorpelingen is schrijnend. De activiteiten die de lokale overheid organiseert zoals de prestigieuze koffieconferentie in mei dit jaar, waarbij internationale grootheden uit de koffiewereld werden uitgenodigd houden geen rekening met de boeren van Zhukula.

Ze werden op geen enkele wijze betrokken bij dit gebeuren. Zelfs voor het verpozingsmoment met dansende Yi-minderheid werd geen beroep gedaan op de dorpelingen van Zhukula maar aan leden van de Yi-minderheid buiten Zhukula.

‘Zelfs in tijden van ruime overheidsbudgetten is het moeilijk om de middelen rechtvaardig te verdelen, veel geld werkt ongelijkheid in de hand’

Er gaapt bovendien een kloof tussen de elite en de gewone families. De huidige en vroegere dorpshoofden hebben allen een ruim en comfortabel huis met een prachtig uitzicht.

Er hangt duidelijk een kwalijk geurtje in dit dorp en dan heb ik het niet over de doordringende geur van primitieve hurktoiletten naast varkensstallen, uitwerpselen allerhande op de smalle bergpaadjes of de rivaliserende mestgeur van de vele dierenstallen.

Zelfs in tijden van ruime overheidsbudgetten -en dit is zeker het geval in China- en goede bedoelingen van de centrale overheid is het erg moeilijk om de middelen op lokaal niveau rechtvaardig te verdelen. Geen geld is een probleem. Maar veel geld ook, het werkt ongelijkheid in de hand.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Antropologe

    Ching Lin Pang is antropologe verbonden met Universiteit Antwerpen en KU Leuven. Met een open blik bestudeert ze de hedendaagse ontwikkelingen in Azië met een focus op China.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.