Black Mama: ‘Mijn Afro-Ecuadoraanse identiteit is een extra, maar het is niet alles wat ik ben’

Ana Gabriela Cano is op het podium Black Mama. Ze begint spontaan te vertellen over hoe ze altijd al jong mama wilde zijn. Ze is dol op eten, en daarom kookt ze voor iedereen. Met het hart op de tong vertelt de jonge rap-zangeres over haar familie, de zoektocht naar haar identiteit, de noodzaak van strijd, verschillende feminismes en respect.

Bij haar thuis in Quito zit een groep vrienden te eten, en spelen een baby en een klein jongetje. We zoeken een rustig plekje op in de opnamestudio met een fles Ecuadoraans Pilsener bier.

De Afro-Ecuadoraanse zangeres is dan wel trots op haar afkomst, en op wie ze is, ze houdt niet van etiketten, labels.

Ana’s sprankel heeft me te pakken. De dagen na het interview beluister ik keer op keer haar songteksten. Een jonge Afro-Ecuadoraanse zangeres in Quito gaf me een belangrijk cadeau: een sterke vrouw met een verhaal. Eerlijk met de realiteit, maar een hart onder de riem in haar oprechtheid en spontane luide lach.

© Black Mama

De artiestennaam Black Mama heeft niets te maken met Ana’s Afro-Ecuadoraanse afkomst. Het is haar bijnaam sinds ze een jong meisje was. Ze hield van black metal en was groter dan al de rest, dus noemden ze haar mama. Black Mama is niet wat ze op het eerste gezicht lijkt, ze is veel meer.

Wanneer ik feminisme en de strijd van Afro-Ecuadoraanse vrouwen aanhaal, moet ik zelfs niets vragen. Het is een strijd dicht bij, als Afro-Ecuadoraanse vrouw, afkomstig van de kust en wonend in de hoofdstad. Een verhaal over een strijd die zich niet mag verliezen in banaliteiten. Black Mama is vrouw en Afro, en zichzelf. Black Mama aan het woord:

Ana Gabriela Cano: ‘In Ecuador heb je een groep passionele feministen die misschien wel enigszins de strijd verdraaien van vrouwen, die al heel lang voor het feminisme opkomen.’

‘Er is wat wrijving tussen de Ecuadoraanse feministen en Afro-Ecuadoraanse vrouwen. De Afro-Ecuadoraanse vrouwen vechten niet alleen voor vrouwenrechten. Ze komen ook op voor de rechten van zwarten.’

‘Afro-Ecuadoraans feminisme bestaat maar het wordt niet beleefd als feminisme. Het zijn vrouwen en mannen die een strijd leveren, geen discours.’

Elke feministe is feministe vanuit haar specifieke situatie, vanuit een ander veld, vanuit andere bullshit.

‘Elke feministe is feministe vanuit haar specifieke situatie, vanuit een ander veld, vanuit andere bullshit.’

‘En dan zijn er ook nog de pamflet-feministen, die eigenlijk niet begrijpen waar feminisme om draait.’

‘Geweld tegen vrouwen leidt tot extreme uitspraken vanuit feministische hoek, zoals: ‘Mes voor de macho, mes op lul-verkrachters.’ We mogen ons niet op deze manier isoleren. Mannen en vrouwen zijn anders, en we zijn samen mensen.’

‘Vrouwen hebben bovendien altijd het recht op catharsis gehad. We hebben het recht om te roepen, huilen. Mannen hebben een andere rol opgelegd gekregen.’

‘Het is op zich niet feminisme dat de interactie met mannen in gevaar brengt. Als zo een groot percentage vrouwen verzuchtingen heeft, dan is daar een reden voor. Mannen voelen zich oncomfortabel om hier over te praten.’

‘Het gaat er om dat het feit dat ik vrouw ben me niet tegenhoudt. Op zich al het vermelden dat je vrouw bent, is een struikelblok. Ze leerden ons met poppen spelen, naar Disneyprinsessen opkijken. Mijn zoon is weg van Spiderman. Ik heb de luxe om hem uit te leggen: Spiderman is een held. Maar hij kan niet altijd muren intrappen en knap zijn.’

‘Het gaat erom hoe je met de Spidermans en Disneyprinsessen van je kinderen omgaat.’

‘We moeten ook niet bij wijze van spreken elke man met een snor op straat om willen brengen. Daar draait het niet om. Het gaat om respect te tonen voor iedereen.’

De feministische strijd verliest zich in de stomste dunne takken van de boom, met het risico dat de takken breken.

‘Er zijn ook mannen die misbruikt zijn geweest. De feministische strijd verliest zich in de stomste dunne takken van de boom, met het risico dat de takken breken. De echte strijd wordt onzichtbaar gemaakt, door de kleine “mini-strijdjes” met drama en zonder relevantie.’

‘Er is een historische context. We zijn een ex-kolonie met een cultuur van heel wat misbruiken. Exploitatie van vrouwen, maar ook van inheemse volken. Denk maar aan de inheemse bevolking die drank werd gegeven om ze stom te houden. Hetzelfde lot werd toebedeeld aan de zwarten.’

‘Zo is er een heleboel misbruik ingeworteld in onze cultuur en aanvaardbaar geworden. Dit leidt tot gewelddadige reacties zoals femicides.’

‘En dan zeggen ze: ‘Ay, vrouwen vragen om verkrachting want ze kleden zich er naar’. Maar ze leerden ons ons zo te kleden. Ze leerden ons dat de mannen ons daarom mogen verkrachten.’

‘Zo kom je in een frustrerende vicieuze cirkel terecht. Je bent als vrouw altijd de schuldige.’

Hier wordt gezegd dat als een man pijn heeft aan zijn nieren, hij seks moeten hebben met een zwarte vrouw.

‘Hier wordt gezegd dat als een man pijn heeft aan zijn nieren, hij seks moeten hebben met een zwarte vrouw. Een leerkracht in de lagere school vroeg mij toen ik in de derde klas zat: ‘Is het waar dat de zwarten een harde vagina hebben?’

‘Zo is het begrijpelijk dat heel wat vrouwen de situatie in eigen handen nemen en zeggen: “Ah bueno, jullie hebben ons zo behandeld, nu is het aan ons.” Dit is echt niet de uitweg.’

In Leoncito, leeuwtje, zing Black Mama over haar zoontje: Wandel aan mijn hand, geef geen ruimte aan de onwetendheid, wandel met Black Mama.

Ana Gabriela Cano: ‘Als we een kind opvoeden met verkrachting als norm, is het logisch dat een tiener met een erectie een meisje gewelddadig zal behandelen. Als we een meisje leren dat ze onderdanig moet zijn, wordt dit later een onderdrukte vrouw. Kinderen en jongeren krijgen te weinig informatie. Maar het moment dat vrouwen zeggen: “Basta, we beslissen voor onszelf”, zijn we slecht en hysterisch.’

‘Hier spelen artiesten een sleutelrol. Artiesten kunnen helpen mensen te sensibiliseren. Dat meisjes, vrouwen zeggen: “Shit, nee.”’

(Black Mama zingt: Hier bestaat geen zwart en wit, je weet dat we een mix van mulat en indígena zijn… onze voorouders van Afrika.)

Ana Gabriela Cano: ‘Ook zwart zijn betekent niet automatisch dat ze je slecht behandelen, het gaat om onze houding.’

‘Er is al heel veel bereikt. Zwarte vrouwen die van de kust naar de hoofdstad kwamen, vonden vroeger enkel werk als huishoudster. Daarbij werd nog om seksuele gunsten gevraagd, voor ze de job konden krijgen.’

Waar is de trots om zwart te zijn?

‘Maar er is nog een lange weg af te leggen.’

‘Neem nu mij als artiest. Zonder dat ik het door heb, verval ik in het spel van het exotische lid van de band. Ze verwachten als Afro-Ecuadoraanse dat je goed danst en grappig bent. Er zijn zwarte leiders met kleurlenzen en zacht haar. Waar is de trots om zwart te zijn?’

‘Ik probeerde al die tijd het label van mij af te schudden, niet de dwaze zwarte te zijn. Maar dan besef je: Er zijn zo veel sterke personen die voor ons de weg hebben geopend.’

‘Je doorloopt een psychologisch traject. Ja, waarom niet mijn etniciteit laten uitblinken en zeggen: “Ik vind het heerlijk om zwart te zijn.”’

‘Je afkomst waarderen en beleven is iets anders dan in een hoek geduwd te worden met een etiket. Het is het belangrijk je afkomst en geschiedenis te kennen, te weten dat feministen en Afro-Ecuadoraanse vrouwen de weg voor jou hebben gebaand naar deze bevoorrechte situatie. We kunnen bijvoorbeeld zwarte dokters consulteren, en een heleboel zaken die voorheen niet mogelijk waren.’

‘Ik blijf op weg… werken om mijn leeuwtje vooruit te brengen… want ja het leven is hard…, maar je weet dat we licht zijn in de donkerste nacht.’

Aan Gabriela Cano: ‘We moeten blijven vechten. We willen niet minder of meer dan mannen zijn.’

‘Feminisme moet naar harmonie streven voor iedereen. Ik heb vrienden die, als ik met hen over feminisme praat, met mij in discussie gaan. Ze begrijpen niet dat feminisme helemaal niet de mannen van de aarde wil vegen.’

‘Het probleem is niet dat ze man zijn. De sleutel ligt in begrijpen welke privileges dit inhoudt. Begrijpen hoe bepaalde communicatie schadelijk is.’

‘Het leven schonk mij twee zoontjes. In mijn handen ligt de mogelijkheid dat er twee mannen hun moeder verdedigen. Niet omdat ze zwart is, of vrouw, of moeder, maar omdat ze een persoon is.’

‘Toen ik artiest werd besliste ik nadruk te leggen op wat ik graag doe. Niet om iets te bewijzen. Het is niet “wij kunnen ook…” Het draait om: “We kunnen, punt.”’

Black Mama zingt: En ik weet dat ik met deze trots kan zingen, want ik weet dat ik met de mond kan schieten… Wie niet wil begrijpen, wat kan mij dat schelen. Ze weten dat ik wil zingen en vertellen….

Wat gebeurt er op het podium?

Ana Gabriela Cano: ‘Ik heb mij als rapster toegelegd op verhalen vertellen. Ik breng verhalen over vrouwen in risicovolle situaties, over sterke vrouwen.’

Als artiest heb je veel invloed. Dat kan misgaan, zoals bij sommige rappers met hun bling bling, bitches en auto’s.

‘Als artiest heb je veel invloed. Dat kan misgaan, zoals bij sommige rappers met hun bling bling, bitches en auto’s. Ik heb mezelf verplicht verstandig te zijn met mijn verhaal, zodat mijn publiek iets kan doen met de informatie. Een verhaal is een heel sterk geschenk.’

‘Mijn oma was een vrouw die recht in haar schoenen stond. Een zwarte vrouw die een strijd leverde. Haar kinderen hadden alle kleuren van de regenboog. Ze begreep dat wat ons samenbracht meer dan huidskleur was. Het was het verhaal van onze familie. Mijn oma, haar mama en mijn overgrootouders waren vrouwen die het voor mekaar kregen. Ondanks het misbruik, ondanks het racisme.’

‘Hetzelfde verhaal herhaalt zich bij andere vrouwen die niet blank of zwart zijn. Vrouwen die zich in een sociaal risicovolle situatie bevinden en zich redden.’

‘Het gaat erom de kleur voorbij te gaan. Maar toch je afkomst te kennen en koesteren. Verder gaan dan waar je huidskleur je kan brengen en mentale, sociale en economische struikelblokken van je af schudden.’

© Black Mama

 

‘Afro-Eucadoranen stonden recht, ondanks de slavernij, het doden van ons volk op de meest gruwelijke manieren, het verkopen van mensen als goederen. Wat gaan we met deze pijn doen?’

‘Neem nu de beweging in de VS Black Lives Matter. Natuurlijk steun ik deze beweging, want het zijn blanke agenten die zwarte burgers doden. Maar we mogen niet met het leed blijven zitten. Ik ben zwart, en hoe luid wil ik roepen dat ze mij horen? Tot waar wil ik met mijn stem reiken?’

Tot waar reikt jouw stem?

(Ana die heel het gesprek lang lacht, wordt plots heel ernstig)

Iets kunnen doen met die zwarte dikke massa, en ze kunnen kneden zodat het een instrument wordt waar je iets aan hebt.

Ana Gabriela Cano: ‘Ik wil komen tot waar het nodig is. De hand uitsteken naar die vrouwen die nog niet begrijpen dat ze in een situatie met geweld leven. Ik kan situaties zichtbaar maken, omdat ik ze zelf heb beleefd en lang ontkend. Het deed altijd pijn daar vanbinnen. Iets kunnen doen met die zwarte dikke massa, en ze kunnen kneden zodat het een instrument wordt waar je iets aan hebt.’

‘Ik ben tegen geweld. Toch geloof ik dat er soms gewelddadige acties moeten ondernomen worden om geweld te stoppen. Sociaal geweld, niet fysiek geweld. Met flower power gaan we niets bereiken.’

En Ana lacht weer.

Ana Gabriela Cano: ‘Liefde is de kern. Maar we moeten beseffen dat vele grote veranderingen uit een breuk voortkwamen.’

In Mujeres de acero, Vrouwen van ijzer, zingt Black Mama: Hoewel ze je zijn proberen te ontnemen… je moet vechten… je zal voelen dat er vroeg of laat een nieuwe toekomst komt.

Wat beweegt er?

Ana Gabriela Cano: ‘Ik word gevolgd op sociale media. Niet dat ik dat de hele dag lang denk aan hoe ik het patriarchaat kan desactiveren, maar ik gebruik deze media.’

Als zij die boven staan een touw gooien naar wie zich onderaan bevindt, dan komt er echt verandering.

‘Sommige vrouwen hebben een geprivilegieerde positie en moeten hun handen een beetje vuil maken. Er zijn een heleboel feministen die de aula magna niet uit komen. En, er zijn feministen die een gemeenschapseethuis recht houden voor wel zestig kinderen. Als zij die boven staan een touw gooien naar wie zich onderaan bevindt, dan komt er echt verandering.’

‘Er is een economische kloof. Als zij die privileges hebben begrijpen dat ze gewicht kunnen halen van de schouders van andere vrouwen, dan doorbreken we de cirkel.’

Je gaf een concert op de Internationale Dag voor de Eliminatie van Geweld tegen Vrouwen afgelopen november. Kan de feministische organisatie Ni Una Menos in Latijns-Amerika dit ontmoetingspunt helpen opzetten?

Ana Gabriela Cano: ‘Niet specifiek Ni Una Menos kan helpen. Deze organisatie heeft een heel emotionele lading. En gevoelens laten ons soms niet meer duidelijk denken.’

‘Meer dan de roep om ons niet meer te doden, gaat het er om dat we met nog veel meer zijn.’

‘We zijn vrouwen, dus we baren kinderen. Als ze zo verder doen, zullen we met nog veel meer afkomen.’

Ana lacht om wat ze zegt, maar weet dat ze gelijk heeft.

‘We hebben mannen nodig die ons respecteren, niet mannen die zich schuldig voelen. Mannen die inzien dat ze ook voor zichzelf moeten zorgen en zichzelf respecteren.’

‘We beleven een heel erg repressieve periode. Neem nu de Shuar in Ecuador die vervolgd worden omdat ze hun grond verdedigen. We staan op het punt de grootste genocide van Ecuador te beleven.’

Niet alleen klagen en een bord in de lucht steken, maar je handen zelf in de pot steken om te verdelen.

‘En er wordt geruzied om de verkiezingen. We zijn aan het afglijden.’

‘We worden afgeleid, en we mogen zij die aan de macht zijn die kans niet geven. Verandering komt vanuit onszelf. Niet alleen klagen en een bord in de lucht steken, maar je handen zelf in de pot steken om te verdelen.’

Ana toont haar tatoeages. Een zwarte wonder woman met de zweep van de rechtvaardigheid. Zwaluwen. Haar zoon Gabriel. Een zoon die ze verloor. Tijgerogen. Haar handen, een wapen net als haar stem. Black Mama heeft een verhaal.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.