Dossier: 

Macedonië: hordes op het pad naar de EU

Macedonië is al negen jaar kandidaat-lidstaat van de EU. Vooraleer het land de toetredingsonderhandelingen mag aanvatten, moet het nog de plooien met Griekenland en Bulgarije gladstrijken. Griekenland betwist ‘Macedonië’ als officiële naam voor het land en Bulgarije heeft vragen bij de manier waarop Skopje aan geschiedenis doet. MO* sprak met Aivo Orav, hoofd van de EU-delegatie in Macedonië.

Sinds 2005 is de voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië officieel kandidaat-lidstaat van de EU. Welke stappen heeft het land sindsdien gezet?

Aivo Orav: Een paar jaar nadat dit land (Orav spreekt nadrukkelijk de naam niet uit, nvdr) de kandidaat-status kreeg, heeft de Europese Commissie beslist dat het de onderhandelingen met de EU mocht opstarten. Maar die beslissing moest wel eerst nog goedgekeurd worden door de Europese Raad. Omdat één EU-lidstaat bedenkingen had, zette de Raad het licht echter niet op groen.

Een jaar daarop herhaalde de Commissie zijn aanbeveling, maar opnieuw konden de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU-lidstaten het niet eens worden. En zo is het intussen al vijf keer gegaan.

Eén lidstaat kan de zaken dus blijven blokkeren?

Aivo Orav: In de EU nemen we beslissingen bij consensus en de Europese Raad is het over de kwestie niet eens. Tot op de dag van vandaag is dat zo.

De beste oplossing voor dit land zou zijn om de toetredingsonderhandelingen zo snel mogelijk op te starten. Want alle andere toetredingsthema’s die op tafel liggen, kunnen snel opgelost worden aangezien het een klein land is. En ze willen écht wel bij de EU –en de NAVO.

In het laatste evaluatierapport moedigt de EU het land aan om meer actief te werken aan de mediavrijheid, de rechtstaat en de strijd tegen corruptie. De voorbije jaren zijn er ook een aantal problemen inzake de bilaterale relaties tussen Bulgarije en dit land.

© Kristof Clerix

SKopje, hoofdstad van Macedonië.

Historische helden

Wat is het probleem tussen Bulgarije en Macedonië?

Aivo Orav: Het gaat om historische zaken. Bulgarije erkende destijds als een van de eerste dit land onder zijn constitutionele naam (Republiek Macedonië, nvdr). Maar het beleid van de huidige regering hier is om veel aandacht te besteden aan de geschiedenis. Ze hebben heel wat monumenten opgericht, en soms is het moeilijk voor twee buurlanden om het erover eens te geraken tot welk land de helden in kwestie precies toebehoren. Vanuit Bulgaarse oogpunt evolueert het hier niet in de juiste richting.

Een van de betwiste monumenten is het standbeeld van Alexander de Grote, dat recent pal in het centrum van Skopje is opgericht. Vindt Bulgarije dat Macedonië zijn helden steelt?

Aivo Orav: In die termen kan ik het niet formuleren, maar er zijn geschillen over de geschiedenis. En daardoor is het moeilijk om aan de toekomst te werken. Al zijn er wel positieve tekenen te ontwaren, want beide landen hebben een gezamenlijke brief naar de Europese Commissie gestuurd om enkele gezamenlijke economische projecten voor te stellen, zoals de Corridor Acht – de snelweg tussen Bulgarije en dit land. Daarnaast heb je het treinspoor tussen die twee landen. Dat is een goed voorbeeld van hoe economische ontwikkeling ertoe kan bijdragen om andere problemen op te lossen.

© Kristof Clerix

Centraal in hartje Skopje: het betwiste standbeeld van Alexander de Grote.

Zelfcensuur

De laatste jaren klonk internationaal kritiek op de persvrijheid in Macedonië? Wat is het probleem eigenlijk?

Aivo Orav: In onze evaluatierapporten hebben we herhaaldelijk het thema van persvrijheid aangestipt. Onlangs zijn er hier verkiezingen geweest. Het ODIHR (Office for Democratic Institutions and Human Rights, nvdr) dat de verkiezingen monitort, bekritiseerde de media-situatie tijdens de kiescampagne. Omdat de regering natuurlijk zijn eigen media zoveel mogelijk gebruikt, maar volgens het rapport in kwestie worden ook de private media erg intensief gebruikt – mediabedrijven hangen hier erg af van de reclamebudgetten van de overheid.

Resultaat is zelfcensuur?

Aivo Orav: Dat is waar veel journalisten, middenrechtenorganisaties en leden van de oppositie over klagen. Op de World Press Freedom Index 2014 van Reporters Zonder Grenzen bekleedt het land de 123ste plaats.

In 2012 stond het nog op de 94ste plaats. Dertig plaatsen achteruit dus op twee jaar tijd?

Aivo Orav: Inderdaad. En je kan misschien de methodologie van de index bekritiseren, maar diezelfde methodologie wordt wel voor alle landen gebruikt.

© Kristof Clerix

Press Freedom Index: Macedonië op de 123ste plaats

Europa geeft honderd miljoen euro per jaar

In april organiseerde Macedonië presidents- en parlementsverkiezingen. De oppositie erkent de uitslag niet. Een patstelling?

Orav: Al op de avond van de verkiezingsdag zelf kondigde de oppositie aan dat ze de resultaten niet zou aanvaarden, omdat de kiesprocedure volgens haar niet gerespecteerd zou zijn. De oppositie heeft 34 van de 123 zitjes in het parlement bemachtigd, maar die zitjes blijven leeg. Momenteel (dit interview vond midden mei plaats, nvdr) lijkt er geen uitweg te zijn. De EU moedigt de politieke dialoog aan, want we hebben hier al vaker boycots gezien.

Hoeveel geld pompt de EU in Macedonië?

Aivo Orav: Het kost veel geld om tot de EU toe te treden. Daarom geeft de EU zowat 100 miljoen euro per jaar aan dit land, dat het kan besteden aan concrete projecten. Het geld wordt gebruikt voor talrijke domeinen. Het meest zichtbare deel is infrastructuur en snelwegen. Momenteel wordt met EU- en Wereldbank-steun bijvoorbeeld 28 kilometer snelweg richting Griekenland heraangelegd.

Verder gaat er ook Europees geld naar de milieusector en het middenveld. We proberen ook de dienstverlening te ondersteunen. Projecten over de grenzen heen ten slotte zijn voor de EU erg belangrijk, zeker gezien de spanningen met een aantal buurlanden. Hopelijk kunnen die projecten helpen om de politieke problemen te overwinnen.

© Kristof Clerix

Wat staat er voor Macedonië nog op de agenda in 2014?

Aivo Orav: Elk jaar omstreeks eind september-begin oktober stelt de Europese Commissie evaluatierapporten op voor alle kandidaat-lidstaten. We maken dan een röntgenfoto van hun wetgeving, van de implementatie van niewe wetten, en we geven algemene aanbevelingen.

Nadat het nieuwe evaluatierapport over het land klaar is, moet de huidige Commissie zich opnieuw buigen over de vraag of de toetredingsonderhandelingen kunnen opgestart. En begin december 2014 buigt ook de Europese Raad zich daar opnieuw over.

Geopolitieke tektoniek

Wat heeft Macedonië te bieden aan de EU? Waarom zou het interessant zijn voor de 28 EU-lidstaten om Macedonië überhaupt op te nemen?

Aivo Orav: Ik denk dat de EU niet compleet is zolang niet alle landen van de Westelijke Balkan lid zijn geworden. Het is niet alleen in het belang van die landen om zo snel mogelijk toe te treden, maar ook in het belang van de EU. Met name als je de huidige situatie in Europa en de wereld in beschouwing neemt. Hoe meer gelijkgestemden er zijn in de EU, des te beter voor iedereen.

Zijn de recente ontwikkelingen rond Oekraïne en de geopolitieke tektoniek een extra incentive voor de EU om de Balkan dichtbij te houden, of speelt dat niet?

Aivo Orav: Natuurlijk wel. Alles is aan het veranderen. Maar hoe, wanneer en wat juist het effect zal zijn, is voor mij moeilijk in te schatten. De discussies zullen plaatsvinden in de hoofdsteden van de EU-lidstaten. Maar volgens mij persoonlijk hebben we nood aan meer gelijkgestemde landen.

© Kristof Clerix

Skopje, mei 2014. Aivo Orva (r) licht EU-journalisten in over de situatie in Macedonië.

Heeft u als Est een bijzondere empathie voor Macedonië?

Aivo Orav: Net als Estland is het een klein land. Misschien moeten kleine landen nog harder tonen hoe graag ze bij de EU willen. In 2004 traden tien nieuwe lidstaten toe tot de EU (waaronder Estland, nvdr). In 1997 waren zeven daarvan uitgenodigd. De internationale pers vernoemde toen enkel Polen, Hongarije en Tsjechië. Geen woord over Estland of Slovenië. Voor Estland was toen duidelijk dat we bij de beste in de klas moesten zijn, om niet vergeten te worden.

Dat is ook de boodschap voor dit land: ze moeten heel hard werken, en hun huiswerk goed doen, tonen dat ze het willen. Ze hebben al goede wetgeving. We moedigen hen aan om die wetten nog beter te implementeren. En verder zijn goede buurrelaties erg belangrijk. Op nog meer bilaterale problemen zit de EU niet te wachten; die problemen moeten dus eerst opgelost worden.

Bedankt voor het gesprek.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.