Koudwaterego

Het begon als een goedbedoeld initiatief dat gebruik maakte van een paar goede inzichten in de psyche van de hedendaagse westerse mens. Die doet weinig of niets als daar niet één of ander voordeel aan verbonden is voor zichzelf.

De Ice Bucket Challenge bereikte ons in de regenachtige augustusmaand. Daar hadden de mainstreammedia mee te maken. Die hadden het fenomeen opgemerkt en bij gebrek aan nieuws op maat van mensen in vakantiemodus een platform geboden en experts om een bijpassende quote gevraagd. En dus gingen ook wij massaal aan de slag met emmers. Voor het goede doel. Dat spreekt.

We nomineerden dat het een lieve lust was en durfden niet anders dan de uitdaging aan te gaan. De sociale druk die uitging van het nominatieprincipe was gigantisch. Wie zou het aandurven te weigeren zich in te zetten voor het goede doel en daarmee ook een einde maken aan het piramidespel? Wie zou zich durven blootstellen aan het onbegrip van de vriendjes in het sociale netwerk naar keuze? Wie zou het zich in het hoofd halen even stil te staan bij zoveel ongein en nadenken over het fenomeen?

Zoals dat wel vaker gebeurt met virale succesnummers ontstond na een tijdje een zekere vermoeidheid. Alle immer enthousiasten hadden een brede tandpastalach op film vastgelegd, nadat ze zeiknat hun adem teruggevonden hadden. Iedereen had wel een paar heldhaftigen zien stunten. De vijver met nomineerbaren was leeggevist.

Dit bood de noodzakelijke ruimte voor dissonante klanken. Die vertelden vaak over wat zich in de rest van de wereld afspeelde terwijl wij ons te pletter amuseerden voor het goede doel.

Sommigen wezen er terecht op dat wij westerlingen wel heel verwend moeten zijn als we tijd kunnen vrijmaken om liters water te verkwisten. Bovendien zijn we dom, als we niet weten dat water een schaars goed is. De strijd om drinkbaar water is één van de oorzaken van een gebrek aan scholing – en dus een gebrek aan emancipatiekansen – van meisjes. Die hebben geen tijd om naar school te gaan omdat ze de hele dag in het getouw zijn om aan de noodzakelijke hoeveelheid water te geraken en daar kilometers moeten voor afleggen.

De minimale hoeveelheid water die ze naar huis brengen, moet in alle noden van die dag voorzien. Over het eigen lege hoofd kieperen hoort niet tot die noden.

Andere activisten bedachten varianten om het maatschappelijk issue van hun keuze ook onder de aandacht te brengen. Ze hadden het bijvoorbeeld over de overdreven aandacht voor ons tijdverdrijf terwijl onzichtbare machtsfracties stokebrand speelden. Iemand verving het water met het puin dat de Israëlitische troepen hadden achtergelaten in de Gaza, waar opnieuw een generatie kinderen duidelijk werd gemaakt dat alleen ellende hun deel kon zijn. De makers van dit videootje vonden waarschijnlijk dat de slachtpartij die was aangericht meer recht had op onze aandacht dan de zoveelste idioot met een persoonlijke agenda die de wateruitdaging aangingen.

Meer - al dan niet sarcastische – persiflages en aanklachten verschenen (in India was er bijvoorbeeld de Rice Bicket Challenge, en die werd niet leeggekapt) en werden door mensen die de dag ervoor nog enthousiast stonden te gillen onder de koude douche, verder verspreid – zo snel gaat het, zo soliede zijn onze overtuigingen.
 
En dan waren er de mensen die het was opgevallen hoe snel het oorspronkelijke idee – geld inzamelen door mensen publiek uit te dagen tot stupiditeit – verwerd tot een competitie tussen zij die menen dat ze belangrijk zijn, dat ze aanzien verdienen.

Genomineerd worden werd al gauw belangrijker dan de actie zelf. Nobele onbekenden mochten dan wel meespelen in het spel, op veel aandacht van de mainstream media moesten ze niet rekenen. Die aandacht was voorbehouden voor mensen met macht, welke vorm die macht ook aanneemt.

Mensen die elkaar wel eens tegen het lijf lopen in het betere besloten salon of het exclusieve netwerkevent nomineerden elkaar dat het een lieve lust was. De actie bood hen de gelegenheid op een speelse manier uiting te geven aan de sociale posities die ze ten opzichte van elkaar innemen.

In die zin is de hele actie verworden tot een manier om ego’s te strelen, of gestreeld te worden. Koudwaterego’s.