Palestijnen dagen de VN uit

To be or not to be

Voor sommigen schreven de Palestijnen geschiedenis op de 66ste Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Critici noemden de top in New York dan weer één groot theater waarbij de Palestijnen naar huis keerden met nog minder dan ze al hadden.

  • real.tingley De zetel van de Palestijnen bij de VN, voorlopig nog steeds enkel als waarnemer real.tingley

Op 23 september hield de Palestijnse president Mahmoud Abbas in New York zijn lang verwachte toespraak voor de VN, gevolgd door een overweldigende staande ovatie. Nog geen half uur ervoor had hij de envelop met de aanvraag tot lidmaatschap van de Verenigde Naties overhandigd aan VN-secretaris-generaal Ban Ki-Moon. Abbas had belofte gehouden en ging dus voor de full option, ondanks de internationale druk van de VS en Europa om daarvan af te zien. Abbas begon zijn toespraak met felicitaties aan voorganger Zuid-Soedan, de kersverse staat die in juli het 193ste lid werd van de Verenigde Naties, een aanvraag die ook via de VN-Veiligheidsraad had moeten passeren.

‘We (de Palestijnen) hebben één doel: zijn en blijven’, was de kern van Abbas’ betoog. De Palestijnse president kon niet altijd begeesteren –toespraken zijn volgens waarnemers niet zijn sterkste kant– maar markeerde toch een bladzijde in de Palestijnse geschiedenis. Want meer nog dan Abbas’ woorden beroerde in New York vooral de Arabisch-Engelse vrouwelijke tolk. Haar trillende stem en emoties leken het belang van dit moment voor de Palestijnen te vertalen. In Ramallah getuigden Palestijnen later aan de New York Times dat dit het eerste moment van nationale feestvreugde was sinds de terugkeer van Yasser Arafat naar de Bezette Gebieden midden de jaren negentig. Volledigheidshalve, de feestvreugde gold niet voor Gaza-stad, waar samenscholingen verboden werden door Hamas, dat verdeeld had gereageerd op het Fatah-gestuurde initiatief. Hamas’ grootste kritiek was en blijft het punt van onduidelijkheid over het terugkeerrecht van de Palestijnse vluchtelingen en de legitimiteit van de Palestijnse Autoriteit zelf. Plus, klinkt het bitter, dit zal hoe dan ook niets veranderen aan de dagelijkse situatie in Gaza: de blokkade, de tanende economie, de reisbeperkingen.

‘Als het zo makkelijk was…’

‘Eerst onderhandelingen, dan een staat’, het was één van de meest gehoorde reacties tegen het Palestijns initiatief. Het is ook het standpunt van Europa, dat er –ondanks de verdeeldheid– in slaagde dat unaniem te verkondigen in New York. Zelfs Noorwegen –de trouwste Europese bondgenoot van de Palestijnen– schikte zich naar de Europese eenheid en uitte zijn twijfels. Tijdens een bilaterale ontmoeting met Mahmoud Abbas voorafgaand aan 23 september liet de Noorse buitenlandminister weten dat ook hij het moment niet geschikt vond, ook al steunt Noorwegen de Palestijnse eis tot staatserkenning.

De felste kritiek kwam, aangekondigd, van de VS. President Barack Obama is begonnen aan zijn electorale race naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen van november 2012 en trok –gezien zijn grote pro-Israëlische achterban– enkel de kaart van Israël. Obama verwierp de Palestijnse strategie volledig: ‘Er zal geen vrede komen door verklaringen en resoluties bij de VN. Als het zo gemakkelijk was, dan was de klus al geklaard.’

Voor de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Avigdor Lieberman betekenen de ‘unilaterale’ Palestijnse VN-plannen het einde van de Oslo-Akkoorden van 1993. ‘Het is goed te weten dat Lieberman al van de Oslo-Akkoorden gehoord heeft’, reageert Majed Bamya, diplomaat bij de permanente Palestijnse vertegenwoordiging in Europa, schamper. ‘Alleen weet hij volstrekt niet wat die akkoorden inhouden. Wij hebben volledig volgens de overeenkomsten gehandeld. Het zijn niet de Palestijnen die de realiteit hebben veranderd door muren te bouwen en grond in te nemen. Wat onze zogenaamde “unilaterale” stap nu betreft: dit is een volkomen legale actie, in tegenstelling tot de Israëlische nederzettingen op de Westbank, die volledig ingaan tegen de afspraken van Oslo.’

Overdreven fascinatie

Na de speeches van de beide conflictpartijen kwam het zogenaamde Kwartet –de VS, de VN, Europa en Rusland– in zeven haasten naar buiten met een verklaring: nieuwe onderhandelingen moeten snel en met een duidelijke tijdstabel opstarten. Bij het te perse gaan van dit artikel was het nog wachten op een nieuwe verklaring van het Kwartet dat de puntjes op de i moet zetten.

Yasser Abed Rabbo, secretaris-generaal van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO), antwoordde dat onderhandelingen enkel mogelijk zijn als er een bouwstop komt op de nederzettingen en als de grenzen van 1967 gerespecteerd worden. Een paar dagen na de VN-verklaringen kwam echter aan het licht dat het Israëlische Plancomité voor Jeruzalem 1100 nieuwe wooneenheden wil goedkeuren in de gecontesteerde nederzetting Gilo. Die bevindt zich al grotendeels voorbij de Groene Lijn, de internationaal erkende grens tussen Israël en de bezette Palsetijnse Gebieden.

Ook de herhaalde eis van Netanyahu dat de Palestijnen Israël als ‘joodse staat’ moeten erkennen, brengt de partijen niet dichter bij de onderhandelingstafel. ‘We hebben geen probleem om twee volkeren en twee staten te erkennen’, zegt Majed Bamya. ‘Het joodse karakter van de staat Israël zullen we echter nooit aanvaarden.’

Ook volgens de Israëlische Haaretz-journaliste Natasha Mozgovaya bracht de VN-week in New York de partijen geen millimeter dichter bij een oplossing. ‘Abbas gaat naar huis zonder staat, Netanyahu met nog minder populariteit’, reageerde ze na de toespraken. ‘We zagen twee leiders de Algemene Vergadering toespreken, maar zonder de minste interesse van beiden om elkaar te benaderen. Dit was één groot theater, waar de hele wereld verlekkerd in meegaat. Iedereen moeit zich tot in den treure, maar het zijn die twee partijen –en niemand anders dan die twee partijen– die het moeten oplossen. Die overdreven fascinatie van de wereld voor het Midden-Oostenconflict staat niet in verhouding tot de realiteit. Na Abbas’ en Netanyahu’s spreekuurtjes luisterde niemand nog naar de toespraak van de kersverse Japanse premier (Yoshihiko Noda, td), iemand die zijn getraumatiseerd land na de aardbeving en de nucleaire ramp opnieuw op sporen moet krijgen. Waar was iedereen toen hij het over Fukushima had, toch een enorme ramp op wereldschaal?’

‘Denk nog eens na’

‘Abbas gaat naar huis zonder staat, Netanyahu met nog minder populariteit.’
Door te kiezen voor volledig VN-lidmaatschap via een procedure bij de VN-Veiligheidsraad, sloten de Palestijnen plan B uit –een upgrade van ‘non-statelijke entiteit’ naar een ‘statelijke observator’ binnen de Algemene Vergadering. ‘De Palestijnen kozen voor de meest zuivere weg. Plan B had grote slaagkansen gehad, maar betekende eigenlijk een omweg naar hun uiteindelijke doel: staatserkenning’, aldus een Belgische diplomaat in New York. Dat was wel de gemakkelijkste weg geweest, met resultaten op korte termijn, liet een andere diplomaat weten.

De Palestijnen klopten intussen al aan bij Europa en kregen van PACE, de parlementaire vergadering van de Raad van Europa, het statuut van partnerschap voor Democratie, voorbehouden aan de parlementen van regio’s buiten Europa. Op die manier krijgt de Palestijnse Nationale Raad meer toegang tot en spreekrecht voor de Raad van Europa.

Na hun aanvraag tot lidmaatschap van de Verenigde Naties, zetten de Palestijnen ook hun lobbywerk op VN-niveau verder. Ook bij Unesco dienden ze een verzoek in om lid te worden. Net zoals op de Algemene Vergadering hadden de Palestijnen via de PLO bij Unesco observatiestatus sinds 1974 als niet-statelijke entiteit.

Veertig leden van de 58-koppige stuurgroep gaven begin oktober groen licht voor een stemming over de lidmaatschapsaanvraag, die zal doorgaan op de Algemene Conferentie van Unesco van 25 oktober tot 10 november in Parijs. Veertien landen van de stuurgroep onthielden zich. Een daarvan is België, dat staat op één onverdeelde Europese stem en wilde wachten op de Kwartetverklaring die voorzien is voor eind oktober. Duitsland, Roemenië, Letland en de Verenigde Staten stemden tegen. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton droeg Unesco op om ‘nog eens’ na te denken. ‘De beslissing over status moet op het hoogste niveau van de VN genomen worden en niet in dochtergroepen die ondergeschikt zijn.’

Ook de Israëlische ambassadeur bij Unesco, Nimrod Barkan, reageerde fel: ‘Hoe en waarom zou Unesco een observatielid als staat aanvaarden, wanneer er nog geen VN-erkenning is? De discussie over staatserkenning vindt plaats in New York.’

De invloedrijke joods-Amerikaanse lobbygroep AIPAC roept op om de Amerikaanse steun aan de Palestijnse Autoriteit –zo’n 368 miljoen euro– stop te zetten. Na de VN-week zetten de VS al twee projecten –ter waarde van 41 en 19 miljoen euro– in de wacht, aldus de Palestijnse minister van Economie Hassan Libdeh. Ook andere USAID-projecten lopen nu gevaar financieel drooggelegd te worden, onder meer projecten in de gezondheidszorg, goed voor 63 miljoen euro. Volgens Libdeh werden al vijftig mensen ontslagen, en dreigt het ontslag voor nog eens 200. De VS waarschuwden ook zich te beraden over de Amerikaanse toelagen aan Unesco, goed voor een vijfde van het totale budget van het VN-agentschap.

Pingpongspel

Nog tijdens de Algemene Vergadering van de VN bezorgde secretaris-generaal Ban Ki-Moon de Palestijnse aanvraag tot erkenning alvast aan de Veiligheidsraad (zie hieronder). De vraag is niet wat de Veiligheidsraad nu zal adviseren. Dat antwoord is, met de zekerheid van een Amerikaans veto, negatief. In dat geval zou de Algemene Vergadering kunnen overwegen om –bij stemming– Palestina het statuut van statelijke observator toe te kennen. Dat zou de Palestijnen al de gelegenheid geven om deel te nemen aan talrijke internationale fora en om gerechtelijke stappen te ondernemen bij het Internationaal Strafhof.

 

 

‘De vraag is nu of en hoelang er een pingpongspel tussen Veiligheidsraad en Algemene Vergadering van de VN zal worden gespeeld’, klinkt het in diplomatieke kringen. Noch het comité van de Veiligheidsraad dat zich over de kwestie buigt, noch de Veiligheidsraad zelf zijn gebonden aan een tijdskader. De laatste jaren behandelde de Veiligheidsraad aanvragen om lid te worden redelijk snel. De laatste aanvraag, die van Zuid-Soedan, werd in juli dit jaar zelfs instant –op drie dagen tijd– behandeld. Maar in andere gevallen duurde het een pak langer. Toen Koeweit in 1963 lid wou worden, duurde het bijna een half jaar voor de Veiligheidsraad de ontvangen aanvraag in overweging nam. En er is het voorbeeld van Bangladesh. Toen dat in 1971 onafhankelijk werd van Pakistan gebruikte China –dat Pakistan steunde– zijn vetorecht. Begin 1973 hadden 98 landen Bangladesh erkend. Ten slotte erkende Pakistan Bangladesh pas in 1974. Zowel Zuid- als Noord-Korea moesten zelfs 42 jaar wachten om lid te worden.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2770   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2770  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.