Landbouwers willen meer verdienen aan de chocolade die u koopt

Fairtrade wil boeren en hun gezinnen een menswaardig inkomen bezorgen waardoor ze sterker staan en zélf uit de armoede geraken.
Alterfin is een sociale investeerder, die kapitaal in België verzamelt en investeert in Fairtrade producenten in het Zuiden.Ondanks de toegenomen vraag naar cacao geven veel boeren er de brui aan omdat de productie niet langer loont.

De cacaoboer krijgt amper 3 tot 6 procent van de prijs die wij voor chocolade betalen.

De prijs van cacao steeg in 2013 met 23 procent, maar de cacaoboer krijgt amper 3 tot 6 procent van de prijs die wij voor chocolade betalen. Fairtrade probeert deze problematiek al enkele jaren aan te kaarten.

Mamadou Bamba, directeur van de Ivoriaanse landbouwcoöperatie Ecookim, kwam op vrijdag 5 juni – ter ere van de twintigste verjaardag van Alterfin – in ons land getuigen over de uitbuiting van de Afrikaanse landbouwer door Westerse multinationals.

Hij wil deze praktijken aan de kaak stellen en getuigt hoe Fairtrade zijn coöperatie een eerlijk behandelt. MO* ging in gesprek met Mamadou.

In 2004 richtte u de landbouwcoöperatie Ecookim op. Met welke achterliggende gedachte?

Mamadou: Ik vertrok vanuit het gegeven dat een Ivoriaanse cacaoboer gemiddeld 3,5 hectare grond heeft. Je moet rekenen dat er ongeveer 2 à 2,5 ton cacao per hectare wordt geproduceerd per jaar. Niet elke boer is in staat om transport en verkoop van zijn cacaobonen te regelen. Daarom verenigden ze zich in kleine coöperaties.

Ecookim werd opgericht als een unie van coöperaties en wil helpen bij de verkoop en uitvoer van gewassen. De nadruk ligt op cacao, maar we zijn ook actief in de koffie- en cashewsector.

Bij onze opstart bestonden we uit 4 coöperaties. Vandaag de dag zijn dat er 23, goed voor 10.231 boeren. Zij moeten zich dankzij onze steun geen zorgen meer maken over de verkoop en uitvoer van hun cacaobonen. Er moet niet langer beroep gedaan worden op onbetrouwbare tussenpersonen die slechte prijzen bieden. Daardoor stijgen de inkomsten van de cacaoboeren.

Slechte onderhandelingspositie

Vaak worden de cacaoboeren onderbetaald en leven ze onder de armoedegrens. Hoe komt dat volgens u en hoe pakt u dit probleem aan?

Mamadou: Negentig procent van de cacaoproductie wereldwijd is in handen van kleinschalige cacaoboeren. Met een gemiddeld inkomen van minder dan twee dollar per dag slagen zij er niet in hun economische positie te verbeteren.

Daardoor krijgen ze moeilijk toegang tot de markt en moeten ze beroep doen op tussenpersonen om hun cacaobonen te verkopen. Door die slechte onderhandelingspositie worden de boeren nog te vaak onderbetaald voor hun oogst.

Ecookim besloot daarom in 2010 om met Fairtrade in zee te gaan, omdat eerlijke handel voor een betere balans zorgt voor de cacaoboeren. Fairtrade garandeert meer winst voor de boeren, bescherming van het milieu en geeft ons toegang tot de gecertifieerde markten. Dankzij het label krijgen we per ton cacao een extra premie van 200 dollar, bovenop de minimumprijs. Die premie kan ingezet worden om bijvoorbeeld boeren en hun kinderen van onderwijs  en bijstand te voorzien.

De cacaoteelt neemt heel wat tijd in beslag maar multinationals zetten grote druk op cacaoboeren door te investeren op korte termijn. Lukt het binnen uw coöperatie om bedrijven te overtuigen dat dit anders moet?

Een coöperatie zal het geld investeren in gemeenschapsprojecten, zoals onderwijs en bijstand, wat naar de toekomst toe meer opbrengt.

Mamadou: Enkel op lange termijn kan aan duurzaamheid gewerkt worden. Maar we moeten niet enkel de multinationals overtuigen, ook de boeren zijn zich niet altijd bewust van dat langetermijndenken.

Als je bijvoorbeeld vandaag een grote som geld aan een cacaoboer geeft, zal die dat gebruiken om een specifiek probleem op te lossen waar hij op dat moment mee kampt. Logisch, want zij willen vooral hun productie verhogen om uit de armoede te geraken, maar daar los je op lange termijn niks mee op.

Een coöperatie zal het geld investeren in gemeenschapsprojecten, zoals scholen en opslagplaatsen, wat naar de toekomst toe meer opbrengt.

De bedrijven moeten van hun kant vooral meer bereidheid tonen om op een professionele manier met ons rond de tafel te gaan zitten en te onderhandelen. Nu hebben ze nog te vaak het vooroordeel dat wij ongestructureerd en slecht georganiseerd zijn. Nochtans zijn de meeste coöperaties wel goed georganiseerd.

Hen overtuigen van onze professionaliteit kan ons veel kansen bieden, zoals een betere toegang tot de internationale markt.

Multinationals en mooie praatjes

Wat kunnen wij, consumenten, doen om de multinationals meer aandacht te laten krijgen voor de problematiek in de cacaosector? Is een boycot een optie?

We zien dat goede kennis van landbouwmethodes en management de productie verhogen.

Mamadou: Een boycot is uit den boze. Integendeel zelfs, consumenten in het Westen moeten aangemoedigd worden om meer chocolade te consumeren. Maar ze moeten wel bewust voor Fairtrade gecertificeerde producten kiezen. Dat zal boeren toelaten om meer cacao te produceren tegen een betere prijs.

De internationale gemeenschap kan trouwens ook een steentje bijdragen door ons te helpen met het oprichten van scholen en opleidingen. Op die manier kunnen meer mensen de nodige kennis opdoen in het Zuiden, want die ontbreekt nu nog te vaak.

Zo zien we bijvoorbeeld dat goede kennis van landbouwmethodes en management de productie verhogen. Dat is prioritair naar de toekomst toe.

Enkele multinationals, zoals Nestlé en Callebaut, namen zelf al verantwoordelijkheid en investeerden in coöperaties en duurzame cacaoteelt. Merkt u iets van die investeringen?

Mamadou: Niet direct binnen onze coöperatie, maar we hebben inderdaad weet van die projecten. Zo is er bijvoorbeeld ‘het cacaoplan’ van Nestlé, waarmee ze de toekomst van cacaoboeren willen verbeteren.

Nestlé wil investeren in scholen, waar cacaoboeren opgeleid worden om duurzamer te werk te gaan. Zoals ik al zei is dat inderdaad een prioriteit, maar dat plan is voorlopig nog niet gerealiseerd. We mogen dus niet te luid juichen zolang we geen resultaten zien.

Hoe schat u zelf de toekomst van de cacaoboeren en cacao in?

Mamadou: Er is op elf jaar tijd heel wat veranderd. In 2011 kregen we voor het eerst financiële ondersteuning van Alterfin. Voordien waren we nog afhankelijk van financieringen van lokale kopers. Daardoor hadden we een zwakkere onderhandelingspositie. Dankzij de steun van Alterfin kunnen we dus betere voorwaarden afdingen en krijgen we betere prijzen voor onze oogst.

Dit jaar garandeert Ecookim de boeren een prijs van 850 CFA (1,30 euro, nvdr) per kilo. Samen met de premie van Fairtrade is dat meer dan de opgelegde minimumprijs. Ik ben dus – ondanks de problemen – optimistisch naar de toekomst toe, zeker als consumenten resoluut voor Fairtrade gecertificeerde chocolade zullen kiezen.