#LuxLeaks legt geheime Luxemburgse belastingafspraken van bedrijven bloot

Het lijkt erop dat deze bedrijven honderden miljarden dollar door Luxemburg hebben gekanaliseerd en miljarden dollar belastingen hebben bespaard. Dat blijkt uit een onderzoek van bijna 28.000 pagina’s confidentiële documenten door het International Consortium of Investigative Journalists en een team van meer dan 80 journalisten uit 26 landen.

Grote bedrijven kunnen flink wat belastingen besparen door complexe boekhoudkundige en wettelijke structuren op te zetten, die winsten vanuit landen met een hoger belastingtarief – waar bedrijven hun hoofdkwartier hebben en veel zaken doen – overbrengen naar Luxemburg, met zijn lagere belastingen. In sommige gevallen, zo blijkt uit de gelekte documenten, hebben bedrijven kunnen genieten van de facto belastingvoeten van minder dan 1 procent op de inkomsten die ze naar Luxemburg verschoven.

De gelekte documenten omvatten honderden private belastingrulings die Luxemburg toekende aan bedrijven die uit waren op een gunstige belastingbehandeling.

De EU en Luxemburg hebben maandenlang getwist over de weerzin van Luxemburg om informatie over zijn belastingrulings over te maken aan de EU. Die onderzoekt of de belastingdeals die Luxemburg afsloot met Amazon en Fiat Finance een inbreuk uitmaken op Europese wetgeving. Luxemburgse functionarissen hebben weliswaar een deel informatie aan de EU overgemaakt maar weigerden volgens Europese ambtenaren om een grotere reeks documenten met betrekking tot de belastingrulings over te maken.

Vandaag maken ICIJ en zijn mediapartners op www.icij.org een grote set documenten publiek met Luxemburgse rulings – met name 548 belastingafspraken afgesloten tussen 2002 en 2010. Berichtgeving over de inhoud van die documenten gebeurt in tientallen landen. Het is niet duidelijk of zich tussen die set ook documenten bevinden die de EU-onderzoekers in handen willen krijgen. In ieder geval gaat het om het soort documenten die de kern uitmaken van het EU-onderzoek naar de Luxemburgse belastingrulings.

De gelekte documenten die ICIJ onderzocht omvatten belastingafspraken die PricewaterhouseCoopers, een van ‘s werelds grootste accountingbedrijven, heeft onderhandeld namens honderden bedrijfsklanten. Opdat de bedrijven een aanspraak zouden kunnen maken op belastingvermindering, hielpen belastingadviseurs van PwC – zo blijkt uit de documenten – met financiële strategieën, waaronder leningen tussen zusterbedrijven en andere stappen om winsten van het ene deel van een bedrijf over te brengen naar het andere, om op die manier het belastbaar inkomen te reduceren of elimineren.

De documenten tonen bijvoorbeeld dat het bedrijf FedEx Corp., met thuisbasis in Memphis, twee Luxemburgse filialen opzette om de inkomsten van zijn Mexicaanse, Franse en Braziliaanse operaties te verschuiven naar FedEx-filialen in Hongkong. De winsten gingen grotendeels van Mexico naar Luxemburg als belastingvrije dividenden. Luxemburg ging ermee akkoord  slechts belasting te heffen op een kwart van 1 procent van FedEx’ niet-dividend-inkomen dat door deze regeling vloeide – waardoor de overblijvende 99,75 procent belastingvrij bleef.

‘Een Luxemburgse structuur is een manier om het inkomen te verwijderen van welk land het ook afkomstig is.’

‘Een Luxemburgse structuur is een manier om het inkomen te verwijderen van welk land het ook afkomstig is’, zegt Stephen E. Shay, professor internationale fiscaliteit aan de Harvard Law School en voormalig belastingambtenaar bij het Amerikaanse Treasury Department. Het Groothertogdom combineert volgens Shay ‘enorme flexibiliteit om belastingvermindering-schema’s op te zetten, met bindende rulings die uniek zijn. Het is zoals een magisch sprookjesland.’

FedEx gaf geen commentaar op de details van zijn Luxemburgse belastingafspraken. Andere bedrijven die in Luxemburg aankloppen voor belastingafspraken zijn actief in private equity (privaat vermogen; beleggingen in niet-beursgenoteerde ondernemingen, nvdr), vastgoed, productie, de farmaceutische sector en andere industrieën, zo blijkt uit de gelekte documenten.

Enkele voorbeelden zijn Accenture, Abbott Laboratories, American International Group (AIG), Amazon, Blackstone, Deutsche Bank, het Coach-handtassenimperium, H.J. Heinz, JP Morgan Chase, Burberry, Procter & Gamble, de Carlyle Group en de Abu Dhabi Investment Authority.

Luxemburgse functionarissen en verdedigers langs hun kant stellen dat er niets aan de hand is met het systeem van private belastingafspraken in het Groothertogdom.

‘In geen geval gaat het om sweetheart deals (voorkeursbehandelingen, nvdr)’, zegt Nicolas Mackel in een interview met ICIJ. Mackel is ceo van Luxembourg for Finance, een quasi-gouvernementeel agentschap. ‘Het Luxemburgse belastingsysteem is competitief – er is niets onfairs of onethisch aan’, aldus Mackel. ‘Wanneer bedrijven erin slagen hun belastingen tot een laag bedrag te reduceren, dan is dat niet het probleem van één belastingsysteem maar van de interactie van vele belastingsystemen.’

Minder dan één procent

Het vrijgeven van de gelekte documenten komt op een gevoelig moment voor Luxemburg, een land met minder dan 550.000 inwoners. Net nu de EU een onderzoek voert naar Luxemburgse belastingafspraken, vat voormalig Luxemburgs premier Jean-Claude Juncker zijn eerste week aan als voorzitter van de Europese Commissie, een van de machtigste functies in de EU.

Juncker, die aan het hoofd stond van Luxemburg in de periode dat heel wat fiscale voordelen in het leven werden geroepen, heeft beloofd vanuit zijn nieuwe post belastingontwijking hard aan te pakken. Tegelijkertijd zei Juncker dat hij gelooft dat het Luxemburgse belastingregime in ‘volledige overeenstemming’ is met de Europese regelgeving. Onder het Luxemburgse systeem kunnen adviseurs van PwC en andere bedrijven voorstellen doen rond bedrijfsstructuren en –transacties om belastingverminderingen te bekomen, en vervolgens de geschreven bevestiging krijgen dat hun plan gunstig onthaald zal worden door het Luxemburgse ministerie van Financiën.

‘Het is alsof je je belastingplan aan de overheid voorlegt en op voorhand een zegen krijgt’, zegt Richard D. Pomp, professor fiscaliteit aan het rechtendepartement van de Universiteit van Connecticut. ‘En de meeste krijgen een zegen. Luxemburg heeft een zeer gebruiksvriendelijk belastingdepartement.’

De private deals zijn legaal in Luxemburg maar zouden buiten het Groothertogdom juridisch uitgedaagd kunnen worden, als belastingfunctionarissen in andere landen ze zouden beschouwen als ongepast.

Het Luxemburgse ministerie van Financiën liet in een verklaring weten dat ‘voorafgaande belastingbeslissingen een courante praktijk zijn in veel EU-lidstaten, zoals Duitsland, Frankrijk Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Luxemburg’, en dat ze niet conflicteren met de Europese regelgeving zolang ‘alle belastingbetalers in een gelijkaardige situatie op dezelfde manier behandeld worden’.

Volgens PwC is de ICIJ-berichtgeving gebaseerd op ‘verouderde’ en ‘gestolen’ informatie, en is de ‘diefstal in handen van de relevante authoriteiten’. PwC liet weten dat het belastingadvies en –assistentie geeft ‘in overeenstemming met de geldende lokale, Europese en internationale belastingwetten en -overeenkomsten, en wordt gedreven door een gedragscode, de PwC Global Tax Code of Conduct’.

In zijn verklaring stelde PwC dat media ‘geen volledig begrip van de structuren terzake’ hebben. PwC kan geen commentaar geven bij specifieke zaken over zijn klanten, maar verwerpt ‘elke suggestie dat er iets ongepasts zou zijn aan het werk van het bedrijf’.

In de gelekte documenten duiken Amerikaanse en Britse bedrijven vaker op dan bedrijven uit eender welk ander land

ICIJ en zijn mediapartners raadpleegden jaarrekeningen van bedrijven, formulieren die bedrijven invullen voor de overheid (zogenaamde regulatory filings) en gerechtelijke documenten om de gelekte rulings in hun context te plaatsen. Onder meer The Guardian, Süddeutsche Zeitung en NDR in Duitsland, de Canadian Broadcasting Corporation, Le Monde, de Japanse krant Asahi Shimbun, Politiken uit Denemarken, de Braziliaanse krant Folha de S. Paulo, MO*, Le Soir, De Tijd en andere media werkten mee aan het onderzoek, dat zes maanden in beslag nam.

In de gelekte documenten duiken Amerikaanse en Britse bedrijven vaker op dan bedrijven uit eender welk ander land – gevolgd door bedrijven uit Duitsland, Nederland en Zwitserland. Het gros van de rulings uit de stapel documenten is goedgekeurd tussen 2008 en 2010. Over een aantal rulings werd voor het eerst gerapporteerd in 2012, door journalist Edouard Perrin van de publieke zender France 2 en door de BBC. De meeste PwC-documenten zijn echter nooit voorheen geanalyseerd door journalisten.

De documenten bevatten geen rulings die door andere accountingbedrijven zijn aangevraagd bij de Luxemburgse overheid. En heel wat documenten vermelden geen expliciete data inzake hoeveel geld de bedrijven doorheen Luxemburg wilden verschuiven.

Experts die in opdracht van ICIJ de bestanden geanalyseerd hebben, stellen dat de documenten echter duidelijk maken dat de bedrijven en hun adviseurs bij PwC agressieve strategieën inzake belastingvermindering opzetten, door Luxemburg te gebruiken in combinatie met andere belastingparadijzen zoals Gibraltar, (de Amerikaanse staat) Delaware en Ierland.

De documenten tonen onder meer het volgende:

• De Pepsi Bottling Group Inc., een unit van PepsiCo gevestigd in New York, gebruikte dochterondernemingen in Luxemburg om een serie leningen te regelen tussen zusterbedrijven, waardoor het drankenbedrijf zijn belastingtarief kon reduceren verschuldigd op de aankoop van een controlerend belang in JSC Lebedyansky, de grootste sappenproducent van Rusland. Die aankoop was 1,4 miljard dollar waard. Minstens 750 miljoen dollar van het bedrag waarvan sprake in de Russische deal passeerde doorheen de Luxemburgse dochteronderneming Tanglewood, alvorens aan te komen bij een Pepsi-dochterbedrijf in Bermuda. Luxemburg functioneerde als een kanaal voor belastingvermindering toen de winsten van Rusland naar Bermuda gingen.

• Coach Inc., gevestigd in New York, riep twee Luxemburgse entiteiten in het leven om 250 miljoen euro Hongkongse inkomsten te verhuizen in 2011 – een bedrag waarvan het verwachtte dat het tegen 2013 tot een miljard euro zou oplopen. Eén Luxemburgse entiteit functioneerde als interne bank, waardoor heel wat van de inkomsten die de luxegoederenproducent in Azië genereerde konden passeren langs een serie buitenlandse entiteiten, in de vorm van interestbetalingen op geld dat het bedrijf aan zichzelf uitleende. Luxemburgse documenten tonen dat het bedrijf in 2012 een kwart miljoen euro belastingen betaalde, op 36,7 miljoen euro inkomsten die in Luxemburg binnenkwamen – omgerekend flink minder dan één procent.

• IKEA gebruikte Luxemburg als onderdeel van een belastingbesparingsstrategie die bijna zo ingewikkeld is als de zelf-te-monteren meubels van de retailketen. IKEA opereert via twee onafhankelijke groepen van bedrijven: IKEA Group, die het gros van de 364 iconische IKEA-winkels controleert, en Inter IKEA Group, die de franchise controleert. De structuur van Inter IKEA omvat een Luxemburgs holdingbedrijf, een Luxemburgs financieringsbedrijf, een stichting in Liechtenstein en een Zwitserse financieringspoot. Gelekte documenten tonen dat de activiteiten van IKEA in Luxemburg het Zwitserse dochterbedrijf in 2009 hebben geopend om een deel van zijn financieringsoperaties te outsourcen naar nog een andere jurisdictie met lage belastingtarieven, waardoor het bedrijf zowel in Luxemburg als in Zwitserland belastingen kon besparen.

• De rijkste familie van België, de dynastie van de de Spoelberch-miljardairs, sloot in 2008 een belastingafspraak met de Luxemburgse overheid. De familie de Spoelberch, die deel uitmaakt van Belgiës historische adel en dicht staat bij de koninklijke familie, heeft een belangrijke participatie in AB Inbev, de grootste brouwer ter wereld – met onder meer Budweiser, Stella Artois, Corona en Beck’s in zijn portfolio. De documenten geven aan dat de Spoelberchs twee miljard euro via Ierland en vervolgens langs Luxemburg kanaliseerden; bij elke stap werden de belastingen gereduceerd. Het enige zichtbare teken van de Luxemburgse bedrijven gecontroleerd door de familie lijkt een kleine brievenbus te zijn op een adres waar bijna 190 andere bedrijven geregistreerd staan.

• Zelfs de Canadese regering verkreeg een private Luxemburgse belastingruling. In 2008 kocht het Public Sector Pension Investment Board vastgoed in Berlijn. Die raad beheert de pensioenen van alle Canadese federale ambtenaren, waaronder ook de Royal Canadian Mounted Police. De pensioenraad richtte in Luxemburg bedrijven op die haar hielpen om Duitse belastingen op grondtransacties [land transfer taxes] te omzeilen. Een complexe structuur van interne leningen liet de raad toe om in Luxemburg minimaal belastingen te betalen op inkomsten uit het Duitse vastgoed. De investeringsraad heeft een kantoor in Luxemburg – een plaats waar bureaus te huur zijn per maand en waar twee medewerkers meer dan 600 miljoen dollar aan Europese investeringen in de gaten houden.

De Canadese pensioenraad en Inter IKEA lieten beiden weten dat hun belastingplanning in overeenstemming is met alle wetten en regels. Het Canadese fonds argumenteert dat aangezien het in Canada vrijgesteld is van belastingen, het uiteindelijk ‘geen belastingvoordeel’ genoot door de investeringen via Luxemburg te laten verlopen. Inter IKEA stelde dat zijn totale effectieve bedrijfsbelastingtarief momenteel rond de 14 procent schommelt.

Pepsi, Coach en een boekhouder van de Luxemburgse holdings van familie de Spoelberch gaven geen commentaar op de details van de Luxemburgse belastingafspraken.

‘Dit is echt de eerste keer dat we een blik krijgen in de werking van Luxemburg als belastingparadijs’, zegt Richard Brooks, een voormalige Britse belastinginspecteur en auteur van het boek The Great Tax Robbery. Brooks werd ingehuurd door ICIJ om een aantal van de gelekte documenten te helpen analyseren. ‘De landen (…) die geld verliezen, weten het niet. Ze weten helemaal niet hoe het werkt.’

Vergulde pracht

Vorige maand, in de vergulde pracht van de Metropolitan Club in New York, probeerde Pierre Gramegna, de Luxemburgse minister van Financiën, het Wall Street-publiek het hof te maken met premier cru wijn en enige vrolijkheid. Hij vertelde de verzamelde financiers dat hij de myhte wilde ontkrachten dat zijn kleine land een belastingparadijs zou zijn. ‘Luxemburg is géén offshore-plek. Dat zeg ik luid en duidelijk.’

Daarop volgde een stevig lachsalvo.

Aan de vooravond van een onderzoek door de Europese Commissie van de belastingpraktijken van Luxemburg, blijven Luxemburgse beleidsmakers steigeren als hun land wordt bestempeld als een belastingparadijs. Als één van de stichtende landen van de Europese Unie zet Luxemburg liever in de verf dat de Luxemburgers meertalig zijn en hun land een ‘business-vriendelijke’ en stabiele regering heeft. Maar als Luxemburg ooit bedreven was in staalmakerij en fabricage, is het nu al langer omgevormd tot een financieel centrum dat wedijvert met Londen, New York en Hong Kong.

Meer dan 170 van de 500 grootste bedrijven ter wereld hebben een Luxemburgse tak

De banken en andere financiële instellingen in Luxemburg beheren bijna 3 biljoen euro en maken van het land het op één na grootste investeringscentrum ter wereld. Alleen de Verenigde Staten doen nog beter.

Meer dan 170 van de 500 grootste bedrijven ter wereld hebben een Luxemburgse tak, berekende de non-profitorganisatie Citizens for Tax Justice eerder al. Bijvoorbeeld 95 miljard dollar van de winsten die Amerikaanse bedrijven in het buitenland maakten in 2012 passeerden via Luxemburg. En op die winsten hebben de bedrijven 1,04 miljard dollar belastingen betaald aan Luxemburg of een magere 1,1 procent.

Andere belastingparadijzen zoals Ierland pakken uit met ultralage vennootschapsbelastingtarieven van 12,5 procent. Maar Luxemburg behoudt een vast tarief van 29 procent. Alleen tonen de gelekte documenten nu aan dat het Groothertogdom regelmatig in belastingakkoorden met bedrijven groen licht heeft gegeven om de belastbare inkomsten te reduceren tot bijna nul. Hierdoor kunnen in de praktijk de belastingen die de bedrijven dan in Luxemburg betalen gemakkelijk tot onder tien procent verwateren.

Nog geen 30 procent van de gelekte belastingakkoorden bevatten cijfers over de precieze bedragen die de bedrijven wilden “investeren” via de Luxemburgse overeenkomsten. Het totaalbedrag van de belastingdeals die wel concrete cijfers bevatten, schommelt rond de 215 miljard dollar (172 miljard euro) tussen 2002 en 2010. Maar waarschijnlijk gaat het om verschillende honderden miljarden euro’s als we voor alle belastingakkoorden precieze bedragen zouden hebben. En als we naast de belastingdeals die PwC verkreeg voor zijn klanten ook nog die van andere grote advieskantoren zouden verkrijgen, zou het totale bedrag van alle belastingakkoorden in Luxemburg dus nog groter zijn.

De brieven die advieskantoor PwC verstuurde voor zijn klanten om een belastingakkoord te kunnen sluiten met de Luxemburgse fiscus tellen doorgaans 20 tot 100 pagina’s. Ze geven details over verschillende financiële stratgiëen en concluderen dan welke belastingvoordelen ze verwachten voor hun klanten. Zo suggereren ze bijvoorbeeld dat dividenden die hun klant zal krijgen in Luxemburg zouden worden bestempeld als belastingvrijen intresten.

Het gros van de gelekte belastingakkoorden werden ondertekend door één Luxemburgse belastingambtenaar

In de gelekte rulings lezen we ook dat alles is besproken in privémeetings tussen adviseurs van PwC en Luxmeburgse belastingambtenaren. Als PwC dan het finale voorstel op papier zette, werd dat doorgaans nog dezelfde dag goedgekeurd door de fiscus.

De voorgelegde constructies met bedrijven zijn doorgaans zo complex dat de adviseurs van PwC er schema’s bij steken met ‘vooraf’ en ‘achteraf’-constructies. Om duidelijk te maken hoe kapitalen kronkelen van dochterbedrijf naar dochterbedrijf en doorheen verschillende landen en belastingparadijzen. Zo tonen de gelekte documenten hoe Luxemburg in 2009 een belastingakkoord sloot met het Amerikaanse farmaceutische bedrijf Abbott Laboratories over een constructies die 79 verschillende stappen bevatte, onder andere met bedrijven in Cyprus en Gibraltar. En de totale investering die daarmee gemoeid was, bedroeg ruim 50 miljard dollar (40 miljard euro). Bij Abbott wilde niemand commentaar geven.

In een presentatie uit 2009 zet PwC in de verf dat Luxemburg een land is met een ‘flexibele en gastvrije overheid’ die ‘gemakkelijk contacteerbaar’ is en bereid ‘tot dialoog en een snel beslissingsproces’.

Het gros van de gelekte belastingakkoorden werden ondertekend door één Luxemburgse belastingambtenaar, Marius Kohl, die nu met pensioen is. Hij stond bekend als “Monsieur Ruling”. Hij werd ook wel eens omschreven als ‘de bewaker van de enige poort die leidde naar het belastingparadijs Luxemburg’.

Kohl stond aan het hoofd van de Luxemburgse belastingdienst ‘Sociétés 6’. In die functie behandelde Kohl duizenden belastingakkoorden en keurde hij tot 39 akkoorden goed per dag. Nu Kohl vorig jaar met pensioen is gegaan, kan de wachttijd voor een belastingakkoord in Luxemburg wel oplopen tot zes maanden.

Toen een reporter van ICIJ belde naar Kohls privéwoning, antwoordde een vrouw dat hij niet wilde reageren. In een recent interview met The Wall Street Journal gaf Kohl toe dat ‘zijn werk zeker ten goede is gekomen van Luxemburg, maar misschien niet van de reputatie van het land’.

Toen Kohl de vraag kreeg of de prijzen die Luxemburgse bedrijven aanrekenden aan zusterbedrijven elders in wereld voor het gebruik van intellectuele eigendomsrechten en andere diensten wel accuraat waren, likte de man zijn duim en hield hem in de lucht. ‘Er was geen manier om dat te controleren’, zei Kohl.

Financiële macht

De Luxemburgse economie geniet van een groeiend aantal advocaten, boekhouders en financiers die ingehuurd worden om met de belastingambtenaren te praten. PwC bijvoorbeeld stelde dat het in Luxemburg meer dan 2.300 medewerkers telde en dat er dit jaar nog 600 zouden bij komen.

De bedrijvenparken en kantoorgebouwen blijven groeien in het Groothertogdom. Constructiekranen kleuren de horizon. Het Internationaal Muntfonds berekende ook dat Luxemburg per inwoner de grootste economische output heeft ter wereld. Met 112.473 dollar per persoon in 2013, meer dan dubbel zoveel als in de Verenigde Staten (53.001 dollar), Frankrijk (44.099 dollar) en het Verenigd Koninkrijk (39.372 dollar).

‘Luxemburg is niet waar mensen zo meteen aan denken als je spreekt over een belastingparadijs’, stelt Mackel, de topman van Luxembourg for Finance. ‘We maken staal en auto-onderdelen en we hebben een logistieke industrie. Ons financieel centrum is divers met eerste-klasse fondsen, verzekeringen, bedrijvenfinanciering en Europa’s heersende beurs. Luxemburg is meer dan die ene kwestie die men van het land wil maken.’

Kantoorgebouwen over heel het land zijn volgeplakt met de naamplaatjes van bedrijven terwijl er weinig meer te vinden is dan dat naamplaatje.

Niettemin heeft Luxemburg nog altijd verschillende manieren om belastingen te verlagen die je elders amper vindt. Zo is er een ruime wetgeving die toestaat dat 80 procent van de inkomsten uit intellectuele eigendomsrechten belastingvrij mag blijven, zowel voor software copyrights, patenten en handelsmerken.

Bedrijven die een voet aan de grond hebben in Luxemburg kunnen ook gebruik maken van financiële instrumenten om geld te verschuiven over de wereld en zo de belastingregels van het ene land uit te spelen tegen dat van een ander. Dat kan bijvoorbeeld gaan over hybride schuldeninstrument dat toelaat om winsten vanuit een EU-land met hogere belasting te verschuiven naar een Luxemburgse entiteit. De winsten worden beschouwd als interestbetalingen in Luxemburg, waar ze van de belastingen kunnen afgetrokken worden. In het land van het moederbedrijf kunnen ze beschouwd worden als dividenden – en kunnen bijgevolg vrijgesteld worden.  

De Europese Unie heeft onlangs nog komaf gemaakt met hybride leningen die misbruik maken van de mismatchen tussen belastingregimes in verschillende landen. Luxemburg en de andere EU-lidstaten krijgen nog tot eind volgend jaar de tijd om die nieuwe regel om te zetten in wetgeving.

Maar net als in tal van andere belastingparadijzen kan het kantoor van een bedrijf in Luxemburg zich beperken tot een postbus. Kantoorgebouwen over heel het land zijn volgeplakt met de naamplaatjes van bedrijven terwijl er weinig meer te vinden is dan dat naamplaatje. Andere bedrijven hebben wel kantoorruimte gehuurd, maar blijken daar geen personeelsleden te hebben, zeker niet zichtbaar. In één gebouw, aan de rue Guillaume Kroll nummer vijf, hebben meer dan 1600 bedrijven hun adres. Een ander, aan de Avenue Charles de Gaulle nummer 2, herbergt zowat 1450 bedrijven. Terwijl nog een ander gebouw aan de Avenue J.F. Kennedy nummer 46A het thuisadres is van minstens 1350 bedrijven. Dat blijkt uit een analyse door ICIJ van het bedrijvenregister van Luxemburg.

En deze bedrijven kunnen bergen geld vertegenwoordigen. Bijvoorbeeld vanuit de Verenigde Staten alleen al is er vorig jaar voor 416 miljard dollar rechtstreeks geïnvesteerd in Luxemburg. Het grote merendeel daarvan, 343 miljard dollar, ging naar typische holdings die dus vooral participaties in andere bedrijven beheren, veeleer dan jobs te creëren. Zeker als je weet dat slechts één procent van de buitenlandse werknemers van Amerikaanse bedrijven in Luxemburg te vinden is.

In 2011 zijn er wel nieuwe regels gekomen in Luxemburg. Die vereisen dat Luxemburgse bedrijven die fungeren als interne banken van bedrijvengroepen toch een meerderheid van hun beheerders en bestuursleden in het Groothertogdom moeten stationneren. Maar hoe die regels worden afgedwongen in de praktijk en hoe postbusadressen worden aangepakt, wilde de Luxemburgse overheidsdienst Financiën niet vertellen aan ICIJ.

EU-onderzoek

Bij de Europese instellingen in Brussel kunnen de fiscale frivoliteiten in Luxemburg op weinig bijval rekenen. De Europese Commissie onderzoekt of de Luxemburgse belastingakkoorden met de topbedrijven Fiat Finance en Amazon wijzen op illegale staatssteun. Want als één bedrijf belastingvoordelen krijgt, moeten andere bedrijven dat ook kunnen krijgen.

Een bijkomend politiek probleem is dat Jean-Claude Juncker sinds deze week aan het hoofd staat van de Europese Commissie. 

‘In deze tijden van krappe overheidsbudgetten is het juist zo belangrijk dat grote multinationale bedrijven een eerlijke belasting betalen’, zei Joaquín Almunia, de vorige Europese commissaris voor Concurrentie eerder dit jaar toen hij de onderzoeken aankondigden naar belastingakkoorden (‘rulings’) in Ierland, Nederland en Luxemburg.

Reuters berichtte in 2012 al dat de akkoorden die Amazon sloot met de Luxemburgse fiscus er voor zorgden dat het bedrijf tussen 2007 en 2011 buiten de VS een gemiddeld belastingpercentage moest betalen van slechts 5,3 procent. Terwijl Amazon in 2013 nog 20 miljard dollar winst haalde uit al zijn Europese activiteiten, die bijna volledig via Luxemburg worden gekanaliseerd.

Het onderzoek van de Europese Commissie focust op één van de belangrijkste bedrijven van Amazon in Luxemburg: Amazon EU S.à.r.l., dat diensten verleent aan de Europese klanten van Amazon. En volgens de Commissie maakt een genereus belastingakkoord uit 2003 met de Luxemburgse fiscus mogelijk dat miljoenen euro’s aan fiscaal aftrekbare royalties elk jaar vloeien naar nog een ander Luxemburgs bedrijf van Amazon. Met als resultaat dat Amazon amper belastingen betaalt op zijn verkoopcijfers in Europa.

De gelekte documenten in Luxembourg Leaks tonen aan dat in 2009 Amazon EU S.à.r.l. meer dan 519 miljoen euro aan royalties betaalde terwijl andere Luxemburgse bedrijven (Amazon Europe Holding Technologies SCS) datzelfde bedrag ontving dankzij ‘akkoorden met verbonden bedrijven’. Dankzij deze en andere belastingaftrekken afficheerde Amazon EU S.à.r.l. een belastbare winst van slechts 14,8 miljoen euro en betaalde het 4,1 miljoen euro belastingen in Luxemburg.

Ook Amazon wilde niet reageren op de vaststellingen van ICIJ.

Terwijl de Europese Commissie zijn onderzoeken voortzet, heeft de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) nieuwe regels voorgesteld zodat multinationale bedrijven niet langer kunnen profiteren van veelgebruikte praktijken om winsten te verschuiven naar belastingparadijzen. Al is het nog onzeker en een werk van jaren om die nieuwe regels om te zetten in werkelijkheid.

In juli verklaarde Juncker nog tijdens een speech in Brussel dat hij belastingontwijking zou bestrijden.

Gramegna, de minister van Financiën van Luxemburg, zei in een interview met ICIJ dat ‘de Europese Commissie wel kan toezien op staatssteun en eerlijke concurrentie’. ‘Maar we hebben aan de Commissie ook gezegd dat alles wat we gedaan hebben in overeenstemming is met de algemene beginselen binnen de Europese Unie en de OESO.’

Een bijkomend politiek probleem is dat Jean-Claude Juncker sinds deze week aan het hoofd staat van de Europese Commissie. Terwijl hij als Luxemburgs eerste minister verantwoordelijk was voor onder andere de wet die inkomsten uit allerlei intellectuele eigendomsrechten voor 80 procent vrijstelt van belastingen.

In juli verklaarde Juncker nog tijdens een speech in Brussel dat hij belastingontwijking zou bestrijden. ‘We zullen proberen om wat moraliteit en ethiek te introduceren in het Europese belastinglandschap.’ Maar recent verklaarde hij ook nog op de Duitse televisie: ‘Niemand heeft me ooit staalhard kunnen overtuigen dat Luxemburg een belastingparadijs is. Luxemburg past belastingregels toe die volledig overeenstemmen met de Europese regels.’

En tijdens een persconferentie twee weken geleden beloofde Juncker nog dat hij niet zal proberen om de onderzoeken naar Luxemburg te beïnvloeden. ‘Ik zal mijn positie niet misbruiken om Europese Commissarissen onder druk te zetten andere beslissingen te nemen tegenover Luxemburg.’

Experts betwijfelen dat Luxemburg zijn flexibel belastingregime zal opgeven zonder slag of stoot. Belastinginspecteurs in België en andere landen maken zich geen illusies dat grote bedrijven manieren zullen blijven vinden om te profiteren van belastingakkoorden in Luxemburg en andere belastingparadijzen. Terwijl kleinere bedrijven en gemiddelde belastingbetalers zich moeten neerleggen bij de verschuldigde belastingtarieven. En de beleidsmakers en belastingcontroleurs altijd een stapje achterop hinken.

Margot Williams, Emilia Díaz-Struck, Delphine Reuter, Frédéric Zalac, Harvey Cashore, Lars Bové, Kristof Clerix, Julia Stein, Titus Plattner, Mario Stäuble, Minna Knus-Galán, Matthew Caruana-Galizia, Christoph Lütgert, Rigoberto Carvajal, Edouard Perrin en Neil Chenoweth hebben bijgedragen aan dit artikel.

Vertaald uit het Engels door Kristof Clerix en Lars Bové.