Minder banen voor Belgen, meer voor buitenlanders: 6 vaststellingen en 3 lessen

Tussen 2011 en 2015 kregen 65.000 Belgen een nieuwe baan als loontrekkende of zelfstandige, terwijl 87.000 gedetacheerden, vooral uit Oost- en Centraal-Europa, ook een baan vonden in België. Het Europese systeem van detachering holt de tewerkstelling uit en vuurt de fraude aan.

CC Saad Akhtar (CC BY 2.0)

 

Vandaag brengen we op onze website een dossier over detachering – het tijdelijk tewerkstellen van EU-burgers uit een lidstaat in een andere lidstaat, waarbij ze hun sociale zekerheid in hun land van herkomst kunnen blijven regelen. 

Een aantal zaken valt op.

Ten eerste blijkt detachering sterk toegenomen. Recent onderzoek van het HIVA van de KU-Leuven leert dat het aantal gedetacheerden op tien jaar tijd verdrievoudigd is van 80.000 naar 210.000. In de bouw steeg het aantal gedetacheerden van 45.300 naar 130.000 (terwijl de tewerkstelling voor Belgen met 16.000 eenheden daalde).  

Ten tweede is het opmerkelijk dat er tussen 2011 en 2015 – de nadagen van de financiële crisis met nog behoorlijk wat werklozen - in ons land meer banen zijn geschapen voor gedetacheerden dan voor Belgen: 65.000 Belgen kregen een nieuwe baan als loontrekkende of zelfstandige, tegen 87.000 gedetacheerden, vooral uit Oost-en Centraal-Europa. Daarmee willen we niet beweren dat alle gedetacheerden werk van Belgen hebben ingenomen, maar denken dat geen enkele van die 87.000 jobs voor gedetacheerden door Belgen zou zijn ingenomen, is evenmin realistisch.

Ten derde viel ons op dat de ergernis in een sector als de bouw groeit. Zeker bij grote bedrijven worden Belgen stelselmatig vervangen door buitenlanders. Belgen krijgen boudweg te horen dat ze te duur zijn. Dat zet kwaad bloed. Sommigen voorspellen nog meer Brexits als het zo doorgaat, anderen stemmen op het Front National . ‘Op sommige werven ken ik amper nog iemand’, vertelt een Belg die op economische werkloosheid staat en nog een week per maand mag komen werken. Het spreekt voor zich dat vakbonden invloed verliezen als er op de werven amper nog iemand werkt die bij hen is aangesloten. ‘Gedetacheerden gooien onze pamfletten weg’, vertelt Wim Baeyens van ACV Bouw.

Ten vierde is het zo dat de stap naar fraude in die omstandigheden snel gezet is. Als Polen, Roemenen of Portugezen blij zijn met lagere lonen, is het moeilijk om overtredingen te controleren. De controle op de fraude is de voorbije jaren versterkt, maar de nochtans zeer gedreven rechters en sociale inspecteurs zeggen unisono: ‘Wij gaan dit probleem niet oplossen. De politiek heeft het probleem geschapen, hij moet het ook oplossen.’ Gevolg is dat fraude ruim verspreid blijft.

In het onlangs gesloten slachthuis van Tielt – om redenen van dierenmishandeling - werkten werknemers die aangeleverd werden door liefst twintig verschillende “uitzendkantoren” – “bedrijven” gevestigd in gezinswoningen, die personeel aanleveren. Tien jaar geleden werd Tielt al veroordeeld voor sociale fraude. Of het nu even erg is, is onduidelijk bij gebrek aan onderzoek. Maar arbeidsauditeur Danny Meirsschaut stelt de vraag of de kans op dierenmishandeling niet groter wordt wanneer het personeel niet goed behandeld wordt.

Ten vijfde valt op dat België, na Luxemburg, het land is waar detachering verhoudingsgewijs het grootst is. Dat staat wellicht niet los van het feit dat in ons land het verschil tussen nettoloon en de totale loonkost het grootst is. Detachering is een manier geworden om de hoge Belgische loonkosten te omzeilen.

Ten zesde: De politiek maakt aanstalten om er iets aan te doen. De Belgische regering maakt zich sterk dat haar loonkostenverlaging de detachering al heeft verminderd. En wil daar in de bouw nog verder in gaan door de werkgeversbijdragen in 2019 en 2020 met zeshonderd miljoen euro te verlagen. België lijkt zich in gevoelige sectoren dus aan te passen aan het Europese gemiddelde inzake loonkost: if you can’t beat them, joint hem.  Eurocommissaris Marianne Thyssen wil dat de gedetacheerden hier niet langer de minimale wettelijke verloning ontvangen maar de doorsnee verloning met alle voordelen voorzien in de CAO’s.

Wat leren we uit dit alles?

1. Dat er zoveel ongelijkheid is in de EU dat ze arbeidsmigratie in de hand werkt. Vraag is of de arme lidstaten de welvaartskloof kunnen dichten door arbeid uit te voeren. Er is zonder twijfel meer nodig: investeringen in mensen en dingen bijvoorbeeld.

2. ‘Als we de detachering te lijf gaan door sociale zekerheidsbijdragen te verlagen, organiseer je zelf de sociale dumping’, waarschuwt professor Jef Pacolet.  ‘En bevestig je dat de EU een machine is die sociale bescherming afbouwt. Tenzij je de sociale zekerheid anders gaat financieren.’ Staatssecretaris voor sociale fraudebestrijding Philippe De Backer is het daar niet mee eens: ‘Door de loonkost te verlagen, schep je meer banen, en krijg je meer inkomsten voor de sociale zekerheid.’

3. De kwestie van de detachering heeft ook een belangrijke politieke dimensie. Belgische werknemers die als gevolg hiervan hun baan verliezen, hebben het gevoel dat ze de verliezers van het Europese verhaal zijn. En dat heeft zoals recentelijk bewezen politieke gevolgen. De verliezers van de globalisering en de kleine globalisering-genaamd-Europese-eenheidsmarkt roeren zich. Het kabaal is het grootst in de landen die het neoliberalisme het meest onverdund hebben doorgevoerd: zowel in de VS Trump als het Verenigd Koninkrijk legt een nationalistische overwinning grenzen op aan de globalisering.

West-Europese landen zijn die dans tot nu toe ontsprongen maar de EU zal moeten bewijzen dat ze de mensen kan beschermen zoals de Franse president Macron belooft. Dat het voor rechtvaardige fiscaliteit kan zorgen. Dat het voor een menselijke migratiepolitiek kan zorgen die gedragen wordt. Het detacheringsdossier zit in het hart van dat debat. Niet toevallig zijn er intussen vijfhonderd amendementen op Thyssens voorstel. Hoe organiseer je een Europese arbeidsmarkt zonder sociale dumping in de rijkere lidstaten?

Als Merkel wil dat we als Europa aan een zeel gaan trekken – nu ook op vlak van defensie - dan zal ze voor een sociaal-economisch beleid moeten zorgen dat niet alleen goed uitpakt voor Duitsland maar voor alle landen van de Unie. Dat zal geld kosten. Het zijn spannende tijden. 

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.