Ontbossing Congobekken kan klimaatverandering lokaal met helft versterken

Explosieve bevolkingsgroei en inefficiënte landbouwpraktijken leiden tot grootschalige houtkap in de regenwouden van Centraal Afrika. Onderzoekers van de KU Leuven gingen na hoe dit het regionale klimaat zal beïnvloeden tegen 2050.

Ten gevolge van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen kan tegen 2050 in Centraal Afrika een opwarming van gemiddeld 1,4 graden verwacht worden. Door de ontbossing komt daar nog eens een temperatuurstijging van 0,7 graden bovenop.

Uit het onderzoek blijkt ook een sterk ruimtelijk verband tussen ontbossing en opwarming. Voor bepaalde “hotspots” van ontbossing zou de temperatuur zelfs kunnen toenemen tot 1,25 graden bovenop de klimaatopwarming door broeikasgassen. Daardoor zijn plant- en diersoorten mogelijk met uitsterven bedreigd.

Verstoorde energiebalans

Het is volgens de KU Leuven de eerste keer dat onderzoekers een geavanceerd computermodel gebruiken om op basis van realistische prognoses van de snelheid en het ruimtelijk patroon van ontbossing het klimaat in het Congobekken te voorspellen. Ook de vegetatiemix, die het gekapte bos vervangt, werd voor het eerst realistisch in kaart gebracht.

De resulterende temperatuurstijging komt voornamelijk door het verdwijnen van de capaciteit van de tropische vegetatie om grote hoeveelheden water te verdampen. De zonne-energie die de regenwouden normaal gezien gebruiken om water te verdampen, leidt na ontbossing tot de opwarming van de atmosfeer nabij het oppervlak.

Door die verminderde verdamping dreigt tegelijk ook een daling van de neerslag voor de regio, zo voorspelt de studie. Door het complex samenspel van luchtcirculatie en wolkenvorming vertoont het ruimtelijk patroon van verandering hier echter een minder duidelijke overeenstemming met het ontbossingspatroon.

Oorzaken ontbossing aanpakken

Voor hun berekeningen maakten de onderzoekers gebruik van een doorsnee-prognose van toekomstige uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen, en ook het ontbossingsscenario is verre van extreem.

“De resultaten wijzen op de noodzaak om de oorzaken van ontbossing in het Congobekken aan te pakken”, zegt Tom Akkermans van de onderzoeksgroep regionale klimaatstudies aan de KU Leuven en hoofdauteur van de studie. “Niet alleen draagt de ontbossing in deze regio door de CO2-uitstoot van houtverbranding bij tot de globale temperatuurstijging, de ontbossing heeft ook een directe impact op het klimaat van Centraal Afrika.”

De studie The Regional Climate Impact of a Realistic Future Deforestation Scenario in the Congo Basin verscheen in april 2014 in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Climate van de American Meteorological Society.