Game of Thrones in Thailand: een tragisch koninkrijk zonder koning

Na het recente overlijden van koning Bhumibol ligt de vraag op ieders lippen: hoe zit het nu precies met de troonopvolging in Thailand? Andrew MacGregor, de Thailandexpert die weet wat er achter de muren van de koninklijke paleizen speelt, geeft zijn inschatting.

  • CC Screenpunk (CC BY-NC 2.0) CC Screenpunk (CC BY-NC 2.0) CC Screenpunk (CC BY-NC 2.0)
  • CC Screenpunk (CC BY-NC 2.0) De Thaise vorst was een zwijgzaam persoon. Hij was vaak ook emotioneel afstandelijk. CC Screenpunk (CC BY-NC 2.0)
  • CC Kent Clark (CC BY-NC-ND 2.0) De tragische koning. Volgens MacGregor schoot Bhumibol op achttienjarige leeftijd per ongeluk zijn broer door het hoofd toen ze aan het spelen waren met wapens. CC Kent Clark (CC BY-NC-ND 2.0)
  • CC Thai Jasmine (CC BY-NC 2.0) CC Thai Jasmine (CC BY-NC 2.0)

Andrew MacGregor Marshall was de eerste journalist die het overlijden van koning Bhumibol (spreek uit poo-me-pon) op 13 oktober publiekelijk aankondigde, enkele uren voor het koninklijke paleis een officiële mededeling uitzond. In zijn strijd voor een democratisch Thailand, publiceerde hij in 2014 een controversieel boek, gebaseerd op de gelekte ‘US cable leaks’ die Wikileaks in 2010 vrijgaf.

A Kingdom in Crisis: Thailand’s Struggle for Democracy in the Twenty-First Century deed Thailand daveren op zijn grondvesten en werd verboden. Het boek geeft een zeldzame blik achter de schermen van een monarchie waar majesteitsschennis zwaar bestraft wordt en zelfs internationale media gedwongen worden om aan zelfcensuur te doen.

Op het moment van Bhumibols overlijden, was de shock zichtbaar en voelbaar doorheen de Thailandse hoofdstad Bangkok. Uw reactie hierop was: ‘Hij leidde een tragisch leven’, een uitspraak die in schril contrast stond met de rouwende massa. Waarop is die stelling gebaseerd?

Andrew MacGregor: Bhumibol verloor zijn vader reeds op jonge leeftijd (2). Hij was een verlegen jongen en groeide op in verscheidene plekken in de wereld. Bijgevolg had hij niet veel vrienden. Zijn enige vriend was zijn broer, kroonprins Ananda, zijn zus Galyani Vadhana en hun moeder prinses Sangwalya Chukramol.

Andrew MacGregor: Op achttienjarige leeftijd schoot Bhumibol per ongeluk zijn broer door het hoofd toen ze aan het spelen waren met wapens in het koninklijke paleis

Op achttienjarige leeftijd (1946) schoot Bhumibol per ongeluk zijn broer door het hoofd toen ze aan het spelen waren met wapens in het koninklijke paleis, meer bijzonder in de slaapkamer van prins Ananda. Het is een traumatisch voorval, dat Bhumibol voor de rest van zijn leven achtervolgde doorheen zijn heerschappij als vorst en gekend was binnen de koninklijke familie.

Na het tragische incident keerde Bhumibol terug naar Zwitserland waar hij school liep, maar het was duidelijk dat hij geen koning wilde worden. Tenslotte werd hij overhaald om terug te keren naar Thailand om zijn broer op te volgen. Ondanks dat hij zwaar depressief en getraumatiseerd door het leven ging, nam hij de nieuwe rol als monarch toch op zich.

CC Kent Clark (CC BY-NC-ND 2.0)

De tragische koning. Volgens MacGregor schoot Bhumibol op achttienjarige leeftijd per ongeluk zijn broer door het hoofd toen ze aan het spelen waren met wapens.

Bestaat er enig bewijsmateriaal dat kan staven wat er die tragische nacht gebeurd is?  

Andrew MacGregor: Je zult nu geen bewijsstukken meer vinden wat betreft forensisch materiaal.  Dat werd indertijd opzettelijk verborgen gehouden. Iedereen die toen leefde, is reeds gestorven, met Bhumibol als laatste getuige.

Als je de diplomatieke telegrammen (‘diplomatic cables’) en koninklijke archieven in Amerika, Australië en Engeland ter hand neemt, is het onmogelijk om te concluderen dat een moordenaar indertijd het paleis was binnengedrongen en prins Anand heeft vermoord.

De enige mogelijkheid die overbleef, is dat Anand zelfmoord had gepleegd -wat op het eerste zicht werd gedacht- of dat zijn broer hem per ongeluk gedood heeft.  De gehele koninklijke familie werd ingelicht omtrent het dodelijk incident en mogelijke getuigen werden geëxecuteerd.

Vele Thailanders uit de elite en koninklijke kringen kennen dit verhaal, maar er wordt publiekelijk nooit over gesproken, mede door de lese majeste wet die majesteitsschennis verbiedt.

Als Bhumibol ooit gezegd had: ‘Ik denk dat het prima is om deze wet af te schaffen’, dan was het afgelopen met de lese majeste wet.

Wat denk je dat wijlen koning Bhumibol zelf van de lese majeste wet vond?

Andrew MacGregor: Ik heb uiteraard geen exact idee van wat er in de Thailandse vorst zijn hoofd omging, maar ben er wel van overtuigd dat indien hij tegen deze wet gekant was, hij dit had kunnen stoppen. Indien hij ooit een statement had gemaakt -want tenslotte is hij de koning- waarbij hij zei: ‘Ik denk dat het prima is om deze wet af te schaffen’, dan was het afgelopen met de lese majeste wet.

Dat is echter nooit gebeurd. Sommigen beweren dat hij geen voorstander van de wet was, maar ze in voege liet treden zodat politici er gebruik konden van maken.  Ik geloof echter dat één van de redenen elders ligt. Wellicht zat de schrik er dusdanig in dat de ware feiten omtrent het overlijden van zijn broer, prins Ananda aan het licht zouden komen. Bijgevolg zou dit afbreuk doen aan het beeld dat men van de koning heeft, namelijk dat hij als soeverein perfect is.

In één van Bhumibols verjaardagstoespraken (2005), deelde de koning mee dat hij zich beledigd voelt door het feit dat hij als vorst geen fouten kan maken en enkel goed kan doen. Hieruit concludeerde hij, dat hij niet als menselijk werd aanschouwd.

Andrew MacGregor: De koning sprak vaak in raadsels doorheen zijn toespraken. In hetgeen hij meedeelde, zat er dan ook een dubbele boodschap. Als je het mij vraagt, was deze beroemde uitspraak meer gericht op Thaksin. Ze had geen betrekking op de lese majeste wet.

Prins Vajiralongkorn is net zoals zijn vader een tragisch figuur

Indachtig de familietragiek uit het verleden, waarbij Bhumibol mogelijks zijn eigen broer (onopzettelijk) gedood heeft, is het meer dan redelijk om te stellen dat zijn vier koningskinderen hiervan de (emotionele) gevolgen dragen als je kijkt naar het afwijkend gedrag van prins Vajiralongkorn?

Andrew MacGregor: Uiteraard. Ik voel mee met de prins, want hij is net zoals zijn vader een tragisch figuur. Prins Vajiralongkorn leidde een ongewoon leven en de band tussen vader en zoon vlotte niet. Zijn vader, koning Bhumibol was niet zo innig met zijn kinderen, uitgezonderd met zijn dochter, prinses Sirindhorn.

CC Screenpunk (CC BY-NC 2.0)

De Thaise vorst was een zwijgzaam persoon. Hij was vaak ook emotioneel afstandelijk.

Doordat de prins troonopvolger was, werd hij van jongafsaan behandeld als een god en overstelpt met aandacht, ondermeer door zijn moeder, koningin Sirikit.

Gedurende zijn opvoeding werd de prins naar een Engels internaat gestuurd, waar hij plots een nobody was. De jonge Vajiralongkorn kon dat niet aan. Net als zijn vader is de prins een slachtoffer van de omstandigheden, met dat verschil dat hij heel wat schade om zich heen veroorzaakt. In feite is het één grote tragedie.

De Thaise prins, die in 1972 door zijn vader Bhumibol tot troonopvolger was benoemd, had binnen de eerste week na het overlijden de troon moeten betreden. Dat gebeurde echter niet. Er is steeds sprake van uitstel.  Wat kunnen wij uit deze impasse concluderen?

Andrew MacGregor: Het kan mogelijks een slimme en strategische zet zijn van de prins door de boot wat af te houden, maar mijn bronnen vertellen mij dat er nog steeds conflicten aan de hand zijn wat betreft de successie.

Een sleutelfiguur is generaal Prem Tinsulonanda. Hij is de voorzitter van de Privy Council (Kroonraad). 

Als je de Thaise politiek wilt begrijpen, moet je op zijn minst een paar jaar terug in de tijd. Thailand is de laatste tien jaar geteisterd door meerdere omwentelingen, waarbij twee staatsgrepen. Het grote verhaal is nooit verteld geweest wat betreft de Thaise politiek tussen het koningshuis en de troonopvolging. Er woedt een enorme strijd omtrent de troonovername en dat conflict wordt nù nog steeds uitgespeeld.

Een sleutelfiguur is generaal Prem Tinsulonanda. Hij is de voorzitter van de Privy Council (Kroonraad). Ondanks het feit dat zijn macht de laatste jaren is afgezwakt, is hij er toch in geslaagd om een comeback te maken en de positie van regent in te nemen. Bovendien is het hoofd van het leger, generaal Chalermchai Sitthisart een trouw volgeling van Prem.

Momenteel probeert Prem nog last minute concessies te verkrijgen van de kroonprins, zodoende dat Vajiralongkorn niet vrijuit kan regeren. Dat verklaart het uitstel en de verwarring omtrent de opvolging.

De bronnen die mij dit vertellen zijn afkomstig uit hogere, koninklijke kringen en meldden het overlijden van koning Bhumibol drie uur voor de officiële staatsmededeling. Ze zijn met andere woorden vrij accuraat en bevestigen de verwoede strijd omtrent de troonovername, wat resulteerde in een koninkrijk zonder koning.

Wat voor een figuur is oud-generaal Prem Tinsulanonda?

Andrew MacGregor: Prem en de kroonprins zijn decennialang gezworen vijanden en hun vijandschap dateert van de jaren tachtig, toen Prem eerste minister was. Reeds jarenlang probeert Prem te voorkomen dat kroonprins Vajiralongkorn de troon bestijgt.

Het conflict tussen kroonprins en generaal Prem werd steeds groter door Vajiralongkorns bondgenootschap met Thaksin Shinawatra 

De generaal bewerkstelligt dit door gebruik te maken van zijn uitgebreid netwerk, dat zich uitstrekt van de conservatieve royalisten tot de zogenaamde koningsgezinde liberalen uit Anand Panyarachuns kring en de Democratische Partij in Bangkok. (Panyaruchun was tweevoudig eerste minister van Thailand, namelijk van 1991 tot 1992, en een tweede maal in 1992.)

Dit conflict werd na 2005 steeds groter, nadat het paleis zijn bezorgdheid had geuit omtrent Vajiralongkorns bondgenootschap met de populistische demagoog Thaksin Shinawatra (Red Shirts).

Prem was het militaire brein achter de coup van 2006, die diende om de alliantie tussen de prins en Thaksin te saboteren en mogelijke vooruitzichten betreffende de troonopvolging te saboteren.

Prems macht werd zwakker, maar de animositeit jegens de kroonprins bleef aanhouden. Dat bevestigden ook Amerikaanse overheidsdocumenten die deel uitmaken van de ‘US diplomatic cables leak’ die Wikileaks in 2010 publiceerde.

CC Thai Jasmine (CC BY-NC 2.0)

 

Is de 96-jarige oud-generaal Prem, die benoemd is tot waarnemer van de monarchie en momenteel functioneert als regent zolang de kroonprins nog geen koning is, nog scherp van geest om het land te leiden?  

Andrew MacGregor: Ondanks zijn leeftijd, heeft Prem de voorbije maanden zijn positie opvallend weten te versterken. De generaal slaagde er de afgelopen zomer in om via eerste minister Prayuth Chan-ocha de generaal Chalermchai Sittisart, die een trouwe volgeling van Prem is, te benoemen tot hoofd van het leger.

Dit is een uiterst cruciale en strategische zet. De benoeming dient om de gemoederen tussen Prem en zijn bondgenoten, alsook militaire facties die rancuneus zijn op de Eastern Tigers, te sussen. (De ‘Eastern Tigers’ is een militaire topfactie die koningsgezind  is en wordt ook wel de ‘Queens Guard’ genoemd. Deze factie hielp eerste minister Prayuth Chan-ocha, die zelf deel uitmaakt van deze militaire ‘kliek’, aan de macht.).

Eerste minister Prayuth spreekt herhaaldelijk uit naam van de kroonprins, maar prins Vajiralongkorn heeft nog geen enkele publieke mededeling gedaan

Op deze manier probeert men een contra-staatsgreep te vermijden gedurende het opvolgingsproces. De kroonprins was bijgevolg verplicht om een alliantie met zijn oude rivaal Prem aan te gaan.

Ook al komt Prem niet aan de macht, door deze strategische zet kan hij nog steeds controle uitoefenen. Wat zeer merkwaardig is, is dat eerste minister Prayuth herhaaldelijk uit naam van de kroonprins spreekt, maar prins Vajiralongkorn tot heden geen enkele publieke mededeling heeft gedaan.

Bestaat de kans dat prinses Sirindhorn, die erg geliefd is bij de bevolking en steeds meer in haar vaders voetsporen treedt, tot monarch kan uitgeroepen worden?

Andrew MacGregor: Generaal Prem heeft dat voorstel heel erg ondersteund, maar het werd afgeketst door de kroonprins en eerste minister Prayuth.

Daarna werd er voorgesteld dat de kroonprins’ oudste dochter, prinses Bajrakitiyabha tot monarch werd benoemd, maar ook dat voorstel werd afgewezen. Doordat de troonskwestie nog niet van de baan is, heeft de militaire junta besloten om aan te kondigen dat prins Vajiralongkorn nog even wacht wat betreft de successie.

Welke impact heeft het overlijden van de Thaise koning op de rood-gele tegenstellingen?

Andrew MacGregor: Beide bewegingen hebben hun hoogtepunt gehad en zijn momenteel wat uitgedoofd. Voor de Yellow Shirts (geelhemden) was de troonopvolging essentieel, maar na het overlijden van koning Bhumibol ga je nu een compleet andere politieke opflakkering zien.

De balans zal verschuiven van ultra-royalisme naar anti-royalisme, of het zal zich op zijn minst uiten in een felle tegenkanting tegen de prins

Heel wat groepen onder de geelhemden die voordien erg koningsgezind waren en ondermeer bestaan uit de hogere (midden)klasse van Bangkok, zijn geen voorstander van Vajiralongkorn. De kroonprins wordt in Thailand enorm gehekeld.

De balans zal dus verschuiven van ultra-royalisme naar anti-royalisme, of het zal zich op zijn minst uiten in een felle tegenkanting tegen de prins aangezien de bezorgdheid onder de Thailandse bevolking erg groot is wat betreft de troonopvolging.

De roodhemden daarentegen, bestaande uit boeren en arbeiders uit het armere noorden, zijn nog steeds voorvechters van democratie, maar willen op het politieke toneel geen bemoeienissen van de monarchie of van niet-verkozen kandidaten. Op lange termijn zal er democratie komen in Thailand, maar dat kan nog enige tijd duren. De Red Shirts zijn zich hiervan erg bewust.

Je bent verbannen uit Thailand. Waarom overtrad u opzettelijk de lese majese wet, met alle risico’s vandien?

Andrew MacGregor: In 2011 overtrad ik de beruchte les majeste wet in Thailand, omdat ik van mening ben dat zolang de Thailandse bevolking niet op de hoogte gebracht wordt van de Thailandse geschiedenis en er niet openlijk over kan praten, het land nooit echt vrij kan zijn.

Het is niet omdat ik kritisch ben, dat ik niet van Thailand houd. Mijn echtgenote en schoonfamilie zijn Thais. Als journalist en als bijdrage aan het land, vind ik dat het mijn plicht is om de bevolking de waarheid te vertellen.  

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.