Paaldansen als uitweg

Paaldansen behoort niet tot mijn leefwereld. Mijn enige ervaring ermee was in Manila, lang geleden (ergens rond de eeuwwisseling) toen ik er was voor een internationale conferentie over transnationale migratie. Na de conferentie wilden we napraten over een kop koffie in een café, maar we vonden uitsluitend girliebars waar prostitutie eerder dan het gezellig samenzijn centraal staat.

De hele rage van de vrijetijdspaaldansen en paalfitness is totaal aan mij voorbijgegaan tot een Chinese studente me informeerde over haar onderzoek over paaldansers in de Chinese grootsteden Shanghai en Chongqing. Zoals in andere metropolen is paalpansen bijzonder populair in Shanghai. Het maakt deel uit van China’s gigantische gezondheids- en fitnessindustrie, die in 2014 goed was voor een omzet van 4,63 miljard dollar. Met de alsmaar goeiende middenklasse in China zijn de vooruitzichten erg rooskleurig. De eerste paaldansacademies in China werden opgericht rond 2005.

De jonge mannen die deelnemen aan de cursus zijn interne migranten, die in hun zoektocht naar goed betaald werk paaldansen ontdekken als lucratief beroep.

Voor haar onderzoek schreef mijn studente zich in voor zo’n opleiding paaldansen. Ze wilde hiermee twee vliegen in één klap vangen: informatie verzamelen als antropologe in opleiding en aan sensuele fitness doen. In de studio kwam ze in aanraking met drie verschillende groepen: huisvrouwen, hoogopgeleide professionals en merkwaardig genoeg ook mannen die migreerden vanuit andere regio’s in het land. Het minst wat men hiervan kan zeggen is dat het om een zeer diverse groep cursisten gaat.

Huisvrouwen worden aangetrokken tot paaldansen omdat ze hopen hiermee hun man te (blijven) behagen en in vorm te blijven. Hoogopgeleide (vrouwelijke) professionals zien het als een kruising van dans en work out, die hen toelaat wat kilo’s te verliezen. De jonge mannen die deelnemen aan de cursus zijn interne migranten, die in hun zoektocht naar goed betaald werk paaldansen ontdekken als lucratief beroep.

Vaak komen ze in contact met paaldansen in de vele bars die ze ’s avonds na het werk in de slecht betalende dienstensector van de grootstad frequenteren met lotgenoten. Als ze daar vernemen dat professionele paaldansers maandelijks tot 9000 yuan (1200 euro) kunnen verdienen, is de keuze gauw gemaakt en schrijven ze zich in voor een cursus.

Na een half jaar hebben ze het paaldansen onder de knie en kunnen ze solliciteren om als danser aan de slag te gaan in een van de vele hotelbars van Shanghai of Chongqing. Ze verdienen niet alleen beter hun kost maar sommigen van hen komen tot de ontdekking dat ze meer aantrekking voelen voor mannen dan vrouwen. Via het paaldansen ontdekken ze hun homoseksuele geaardheid.

Deze persoonlijke verhalen sporen met het levenstraject van Leon Yee, een bekende gay paaldanser uit Hongkong. Tot drie jaar geleden behoorde hij tot de grote groep van tieners zonder veel toekomstperspectieven, die hun lege levens vullen met gaming en junkfood. Toen hij aangespoord werd door een vriend om paaldansles te volgen, schreef hij zich in zonder grote verwachtingen. Maar hij ontdekte al snel dat hij aanleg had.

Naarmate hij zich bekwaamde, begon Leon Yee zichzelf meer discipline op te leggen. Hij lette op wat hij at en verzorgde zijn lichaam en gezondheid. Op een bepaald moment stopte hij met zijn opleiding als chef-kok, een beroep dat hem weinig aansprak, om zich voltijds met paaldansen bezig te houden.

De transformatie van paaldansen in de prostitutiesfeer naar paalfitness en internationale sportdiscipline heeft de aandacht gewekt van sociale wetenschappers.

Na drie jaar heeft hij naam gemaakt in de wereld van paaldansen en naast dansen in hotelbars neemt hij ook deel aan vele internationale wedstrijden. Alhoewel hij reeds op 11-jarige leeftijd wist dat hij gay is, voelt hij zich pas goed in zijn vel sinds hij paaldanser is geworden. ‘Als ik dans, heb ik het gevoel dat ik vlieg’. Zijn ouders steunen hem en zijn opgelucht dat hij zijn plaats in de wereld gevonden heeft. Ondertussen is hij een boegbeeld voor de LGTB-beweging in Hongkong.

Mogen we hieruit besluiten dat paaldansen leidt tot persoonlijke empowering en sociale mobiliteit? Paaldansen als uitweg en aanvaarding voor andere vormen van seksuele geaardheid dan de conventionele norm van heteroseksualiteit in China en Hongkong? De transformatie van paaldansen in de prostitutiesfeer van sjofele stripteaseclubs naar paalfitness en internationale sportdiscipline heeft de aandacht gewekt van sociale wetenschappers.

In het post-feministisch tijdperk hebben vrouwen de vrijheid om te kiezen voor paalfitness. Sommigen doen dit omdat ze het prettig vinden om hun lichaam in de kijker te zetten. Deze vorm van porno chic, in de modewereld ook beter bekend als “moda puttana” begon aan een stevige opmars vanaf het nieuwe millennium tot een jaar of vijf geleden. De populariteit van paaldansen kadert in deze algemene tijdsgeest van hoge mate van pornograficatie van het dagelijks leven.

Anderen doen aan “vrijetijdspaaldansen” als een vorm van parodie. In dit opzicht kan paaldansen leiden tot persoonlijke verrijking en zelfvertrouwen. Dit geldt ook in hoge mate voor Leon Yee, de bekende Hongkongse paaldanser. Door het paaldansen is hij open gebloeid en ontpopt hij zich tot een activist, die ijvert voor de rechten van LGTBs.

De lotgevallen van de gay paaldansers in China zijn meer ambigu en onzeker. Ze verdienen niet slecht. Ze hebben in de privésfeer de mogelijkheid om de eigen geaardheid te beleven, wat niet het geval is in het openbaar leven.

Het is waar dat homoseksualiteit niet meer illegaal is sinds 1997 en niet langer aanzien als een mentale stoornis vanaf 2001. Toch kan de LGTB gemeenschap, die een slordige 70 miljoen leden telt, niet rekenen op de steun van het algemeen publiek en evenmin van de autoriteiten. Zelfs ouders van LGBT kinderen die uit de kast komen, kunnen dit moeilijk aanvaarden, laat staan het algemeen publiek. Op legaal vlak is een homohuwelijk niet meteen voor morgen. Toch is er merkwaardig genoeg hoop in de LGTB gemeenschap over een toenemend bewustzijn en aanvaarding op sociaal vlak, vooral onder de generatie van Chinese millenials.