"99 Homes", een maatschappijkritische thriller van Ramin Bahrani

Nieuwsgierigheid keert in elk gesprek met de Iraans-Amerikaanse Ramin Bahrani terug. Net zoals empathie. De cineast, door wijlen de Amerikaanse filmcriticus Roger Ebert nog omschreven als ‘de beste nieuwe Amerikaanse regisseur van de laatste jaren’, weet als geen ander hoe via montage, fotografie en dramatische effecten een verhaal te vertellen, maar hij kijkt toch vooral gefascineerd naar mensen en de wereld waarin ze leven. 

Bahrani startte zijn filmcarrière in 2000 met een zoektocht naar zijn roots (Strangers) en focuste daarna driemaal op outsiders: een man die een aluminium koffie- en bagelkarretje door de straten van Manhattan duwt (Man Push Cart), in garages werkende Latino-weeskinderen (Chop Shop) en een Senegalese taxichauffeur die optrekt met een oude, blanke Amerikaan (Goodbye Solo). 

Tijd voor een nieuwe oriëntatie, dacht Bahrani, en At Any Price draaide om het morele conflict in het hart van twee Amerikaanse iconen: een landbouwer en een autopiloot. Dennis Quaid en Zac Efron worstelen met de code waaraan Amerikanen succes afmeten en botsen met de industrialisering van de landbouw en de copywriting van zaden.

Het kwaad schuilt in het systeem. Een onmenselijk systeem gebaseerd op uitbuiting en corruptie. 

Ook Bahrani’s zesde film, 99 Homes, projecteert een moreel conflict tegen een achtergrond van een samenleving in crisis. De regisseur-scenarist begon aan deze film uit nieuwsgierigheid. Hij wou peilen naar de menselijke impact van de crisis in de huizensector van 2007-‘08, een periode waarin talloze mensen hun huizen aan de banken verloren omdat ze hun lening niet konden terugbetalen. 

Dankzij het nodige onderzoek stuitte hij op grote menselijke drama’s, maar ook op misleiding en bedrog. Bijna automatisch kwam Bahrani bij een thriller uit. Maar dan wel bij een emotiegedreven, menselijke en kritische thriller. ‘A thriller with a humanist heart’, dixit Bahrani.

99 Homes is het verhaal van een jongeman die met zijn moeder en zoon uit de ouderlijke woning wordt gezet wanneer hij door de aannemer waarvoor hij werkt niet wordt uitbetaald en daardoor het afbetalingsplan aan de bank niet (meer) kan volgen. Dennis belandt met zijn familie in een motel waar ook andere mensen die zijn uitgedreven hun toevlucht zoeken.

Om zijn huis te recupereren sluit hij een deal met … de duivel; hij gaat werken voor de man die hem op straat heeft gezet. Rick Carver is niet alleen harteloos tegenover de mensen wier huizen hij overneemt, hij zet ook allerlei bedenkelijke combines op om zoveel mogelijk geld aan de crisis te verdienen. ‘Ik heb nooit zoveel verdiend als tijdens deze crisis’, bekent hij. Zijn advies aan Dennis: ‘Don’t get emotional about real estate.’

Op financieel vlak gaat het snel beter met Dennis. Hij verdient sloten geld aan het niet altijd legale handeltje van Carver en klimt op in de immowereld. Maar de persoonlijke prijs die hij betaalt is groot. Zijn familie haakt verbijsterd af en zelf raakt hij in gewetensnood. 

De suspense schuilt in de vraag hoe ver hij gaat in het beschadigen van mensen en het vernietigen van zichzelf. Wie Bahrani kent, weet dat niemand ongeschonden uit het verhaal komt en dat elke loutering bitter blijft smaken. Maar de kracht van 99 Homes is dat Bahrani zoals Renoir illustreert dat elke mens zo zijn redenen heeft en niemand echt slecht is. 

Het kwaad schuilt in het systeem. Een onmenselijk systeem gebaseerd op uitbuiting – de titel verwijst naar de door de Occupy-beweging ontmaskerde 1% – en corruptie. Maar ook een systeem dat klassieke waarden overboord heeft gezet. ‘Homes zijn belangrijk in onze levens’, zegt Bahrani, en die verankering wordt in de harde economische wereld genegeerd. 

Rick Carver (een gepast mysterieuze Michael Shannon) formuleert het cynisch: ‘Huizen zijn maar dozen, het enige wat telt is hoeveel je er hebt.’ Dat ziet Ramin Bahrani anders. Een home is verbonden met roots en identiteit. En dus levensbelangrijk. Elke crisis is ook moreel.

Deze recensie verscheen in het aprilnummer van het tijdschrift Filmmagie.

MO* mag 15 duotickets weggeven voor de avant-première op maandag 25 april om 20u in cinema Sphinx in Gent. Vul het webformulier in. De winnaars worden via e-mail verwittigd.